86,7% số người trưởng thành có tài khoản thanh toán

Phát biểu khai mạc Hội nghị Tài chính bao trùm kỹ thuật số năm 2025 do Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), thành viên của nhóm Ngân hàng Thế giới tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh trong 2 ngày (29 và 30/10), Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) Phạm Thanh Hà cho biết, tài chính số, tài chính toàn diện không chỉ là một chính sách kinh tế - xã hội mà còn là nền tảng cho tăng trưởng bao trùm, công bằng và bền vững.

Mục tiêu chính là cho phép người dân, kể cả các nhóm yếu thế, khu vực nông thôn, tiếp cận các dịch vụ tài chính một cách an toàn, thuận tiện và hợp lý.

Ông Phạm Thanh Hà nhấn mạnh, công nghệ số, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo (AI) và các mô hình sáng tạo đang thay đổi cách thức cung ứng dịch vụ tài chính, mang đến cơ hội chưa từng có để mở rộng tài chính toàn diện nhanh hơn, rộng hơn và hiệu quả hơn. 

Thời gian qua, Chính phủ Việt Nam luôn đặc biệt quan tâm và xác định phát triển tài chính toàn diện là một chiến lược ưu tiên, gắn liền với mục tiêu tăng trưởng bền vững và bao trùm.

“Quyết định số 149/QĐ-TTg năm 2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược quốc gia về tài chính toàn diện đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030, đánh dấu một bước quan trọng. Việc triển khai thành công chiến lược này xuất phát từ chủ trương lớn của Chính phủ về phát triển khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”, ông Phạm Thanh Hà chia sẻ.

Cùng với đó, hệ sinh thái với hơn 150 doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực thanh toán, cho vay, ngân hàng, quản lý tài sản và dữ liệu tài chính đang góp phần thúc đẩy đổi mới, mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính.

Nhiều quốc gia trong khu vực triển khai thành công

Từ góc nhìn của chuyên gia tài chính quốc tế, ông Thomas James Jacobs, Giám đốc Quốc gia IFC nhấn mạnh rằng, mục tiêu cuối cùng của phát triển tài chính không chỉ dừng lại ở việc tiếp cận mà còn là giúp người dân đạt được kết quả tài chính tích cực và phát triển sự thịnh vượng.

Ông Thomas James Jacobs nhấn mạnh, Việt Nam cần giải quyết các rào cản sẽ giúp mở rộng tiềm năng đầy đủ của tài chính toàn diện kỹ thuật số và tạo ra một nền kinh tế số mới hơn, mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.

Bà Elvira Morella, Giám đốc bộ phận Tư vấn Quốc gia và Kinh tế khu vực Đông Á và Thái Bình Dương (IFC) nhận định, Việt Nam vẫn tồn tại khoảng cách đáng kể trong việc tiếp cận dịch vụ tài chính đối với một số nhóm đối tượng như người dân vùng sâu, vùng xa, người thu nhập thấp và phụ nữ.

Ông Andri Meier - đại diện Đại sứ quán Thụy Sĩ tại Việt Nam cho rằng, các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ (SME/MSME) chiếm tới 95% tổng số doanh nghiệp tại Việt Nam vẫn đang gặp rất nhiều rào cản khi tiếp cận tài chính từ các ngân hàng truyền thống do liên quan đến tài sản đảm bảo.

Trên bình diện quốc tế, kinh nghiệm từ các quốc gia đang phát triển cho thấy tiềm năng của công nghệ số. Minh chứng điều này, bà Maha El Dimachki - Giám đốc Trung tâm Ngân hàng thanh toán Quốc tế (BIS) Singapore cho biết, Ấn Độ là quốc gia đã chuyển đổi mạnh mẽ từ một đất nước có 78% giao dịch dựa vào tiền mặt (năm 2016) sang nền kinh tế gần như không tiền mặt.

Thành công này được xây dựng trên ba yếu tố cơ bản: Mở hàng loạt tài khoản ngân hàng không cần chi nhánh, tận dụng công nghệ di động (85% hộ gia đình sở hữu điện thoại di động) và hệ thống định danh điện tử.

Bà Maha El Dimachki cho biết thêm, hệ thống này được hỗ trợ bởi các API mở (Giao diện lập trình ứng dụng mở), tạo ra khả năng tương tác và thanh toán tức thời, xử lý tới 25,9 tỷ giao dịch tức thời mỗi tháng theo số liệu mới nhất năm 2025.

