Tái thiết sản xuất thủy sản phù hợp với từng vùng miền, hộ nuôi trồng theo hướng bền vững
Theo thống kê từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tính đến ngày 13/10/2025, tổng thiệt hại ước tính do bão, lũ gây ra khoảng 46.000 tỷ đồng. Trong đó, thủy sản là một trong những lĩnh vực chịu tác động trực tiếp với hàng chục nghìn hecta nuôi trồng bị cuốn trôi, hư hại, nhiều lồng bè, ao đầm vỡ bờ. Điều này không chỉ gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng cho người nuôi mà còn dẫn tới nguy cơ thiếu hụt nguồn nguyên liệu chế biến và nguồn cung thuỷ sản cho thị trường tiêu dùng.
Nhiều vùng trắng vật nuôi
Liên tiếp hứng chịu ảnh hưởng nặng nề do các cơn bão lớn, nhiều vùng nuôi trồng thủy sản trên cả nước đang phải chịu nhiều thiệt hại nặng nề. Theo báo cáo sơ bộ của địa phương các tỉnh phía Bắc từ Quảng Ninh đến TP Huế, tổng diện tích nuôi trồng thủy sản bị vỡ bờ bao, ngập lụt, ước thiệt hại khoảng 23.526 ha. Trong đó, diện tích nuôi tôm nước lợ thiệt hại khoảng 3.862 ha, thủy sản nước ngọt bị ảnh hưởng do ngập lụt 19.664 ha, tổng số lồng bè bị thiệt hại khoảng 607 ô lồng. Riêng 5 tỉnh thiệt hại lớn, như: Bắc Ninh, Thái Nguyên, Lào Cai, Thanh Hóa ước thiệt hại về nuôi trồng thủy sản do bão số 10 và bão số 11 và mưa lũ sau bão khoảng 1.553 tỷ đồng.
Ngoài ra, ngành thủy sản ở một số tỉnh Bắc Trung Bộ còn chịu tác động gián tiếp do sạt lở bờ sông, bờ biển, nước đục, nhiễm mặn, lũ cuốn rác thải và mầm bệnh vào vùng nuôi. Các tuyến kè, đê bao hư hỏng không chỉ ảnh hưởng giao thông thủy mà còn làm tăng rủi ro tái ngập, rất bất lợi cho việc gây nuôi trở lại trong vài tuần tới.
Những địa phương có nuôi biển, lồng bè ở cửa sông, đầm phá miền Trung cũng báo tình trạng lưới, phao, khung bè hư hại; thủy triều dâng, sóng lớn làm cá thoát khỏi lồng, chết ngạt do sốc môi trường. Đây là nhóm rủi ro điển hình sau bão mạnh kèm mưa lớn kéo dài, đột biến độ mặn và bùn cát lơ lửng. Các sở ngành đang đề xuất hỗ trợ khẩn cấp con giống, vôi bột, chế phẩm xử lý môi trường nước, cùng tín dụng ưu đãi để khôi phục sản xuất.
Là một trong những địa phương bị ảnh hưởng nặng bởi mưa lũ thời gian vưa qua, ông Lê Hồng Quang, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Ninh cho biết, toàn tỉnh có 41/99 xã, phường bị thiệt hại về thủy sản với khoảng 12 nghìn tấn, giá trị 483 tỷ đồng. Ngay sau khi nước rút, ngành chuyên môn đã hướng dẫn vệ sinh, tiêu độc, khử trùng toàn bộ khu vực chăn nuôi, thủy sản; thu gom, tiêu hủy xác vật nuôi chết đúng quy định; tu sửa chuồng trại, bổ sung men vi sinh, vôi bột, chế phẩm sinh học xử lý môi trường. Công tác phòng, chống dịch bệnh được tăng cường. Đến nay, Bắc Ninh không phát sinh ổ dịch nguy hiểm mới, tỷ lệ vệ sinh, tiêu độc đạt trên 90% khu vực chăn nuôi - thủy sản; môi trường, nguồn nước cơ bản được xử lý an toàn.
Tuy nhiên, theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Ninh, ngành Nông nghiệp tỉnh Bắc Ninh vẫn đối mặt nhiều khó khăn do thiệt hại trên diện rộng, thiếu hóa chất, ô nhiễm cục bộ tại một số trang trại, thiếu phương tiện xử lý môi trường, vốn phục hồi sản xuất còn hạn chế. Nguy cơ dịch bệnh sau bão vẫn tiềm ẩn do thời tiết ẩm, nhiệt độ tăng, mầm bệnh phát tán mạnh…
Đặc biệt, để chủ động tái thiết sản xuất thủy sản theo hướng xóa nghèo cho người dân, cần tập trung vào việc phát triển bền vững, nâng cao chuỗi giá trị, mở rộng thị trường và đầu tư vào công nghệ, nguồn nhân lực. Mục tiêu là từ việc chủ yếu là sản xuất manh mún sang một ngành có năng suất, chất lượng cao, tạo sinh kế bền vững cho người dân, giảm nghèo hiệu quả, lãnh đạo ngành Nông nghiệp tỉnh Bắc Ninh nhấn mạnh.
