Ngày 3/10, tại TP. Hồ Chí Minh, Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính) tổ chức Hội thảo phổ biến nội dung Nghị định số 242/2025/NĐ-CP ngày 10/9/2025 của Chính phủ về quản lý và sử dụng vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài cho các đơn vị, Ban quản lý dự án khu vực miền Trung, Tây Nguyên và miền Nam.  

Khắc phục hạn chế, tăng cường cơ sở pháp lý

Phát biểu tại Hội thảo, ông Nguyễn Quốc Phương - Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại thuộc Bộ Tài chính cho biết, hơn 30 năm qua, nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài đóng vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam.

Trong đó, rất nhiều công trình giao thông, đường cao tốc, bệnh viện, trường học, các dự án về năng lượng sạch, môi trường, y tế, giáo dục đều có dấu ấn của nguồn vốn này, tiêu biểu như: Dự án giảm nghèo khu vực miền Trung, Tây Nguyên; Dự án cầu Cần Thơ, cầu Mỹ Thuận, cải thiện môi trường TP. Hồ Chí Minh, Đường sắt đô thị Bến Thành - Suối Tiên; Cao tốc Bến lức - Long Thành, Long Thành - Dầu giây…

Nguồn vốn này đã mang lại nhiều tác động tích cực, lan tỏa tại khu vực miền Trung, Tây Nguyên, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và các đô thị lớn.

Bên cạnh các kết quả đạt được, việc huy động, quản lý và sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi vẫn còn tồn tại một số hạn chế như thủ tục còn phức tạp, tiến độ giải ngân chưa đáp ứng yêu cầu, công tác phối hợp giữa các cơ quan đôi khi chưa đồng bộ, một số cơ chế còn chồng chéo, gây khó khăn cho các chủ dự án, Bộ, ngành và địa phương.

Đặc biệt, trong bối cảnh Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới, giai đoạn chuyển mình, với quyết tâm chính trị cao về việc phấn đấu mục tiêu tăng trưởng ít nhất 8% năm 2025 và hai con số trong các năm sau.

Do đó, việc Chính phủ ban hành Nghị định số 242/2025/NĐ-CP với những cải cách quan trọng về cơ chế, chính sách sẽ góp phần tạo ra cơ chế thông thoáng, minh bạch, và hiệu quả hơn nhằm khơi thông nguồn lực quốc tế cho sự phát triển của đất nước trong giai đoạn tới.

Nghị định số 242/2025/NĐ-CP được ban hành trong bối cảnh Luật Đầu tư công số 58/2024/QH15 có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, thay thế Luật Đầu tư công năm 2019. Luật mới đã bổ sung nhiều quy định về quản lý, sử dụng vốn ODA và vay ưu đãi, đồng thời giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết nhiều nội dung quan trọng.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền

Tại Hội thảo, Đại diện Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại giới thiệu một số nội dung chính của Nghị định số 242/2025/NĐ-CP như: Về đơn giản hóa thủ tục hành chính; bãi bỏ nhiều quy định phê duyệt, thẩm định trung gian không cần thiết đối với dự án ODA, vay ưu đãi;

Rút gọn thủ tục điều chỉnh văn kiện dự án, chỉ yêu cầu lấy ý kiến Bộ Tài chính trong trường hợp điều chỉnh làm tăng vốn lớn; đơn giản hóa quy trình tiếp nhận khoản vay, giao kế hoạch vốn, sử dụng vốn dư, lựa chọn ngân hàng phục vụ; giảm đáng kể các trường hợp phải điều chỉnh chủ trương đầu tư, giúp đẩy nhanh tiến độ dự án.

Về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, Nghị định số 242/2025/NĐ-CP trao quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A và nhiều dự án trước đây thuộc thẩm quyền Thủ tướng Chính phủ cho bộ, ngành, địa phương; giao cơ quan chủ quản thẩm quyền tham gia phần lớn các dự án khu vực, trừ một số lĩnh vực đặc thù; phân cấp cho cơ quan chủ quản quyết định việc sử dụng vốn dư và điều chỉnh dự án của doanh nghiệp nhà nước vay lại vốn ODA, vốn vay ưu đãi.

Đồng thời, Nghị định này cũng làm rõ quy định về doanh nghiệp nhà nước sử dụng vốn vay ODA, vay ưu đãi, tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư công; bổ sung quy định về xử lý tài sản, trang thiết bị do nhà tài trợ bàn giao, bảo đảm cơ sở pháp lý minh bạch.

Đặc biệt, Nghị định có điều khoản chuyển tiếp đối với hỗ trợ ngân sách có mục tiêu; bổ sung quy định phân cấp chi ngân sách cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, tạo thuận lợi phát triển các lĩnh vực mới; cho phép thực hiện rút vốn trên môi trường điện tử, phù hợp xu thế chuyển đổi số và yêu cầu của nhà tài trợ.

Theo ông Nguyễn Quốc Phương, Nghị định số 242/2025/NĐ-CP giúp tăng cường tính chủ động, trách nhiệm các bộ ngành, địa phương; nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi, góp phần tiết kiệm thời gian, chi phí trong quản lý dự án.

Đồng thời, đáp ứng yêu cầu của Luật Đầu tư công 2024, đồng bộ với các văn bản pháp luật khác, tạo môi trường pháp lý minh bạch, thông thoáng, thuận lợi hơn cho thu hút nguồn vốn nước ngoài; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đẩy nhanh tiến độ các chương trình, dự án trọng điểm quốc gia.

Trong khuôn khổ Hội thảo, đại diện các cơ quan, địa phương, nhà tài trợ và doanh nghiệp đã trao đổi, thảo luận và đưa ra nhiều góp ý trong việc hoàn thiện khung pháp lý trong quản lý, triển khai dự án đầu tư công, đặc biệt là các dự án sử dụng vốn vay và viện trợ nước ngoài.

Bên cạnh đó, đại diện các địa phương cũng nêu nhiều vướng mắc, khó khăn chủ yếu về thẩm quyền phê duyệt, điều chỉnh chủ trương đầu tư, các quy định chuyển tiếp đối với dự án ODA và các vấn đề liên quan đến quy trình giải ngân mới, thủ tục làm thư quan tâm dự án…

Tại sự kiện, đại diện Cục quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại cũng đã giải đáp, hướng dẫn cụ thể các nội dung về thẩm quyền phê duyệt, quy trình quản lý, công tác giải ngân.

Qua đó, giúp các cơ quan, đơn vị kịp thời nắm bắt quy định, nội dung của Nghị định số 242/2025/NĐ-CP nhằm triển khai, thực hiện đúng quy định nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi, góp phần phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương nói riêng và của cả nước nói chung trong thời gian tới.