Quảng Trị: Xây dựng nông thôn mới tạo nền tảng phát triển bền vững sau sáp nhập
Thực hiện Nghị quyết số 60-NQ/TW, của Ban Chấp hành Trung ương, ngày 12/4/2025, Quảng Trị và Quảng Bình chính thức sáp nhập thành tỉnh Quảng Trị. Việc hợp nhất không chỉ có ý nghĩa về mặt tổ chức bộ máy, mà còn tạo cơ hội để tổng kết, so sánh và kế thừa những thành tựu phát triển, trong đó có chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Giai đoạn 2021 - 2025, cả hai tỉnh đều đạt được những kết quả quan trọng trong xây dựng nông thôn mới, tạo bước tiến quan trọng, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn, nâng cao đời sống nhân dân, tạo nền tảng phát triển bền vững sau sáp nhập.

Nỗ lực triển khai Chương trình đạt nhiều kết quả
Tính đến nay, Quảng Trị đã có 69/95 (tính theo số liệu sau sáp nhập xã) xã đạt chuẩn NTM, chiếm tỷ lệ 72,6%. Trong đó có 3 xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, những nơi trước đây từng là vùng “trắng” về cơ sở hạ tầng và dịch vụ công. Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn đạt 38,34 triệu đồng/năm. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều khu vực nông thôn giảm còn 13,92%. Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) cũng khởi sắc mạnh mẽ. Tỉnh có nhiều đặc sản như: Dược liệu, cà phê Khe Sanh, lúa hữu cơ, hồ tiêu… đã có mặt trên sàn thương mại điện tử, các chuỗi siêu thị lớn và trên thị trường quốc tế.
Một trong những điểm nhấn chung trong thực hiện Chương trình của hai tỉnh Quảng Trị và Quảng Bình (cũ) là những kết quả trong xóa nhà tạm, nhà dột nát. Quảng Trị (cũ) đã hoàn thành sớm hơn 2 tháng với gần 9.860 căn nhà được xây mới, trong khi Quảng Bình (cũ) cũng hoàn thành mục tiêu với trên 11.200 căn, nâng tổng số toàn vùng đạt hơn 21.000 căn nhà kiên cố, giúp hàng chục nghìn hộ nghèo, cận nghèo an cư lạc nghiệp.
Thu nhập bình quân của cư dân nông thôn đều tăng đáng kể. Ở Quảng Trị (cũ), mức thu nhập bình quân năm 2024 đạt khoảng 81,2 triệu đồng/người/năm. Quảng Bình (cũ) đạt bình quân khoảng 65,1 triệu đồng/người/năm. Đây là chỉ báo quan trọng cho thấy hiệu quả của chương trình xây dựng nông thôn mới trong việc cải thiện đời sống nông dân.
Tỉnh Quảng Bình (cũ) vốn là một trong những địa phương đi đầu thực hiện việc chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới nông thôn mới thông minh. Sau sáp nhập, đây trở thành nền tảng quan trọng được tỉnh Quảng Trị chú trọng nhân rộng. Tỉnh đã thúc đẩy áp dụng khoa học vào thực tiễn các hạng mục công trình để xây dựng nông thôn mới, ứng dụng vào các khâu sản xuất, kinh doanh với nhiều sản phẩm truyền thống như: Cơ sở sản xuất chả các xã Hải Phú; cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống Ngọc Biển, xã Thanh Trạch; cơ sở kinh doanh và chế biến thủy sản xã Thanh Trạch và cơ sở kinh doanh và chế biến thủy sản xã Cảnh Dương...
Việc triển khai xây dựng nông thôn mới ở Quảng Trị (mới) tiếp tục thực hiện có hiệu quả cơ cấu lại ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn nhằm nâng cao giá trị gia tăng, phù hợp với quá trình chuyển đổi số, thích ứng với biến đổi khí hậu; hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp ở nông thôn; nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho lao động nông thôn; thúc đẩy gắn kết với các lĩnh vực thế mạnh của tỉnh... góp phần nâng cao thu nhập người dân theo hướng bền vững.
