Tạo sức bật từ phong trào toàn dân xây dựng NTM

Năm 2011, khi mới bắt tay vào thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Ninh Bình đứng trước vô vàn khó khăn. Hạ tầng kinh tế - xã hội chưa đồng bộ, nhiều xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, bãi ngang ven biển đặc biệt khó khăn. Toàn Tỉnh chỉ đạt bình quân 4,8 tiêu chí NTM/xã, thu nhập đầu người mới ở mức 13,2 triệu đồng/năm, tỷ lệ hộ nghèo trên 12%...

Thời điểm đó, không ít cán bộ và người dân vẫn coi đây xây dựng NTM là “dự án đầu tư” của Nhà nước nên vẫn còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại khá phổ biến. Để thay đổi nhận thức, Tỉnh đã kịp thời ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm tháo gỡ khó khăn, tạo động lực phát triển. Các nghị quyết về đầu tư hạ tầng giao thông, hỗ trợ sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, du lịch, khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo được triển khai đồng bộ, khẩn trương.

Đặc biệt, năm 2016, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Ninh Bình ban hành Quyết định số 140-QĐ/TU, về việc phân công cơ quan, đơn vị và doanh nghiệp kết nghĩa với xã đặc thù. Với phương châm “xã là chính, tỉnh là quan trọng, doanh nghiệp là cần thiết”, chỉ sau 4 năm triển khai, hơn 70 tỷ đồng đã được huy động, giúp 34/55 xã đặc thù đạt chuẩn NTM.

Điểm sáng của Ninh Bình là khơi dậy sức mạnh từ Nhân dân. Phong trào “Chung sức xây dựng NTM” đã trở thành đợt thi đua sôi nổi, lan tỏa rộng khắp. Câu chuyện của ông Hà Đăng Thắng, 80 tuổi, thôn Thượng, xã Ninh Nhất, là minh chứng tiêu biểu: Năm 2017, ông tự nguyện hiến gần 50 m² đất mở đường giao thông. Từ tấm gương ấy, hàng chục hộ dân cùng đóng góp, chỉ trong thời gian ngắn, tuyến đường được mở rộng gấp đôi, sạch đẹp, thuận lợi giao thương.

Trong 15 năm qua, Ninh Bình đã huy động trên 68.302 tỷ đồng cho xây dựng NTM, trong đó Nhân dân và cộng đồng đóng góp gần 13.000 tỷ đồng, chiếm 18,7%. Toàn bộ nguồn lực được quản lý minh bạch, ưu tiên các công trình thiết yếu như đường giao thông, thủy lợi, trường học, môi trường.

Dấu ấn sáng tạo và cách làm khác biệt

Đến nay, diện mạo nông thôn mới ở Ninh Bình đã có bước thay đổi toàn diện: 100% xã đạt chuẩn NTM, trong đó 63,4% đạt chuẩn NTM nâng cao. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều giảm còn 1,03%.

Ngày 31/5/2025, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1058/QĐ-TTg, công nhận Ninh Bình hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM, trở thành địa phương thứ hai về đích theo bộ tiêu chí quốc gia giai đoạn 2021-2025.

Đây là sự ghi nhận xứng đáng cho nỗ lực bền bỉ của cả hệ thống chính trị cùng sự đồng lòng của người dân địa phương. Ninh Bình đã chứng minh cách làm tiên phong: xây dựng nông thôn hài hòa với phát triển đô thị, trên nền tảng giữ gìn văn hóa và cảnh quan.

Tỉnh Ninh Bình với lợi thế hiếm có để phát triển bền vững: từ đồi núi, đồng bằng đến vùng ven biển Kim Sơn - nơi mỗi năm lấn biển thêm 80-100 m, tạo 140-168 ha đất mới, mở ra tiềm năng cho phát triển nông nghiệp, thủy sản. Vị trí chiến lược tại ngã ba các vùng kinh tế lớn giúp Ninh Bình thuận lợi trong kết nối giao thương bằng đường bộ, đường sắt, đường thủy.

Tiềm năng du lịch nông thôn là thế mạnh vượt trội: toàn Tỉnh hiện có 1.821 di tích lịch sử - văn hóa, trong đó 3 di tích quốc gia đặc biệt; danh thắng Tràng An, Tam Cốc - Bích Động, Vườn quốc gia Cúc Phương. Mỗi năm, Ninh Bình đón khoảng 8 triệu lượt khách, vớ doanh thu đạt gần 8.900 tỷ đồng.

Trong nông nghiệp, nhiều mô hình liên kết chuỗi giá trị gắn với nông nghiệp công nghệ cao đã phát huy hiệu quả, như vùng dứa Đồng Giao, liên kết trồng lúa nếp cau ở Kim Sơn. Nhờ đó, nông dân giảm rủi ro thị trường, nâng cao thu nhập.

Cơ cấu kinh tế cũng chuyển dịch tích cực: năm 2024, công nghiệp - xây dựng chiếm 41,3%, dịch vụ 48,6%, nông - lâm - thủy sản chỉ còn 10,1%. Đây là minh chứng cho định hướng phát triển hài hòa, bền vững.

Đặc biệt, Ninh Bình đi đầu với nhiều mô hình sáng tạo trong bảo vệ môi trường, gìn giữ văn hóa: “Tuyến đường hoa”, “Ngõ, phố xanh - sạch - đẹp”, “Phân loại rác bằng men vi sinh”, “Tuyến đê kiểu mẫu”. Các mô hình này không chỉ nâng cao đời sống mà còn tạo giá trị cộng hưởng cho phát triển du lịch.

Hướng tới xây dựng nông thôn mới bền vững

Từ 1/7/2025, sau khi sáp nhập 3 tỉnh Ninh Bình, Nam Định, Hà Nam, tỉnh Ninh Bình mới đứng trước cơ hội lớn song cũng đầy thách thức. Tỉnh cần tiếp tục kiên định các định hướng: phát triển hài hòa giữa đô thị và nông thôn; hoàn thiện hạ tầng sản xuất hiện đại gắn với nông nghiệp xanh, tuần hoàn; đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất.

Cùng với đó, Ninh Bình cần tiếp tục gìn giữ bản sắc văn hóa, phát huy giá trị cảnh quan phục vụ du lịch, tạo dựng không gian nông thôn đáng sống - nơi người dân vừa tiếp cận tiện ích hiện đại vừa giữ gìn gốc rễ truyền thống.

Vùng đất Cố đô Hoa Lư hôm nay trở thành hình mẫu cho phát triển nông thôn mới hài hòa, bền vững - nơi ý Đảng hòa quện cùng lòng dân để viết tiếp khát vọng vươn mình của dân tộc./.