“Mua tin đồn, bán tin tức”

Theo ông Lê Anh Tú - Giám đốc Tư vấn đầu tư CTCP Chứng khoán VPS, mùa công bố báo cáo quý III lần này diễn ra trong bối cảnh thị trường đã trải qua nhịp tăng mạnh kể từ đầu năm. Nhóm ngân hàng, chứng khoán, bất động sản, các ngành được kỳ vọng dẫn dắt chu kỳ phục hồi, có cổ phiếu đã tăng từ 30-50%, thậm chí gấp đôi hoặc gấp ba như một số mã thuộc hệ sinh thái Vingroup (VIC, VHM, VRE) và Gelex (GEX). Điều này khiến phần lớn kỳ vọng lợi nhuận đã được phản ánh vào giá từ trước, tạo dư địa cho áp lực chốt lời ngay khi thông tin tích cực được công bố.

Ông Tú cho rằng, diễn biến này không bất thường với những nhà đầu tư có kinh nghiệm qua các chu kỳ thị trường. “Buy the rumor, sell the news” từ mua theo kỳ vọng, bán theo tin chính thức, là hành vi phổ biến trên thị trường quốc tế và ngày càng rõ rệt trên thị trường Việt Nam, nơi dòng tiền chủ động ngày càng đóng vai trò lớn.

Khi báo cáo quý III xác nhận tăng trưởng như kỳ vọng, nhà đầu tư chọn hiện thực hóa lợi nhuận thay vì tiếp tục đặt cược vào đà tăng mới, nhất là sau chuỗi tăng kéo dài.

Chuyên gia của VPS lưu ý, nhà đầu tư hiện không chỉ nhìn vào bức tranh tài chính quá khứ mà quan tâm nhiều hơn đến triển vọng quý IV và năm 2025. Trong bối cảnh lãi suất có dấu hiệu ổn định, tín dụng phục hồi, thị trường bất động sản bắt đầu ghi nhận chuyển biến về pháp lý, doanh nghiệp niêm yết đã đi qua giai đoạn khó khăn nhất. Tuy vậy, việc giá đi trước dữ liệu lợi nhuận vài quý khiến bất kỳ thông tin “đúng kỳ vọng” nào cũng không còn tạo hiệu ứng tích cực quá lớn.

Dòng tiền vì thế chuyển sang chiến lược “xoay vòng cơ hội”, tập trung vào nhóm có dư địa tăng giá còn lại hoặc đang được chiết khấu sâu. Áp lực điều chỉnh ở nhóm dẫn dắt do chốt lời là điều khá tự nhiên, đặc biệt khi nhiều cổ phiếu tiếp cận vùng định giá cao hơn trung bình 5 năm và tâm lý phòng thủ tăng lên sau loạt phiên giao dịch biến động mạnh.

Góc nhìn tương lai và chiến lược chọn lọc doanh nghiệp

Một trong những ví dụ điển hình cho phản ứng dựa trên kỳ vọng là trường hợp FPT. Doanh nghiệp công nghệ đầu ngành ghi nhận tăng trưởng lợi nhuận quý III khoảng 16%, chậm hơn mức bình quân 20-25% các quý trước. Tuy nhiên, cổ phiếu FPT lại tăng khi báo cáo được công bố.

Theo ông Tú, điều này xuất phát từ việc thị trường đã “chiết khấu” quá mức các lo ngại về tăng trưởng từ đầu năm. FPT giảm khoảng 40% từ vùng đỉnh 140.000-150.000 đồng/cổ phiếu xuống 80.000-90.000 đồng/cổ phiếu, trong khi VN-Index tăng hơn 500 điểm. Khi kết quả thực tế không tệ như kỳ vọng tiêu cực, dòng tiền quay lại với nhóm công nghệ sau thời gian dài bị lãng quên.

Bài học quan trọng ở đây là thị trường vận hành không chỉ dựa trên con số kế toán mà dựa trên tương quan giữa kỳ vọng và thực tế. Một báo cáo tốt có thể không giúp giá tăng nếu kỳ vọng đã “đi trước”, trong khi báo cáo dưới mức trung bình có thể tạo cú bật nếu thị trường đã chuẩn bị tâm lý cho kịch bản xấu hơn.

Điều này đòi hỏi nhà đầu tư phải nâng cấp phương pháp phân tích, nhìn sâu vào chất lượng lợi nhuận, cấu trúc tài chính và triển vọng hơn là các tỷ lệ tăng trưởng đơn lẻ.

Với bất động sản, chỉ báo quan trọng nằm ở hàng tồn kho và khoản người mua trả tiền trước, phản ánh mức độ hoàn thiện pháp lý và khả năng ghi nhận doanh thu trong tương lai gần.

Với ngân hàng, vai trò của trích lập dự phòng và xử lý nợ xấu trở nên then chốt trong bối cảnh tín dụng hồi phục và áp lực chất lượng tài sản vẫn hiện hữu. Ở nhóm chứng khoán, danh mục tự doanh, năng lực vốn và chiến lược công nghệ trở thành yếu tố quyết định khác biệt khi thị trường bước vào chu kỳ biến động thanh khoản mới.

Không chỉ phân tích doanh nghiệp, nhà đầu tư cần quan sát xu hướng vĩ mô. Theo ông Tú, làn sóng tăng vốn của các công ty chứng khoán hiện nay cho thấy góc nhìn tích cực với triển vọng thị trường.

Thanh khoản đã xuất hiện những phiên vượt 70.000-80.000 tỷ đồng, gấp ba đến bốn lần mức trung bình giai đoạn 2022-2023. Đồng thời, nền kinh tế hướng tới tăng trưởng 8% năm 2025 và mục tiêu hai con số từ 2026, kết hợp với tiến trình nâng hạng FTSE Russell, tạo động lực dài hạn cho thị trường vốn.

Song, đây vẫn là giai đoạn thị trường thiên về chiến lược “chọn lọc”, nơi cơ hội đi kèm phân hóa và mức định giá trở thành yếu tố trọng yếu. Nhà đầu tư cần duy trì kỷ luật, tránh tâm lý “đuổi giá” ở nhóm đã tăng mạnh, đồng thời kiên nhẫn với doanh nghiệp có nền tảng tốt, dòng tiền lành mạnh và triển vọng bền vững.

Thị trường đang chuyển từ giai đoạn “kỳ vọng hồi phục” sang “kỳ vọng tăng trưởng thực chất”, và những cổ phiếu có câu chuyện tăng trưởng rõ ràng, minh bạch nhiều khả năng sẽ dẫn dắt chu kỳ mới.

Trong mùa báo cáo quý III, con số lợi nhuận là quan trọng nhưng không phải là tất cả. Thị trường đang vận hành dựa trên sự so sánh giữa kỳ vọng và thực tế, và dòng tiền thông minh chọn doanh nghiệp có sức đề kháng, chiến lược phát triển dài hạn và khả năng nắm bắt chu kỳ tăng trưởng mới.

"Giai đoạn hiện tại là khoảng lặng cần thiết để tái định vị danh mục, hướng tới những cơ hội bền vững hơn trong chu kỳ thị trường tiếp theo', chuyên gia VPS nhận định.