Vốn là tỉnh có tiềm năng về phát triển du lịch, chương trình xây dựng nông thôn mới đã được gắn với chương trình phát triển du lịch của tỉnh. Trong thời gian qua, ngành du lịch Quảng Trị đã phối hợp triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp để hoàn thành các mục tiêu đã đề ra. Làng Du lịch Tân Hóa đã được Tổ chức Du lịch thế giới công nhận là làng Du lịch tốt nhất tại kỳ bầu chọn năm 2023; Hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật, phát triển mô hình làng văn hóa du lịch tại xã Cảnh Dương và Mai Thủy; phát triển mô hình du lịch thích ứng thời tiết, hình thành Làng du lịch nông thôn tại xã Tân Hóa, huyện Minh Hóa... Các thiết chế văn hóa, thể thao, trường học, chợ nông thôn… được quan tâm đầu tư, góp phần cải thiện đời sống tinh thần và điều kiện sinh hoạt của người dân. Trạm y tế xã được chuẩn hóa, đảm bảo dịch vụ khám chữa bệnh bảo hiểm y tế.
Những kết quả nổi bật của Quảng Trị (cũ) trong công tác an sinh xã hội và huy động xã hội hóa của Quảng Bình (cũ) trong phát triển hạ tầng và mở rộng các mô hình sản xuất hàng hóa quy mô lớn với nhiều vùng chuyên canh, nhiều sản phẩm OCOP cao, trong đó có sản phẩm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu,… là những cơ sở quan trọng để Quảng Trị (mới) tiếp tục thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới trong năm 2025, nhằm đạt các mục tiêu đã đề ra trong giai đoạn 2021 - 2025 và tạo nền tảng cho giai đoạn phát triển mới của tỉnh trong kỷ nguyên vươn mình.
Nhìn lại giai đoạn 2021 - 2025, Quảng Trị đã đạt được nhiều thành quả quan trọng trong xây dựng nông thôn mới. Thành tựu này không chỉ góp phần cải thiện rõ rệt đời sống nhân dân mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững sau khi hai tỉnh sáp nhập. Với tinh thần đoàn kết, sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của nhân dân, tỉnh Quảng Trị mới có nền tảng vững chắc để đạt mục tiêu xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu trong giai đoạn tới.
Tiếp tục nỗ lực nâng cao chất lượng Nông thôn mới
Bên cạnh việc duy trì những kết quả đạt được, để nâng cao chất lượng nông thôn mới, tỉnh đang tập trung chỉ đạo xây dựng các mô hình thôn, xã nông thôn mới mới kiểu mẫu, nông thôn mới thông minh để hướng tới giai đoạn 2025 - 2030, tỉnh có nhiều hơn các mô hình nông thôn mới kiểu mẫu, nông thôn mới thông minh gắn với du lịch cộng đồng, phát triển kinh tế xanh.

Tiếp tục tập trung đầu tư kết cấu hạ tầng; từ sớm, tỉnh đã xác định mục tiêu cốt lõi là nâng cao đời sống cho người dân nông thôn bằng việc thay đổi tư duy, nhận thức, tập quán sản xuất từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp; đồng thời quan tâm đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số trong nông nghiệp, nông thôn, coi đây là “chìa khóa” quan trọng để phát triển nông nghiệp hiện đại, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công tốt hơn cho người dân.
Nâng cao nhận thức cho các cấp, ngành và người dân về xây dựng nông thôn mới gắn với phát triển bền vững.
Tận dụng lợi thế sau khi hợp nhất, tỉnh Quảng Trị cần quy hoạch lại phát triển nông thôn theo hướng liên kết vùng, tận dụng thế mạnh từng địa phương; củng cố và nâng cao chất lượng các xã đã đạt chuẩn, hướng đến nhiều xã nông thôn mới nâng cao và kiểu mẫu; mở rộng quy mô sản xuất nông nghiệp, mở rộng các mô hình OCOP, xây dựng chuỗi giá trị gắn với du lịch, dịch vụ, đẩy mạnh xóa bỏ tình trạng nhà tạm, cải thiện hạ tầng giao thông - thủy lợi - nước sạch; thúc đẩy giảm nghèo bền vững, nâng cao thu nhập, đặc biệt ở vùng đồng bào dân tộc, miền núi.