Cần chiến lược dài hơi
Nhiều người dân ở các tỉnh bị thiệt hại do bão, lũ gây ra trong thời gian qua cho rằng, ngành Thủy sản cần đưa ra chiến lược dài hơi để đối phó với biến động thị trường, tập trung vào việc tái cơ cấu đàn vật nuôi, đa dạng hóa sản phẩm, phát triển chế biến và mở rộng thị trường XK, từ đó nâng cao giá trị sản phẩm, tạo sinh kế bền vững và giảm nghèo cho cộng đồng ngư dân.
Trong đó, cần chuyển dịch từ tập trung vào một hoặc vài loại thủy sản sang nuôi nhiều loài có giá trị kinh tế cao, phù hợp với điều kiện tự nhiên địa phương để giảm thiểu rủi ro khi một loài bị mất giá hoặc dịch bệnh, thiên tai xảy ra. Tăng cường liên kết chuỗi giá trị, giúp ngư dân bán sản phẩm với giá cao hơn, tăng thu nhập và cải thiện đời sống; xây dựng các mô hình nuôi trồng thủy sản bền vững, thân thiện với môi trường, giúp cộng đồng ngư dân ổn định cuộc sống lâu dài, thay vì chỉ tập trung vào mục tiêu trước mắt.
Cục Thủy sản và Kiểm ngư đã ban hành Công văn số 2568/TSKN-NTTS gửi 13 Sở Nông nghiệp và Môi trường về việc khẩn trương triển khai các giải pháp khôi phuc sản xuất sau bão số 10 và bão số 11. Đồng thời, hướng dẫn, các cơ sở, người nuôi trồng tu sửa, gia cố ao đầm, lồng bè và các công trình phụ trợ bảo đảm yêu cầu kỹ thuật, khôi phục ngay hạ tầng đầu mối (hệ thống cấp thoát nước, điện, giao thông...) phục vụ sản xuất để chuẩn bị cho thị trường tiêu dùng cuối năm, đặc biệt là dịp tết sắp tới.
Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cần liên hệ với công ty, DN sản xuất vật liệu làm lồng, bè, con giống, thức ăn, sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thủy sản cho người dân bị thiệt hại nhằm kết nối, phối hợp hỗ trợ khôi phục sản xuất tại các vùng bị thiệt hại.
Để khôi phục sản xuất, các địa phương Bắc Ninh, Thái Nguyên và Nghệ An đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường và các địa phương cần có hướng dẫn về sản xuất, nuôi trồng thủy sản theo hướng hàng hóa, đảm bảo chất lượng, tập trung phát triển nuôi thâm canh, bán thâm canh theo mô hình tổ hợp tác, hợp tác xã, đẩy mạnh phát triển nuôi cá tại các hồ chứa thủy lợi. Khuyến khích, đầu tư tăng diện tích nuôi thâm canh đối với ao gia đình bằng các giống có năng suất và giá trị kinh tế cao để tăng năng suất, sản lượng.
Bà Đặng Thị Lụa, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản I cũng khẳng định, các cán bộ của Viện sẽ đồng hành, trực tiếp đến các địa phương hướng dẫn kỹ thuật, phục hồi nguồn giống, đồng thời tư vấn quy trình chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản an toàn sinh học để hạn chế rủi ro trong thời gian tới, giúp bà con khôi phục sản xuất sau bão lũ.
Để kịp thời hỗ trợ người dân vùng bị thiệt hại, ông Nhữ Văn Cẩn, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho rằng, các địa phương cần tiếp tục thống kê thiệt hại, đề xuất trung ương hỗ trợ. Đồng thời, tổ chức quan trắc môi trường vùng nuôi, kết nối DN cung ứng giống, vật tư, trang bị kiến thức phòng ngừa dịch bệnh để người dân sẵn sàng tái đàn khi điều kiện cho phép.
“Về lâu dài, các tỉnh cần rà soát, từng bước điều chỉnh không gian sản xuất, đầu tư hạ tầng phòng chống thiên tai cho vùng chăn nuôi tập trung; di dời cơ sở nuôi ra khỏi vùng có nguy cơ cao; tổ chức sản xuất theo chuỗi, tăng cường liên kết nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, năng lực ứng phó thiên tai”, ông Nhữ Văn Cẩn, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư nhấn mạnh.
