Phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong xây dựng Nông thôn mới
“Văn hoá còn thì dân tộc còn, văn hoá mất thì dân tộc mất”, văn hóa không chỉ là di sản, là ký ức của cộng đồng, mà còn là hồn cốt dân tộc, là nguồn lực nội sinh mạnh mẽ của đất nước. Nhận thức rõ điều đó, trong bối cảnh đất nước hội nhập và phát triển, nhiều địa phương trên cả nước đã chú trọng bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá bản địa, lấy văn hoá làm nền tảng sức mạnh đoàn kết dân tộc, đồng thời mở ra các mô hình kinh tế sáng tạo, đóng góp tích cực vào công cuộc xây dựng nông thôn mới.
Những năm qua việc gắn kết bản sắc văn hóa vào xây dựng nông thôn mới đang được các cấp Chính quyền địa phương đẩy mạnh, nhờ đó đã góp phần thay đổi tư duy, cách làm của người dân nông thôn. Thực tế nhiều địa phương cho thấy, văn hóa là "tài sản" hoàn toàn có thể “sinh lời”, góp phần tích cực trong giảm nghèo bền vững nếu được tổ chức bài bản và tạo sinh kế và việc làm tại chỗ cho người dân. Phú Thọ, Bắc Giang và Quảng Ninh là những địa phương điển hình của vùng trung du, miền núi phía Bắc đang tích cực phát huy bản sắc văn hoá trong xây dựng nông thôn mới.
Tại Phú Thọ, tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Tuy nhiên, Tỉnh không chỉ dừng lại ở việc bảo tồn, mà từng bước kết hợp di sản với phát triển kinh tế nông thôn. Nhiều xã vùng ven Khu di tích Đền Hùng như Hy Cương, Chu Hóa, Kim Đức… đã phát triển mạnh các mô hình du lịch văn hóa tâm linh kết hợp xây dựng thương hiệu các sản phẩm truyền thống như bánh chưng, bánh giày, đồ thờ, thủ công mỹ nghệ, trà búp tím Thanh Ba, mỳ gạo Hùng Lô, thịt chua Thanh Sơn, gạo nếp Gà Gáy, bưởi Đoan Hùng, chè Đá Hen, mật ong Tân Sơn...Đặc biệt sau khi tỉnh Phú Thọ được hợp nhất với tỉnh Hoà Bình, Vĩnh Phúc thì đây thực sự trở thành một vùng đất màu mỡ cho "gieo trồng", sáng tạo và phát huy giá trị những sản phẩm văn hoá giàu bản sắc. Đến nay, toàn tỉnh Phú Thọ có 609 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó có nhiều sản phầm mang đậm dấu ấn văn hóa cội nguồn, được Tỉnh thường xuyên giới thiệu, quảng bá tại các hội chợ, lễ hội và được người tiêu dùng quan tâm, yêu thích.
Có thể thấy, việc tổ chức, tham gia lễ hội một cách bài bản kết hợp các dịch vụ nông thôn đã tạo nên một chuỗi giá trị văn hóa - kinh tế cùng đồng hành và thúc đẩy kinh tế nông thôn Phú Thọ phát triển.
Để làm được điều đó, các địa phương trước hết cần hoàn thiện thiết chế văn hóa cơ sở, tạo trung tâm kết nối văn hóa - kinh tế - cộng đồng: Gắn bảo tồn văn hóa với chương trình OCOP, du lịch nông thôn, đào tạo kỹ năng văn hóa - kinh doanh cho người dân; Xây dựng chính sách hỗ trợ các nghệ nhân, nghệ sĩ dân gian - những “người giữ lửa” cho văn hóa làng - xã; Tăng cường vai trò của cộng đồng trong gìn giữ và phát huy văn hóa truyền thống, tránh thương mại hóa thiếu kiểm soát.
Có thể nói, văn hóa truyền thống không làm chậm tiến trình hiện đại hóa, mà ngược lại, giúp quá trình hiện đại hoá nhanh, mạnh và vững chắc hơn bởi không đánh mất gốc rễ. Bài học từ Bắc Ninh, Quảng Ninh, Phú Thọ đã minh chứng: Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc không chỉ là việc làm mang tính trách nhiệm với lịch sử, mà còn là một chiến lược thông minh để phát triển nông thôn mới theo chiều sâu, nhân văn và bền vững./.