Bà Maha El Dimachki nhấn mạnh, việc các nước trong khu vực sông Mekong cũng đang tăng cường kết nối thanh toán tức thời song phương để tạo thuận lợi cho du lịch, thương mại và kinh doanh xuyên biên giới.

Điển hình như Dự án Nexus của BIS, một hệ thống thanh toán đa quốc gia đang được triển khai với sự tham gia của Singapore, Thái Lan, Philippines, Malaysia và Ấn Độ, dự kiến triển khai vào cuối năm sau.

Ở khu vực Đông Nam Á, ông Sarat Ouk - Phó Vụ trưởng Vụ Nghiệp vụ Ngân hàng Trung ương (Ngân hàng quốc gia Campuchia) chia sẻ về hệ thống thanh toán Bakong (tiền kỹ thuật số do ngân hàng trung ương phát hành). Hệ thống này có khoảng 30 triệu tài khoản, gần gấp đôi dân số Campuchia (16 triệu người), và 4,4 triệu điểm chấp nhận thanh toán.

Tăng cường hoàn thiện cơ chế chính sách

Để khắc phục những tồn tại và phát triển tài chính số, ông Chu Khánh Lân - Phó Vụ trưởng Vụ Dự báo, Thống kê - Ổn định tiền tệ, tài chính (NHNN) cho biết, Việt Nam đã và đang hoàn thiện một thể chế pháp lý đầy đủ để thực hiện tài chính toàn diện, bao gồm: Luật các Tổ chức tín dụng, Luật Kinh doanh bảo hiểm, Luật Phòng chống rửa tiền, nghị định về thanh toán không dùng tiền mặt và nghị định mới đây về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (Sandbox) trong lĩnh vực ngân hàng.

Cùng với đó là hai nghị quyết quan trọng như: Nghị quyết số 57-NQ/TW xác định phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu; Nghị quyết số 68-NQ/TW khuyến khích cho vay dựa trên dữ liệu dòng tiền, chuỗi giá trị, đồng thời xem xét tài sản đảm bảo bao gồm cả động sản, bất động sản và tài sản vô hình.  

Về sở hữu trí tuệ, Chính phủ đã trình Quốc hội dự thảo sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ để công nhận tài sản sở hữu trí tuệ là tài sản của doanh nghiệp, có thể dùng để huy động vốn hoặc thế chấp.

Để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, NHNN đã ban hành khung pháp lý về Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (Regulatory Sandbox) thông qua chính sách áp dụng cho ba quy trình, bao gồm cả cho vay ngang hàng (P2P lending) và chia sẻ dữ liệu qua Open API. NHNN đã đặt giới hạn dư nợ tối đa cho các khoản vay P2P (100 triệu đến 400 triệu đồng).

Ngoài ra, Luật Bảo vệ Dữ liệu cá nhân sẽ có hiệu lực từ ngày 1/5/2026 sẽ tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và NHNN đang sửa đổi thông tư về an toàn và bảo mật trong cung cấp dịch vụ trực tuyến.

Về nội dung nâng cao niềm tin số (Digital Trust) và an ninh mạng, bà Elvira Morella cho rằng, việc mở rộng dịch vụ số hóa đòi hỏi phải gia tăng niềm tin của người tiêu dùng (Digital Trust), thông qua việc tập trung vào an ninh mạng, chống rửa tiền, và đảm bảo tính liên tục trong kinh doanh.

Đồng thời, công nghệ cần được triển khai trên diện rộng để đẩy giá dịch vụ xuống, giúp giảm chi phí cung cấp dịch vụ so với ngân hàng truyền thống.

Ông Andri Meier cam kết hỗ trợ Việt Nam xây dựng khung chính sách để giúp các định chế tài chính tiếp cận và hỗ trợ nhóm doanh nghiệp SME/MSME dễ dàng tiếp cận nguồn tài chính để mở rộng và thúc đẩy phát triển trong thời gian tới.

Về phía Việt Nam, ông Chu Khánh Lân cam kết tiếp tục hợp tác chặt chẽ với các tổ chức quốc tế như IFC và các đối tác phát triển để xây dựng một hệ sinh thái tài chính số an toàn, bền vững. Qua đó, góp phần phát triển nền kinh tế số mạnh mẽ toàn diện và bao phủ hơn trong tương lai.