Từ thành tựu đổi mới đến thách thức mô hình tăng trưởng

Trong bối cảnh Đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, giai đoạn bứt phá để hiện thực hóa 2 mục tiêu chiến lược: đến năm 2030 kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng, nước ta trở thành quốc gia công nghiệp hiện đại có thu nhập trung bình cao và đến năm 2045 kỷ niệm 100 năm năm thành lập nước trở thành quốc gia phát triển có thu nhập cao. 

Phát biểu tại diễn đàn, Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị khẳng định, đây là mục tiêu thể hiện khát vọng vươn lên mạnh mẽ của dân tộc Việt Nam, khát vọng về một quốc gia hùng cường, thịnh vượng, sánh vai cùng các cường quốc năm châu.

Sau gần 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử và rất đáng tự hào. Từ một Đất nước nghèo nàn, lạc hậu, có thu nhập bình quân đầu người thấp, Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những nền kinh tế năng động, phát triển nhanh, quy mô GDP tăng trưởng vượt bậc và thu nhập bình quân đầu người tăng đáng kể. 

Cụ thể, Việt Nam đã thuộc nhóm quốc gia có thu nhập trung bình từ năm 2008 và dự kiến thuộc nhóm quốc gia có thu nhập trung bình cao vào cuối năm nay. Quy mô GDP của Việt Nam ước năm 2025 đứng thứ 4 ASEAN và thứ 32 thế giới, nằm trong nhóm 20 quốc gia có quy mô thương mại lớn nhất toàn cầu. Đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân không ngừng được nâng lên.

Tuy nhiên, Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương cũng thẳng thắn nhìn nhận, tăng trưởng kinh tế nước ta vẫn chủ yếu theo chiều rộng, dưới mức tiềm năng và tốc độ có xu hướng giảm dần. Mô hình tăng trưởng kinh tế Việt Nam còn bất cập và dần tới hạn, thể hiện qua một số chỉ báo.

Trong khi đó, tình hình thế giới biến động phức tạp, cạnh tranh thương mại, cạnh tranh công nghệ gay gắt. Các tiêu chuẩn quốc tế mới về thương mại và môi trường tạo ra nhiều thách thức cho sản xuất, xuất khẩu, tác động đến tăng trưởng đối với một nền kinh tế có độ mở lớn như Việt Nam.

Chỉ đạo tại diễn đàn, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc nhấn mạnh, Đất nước đang đứng trước ngưỡng cửa trở thành nước phát triển. Để hiện thực hóa mục tiêu đề ra, chúng ta phải cần đổi mới mô hình tăng trưởng. Mô hình kinh tế mới là mệnh lệnh của thời đại.

"Chúng ta phải tạo ra động lực tăng trưởng mới. Xây dựng từng tế bào của nền kinh tế một cách năng động, có sức chống chịu cao, phát triển bền vững trước những biến động…", Phó Thủ tướng nói.

Theo Phó Thủ tướng Chính phủ, vừa qua Bộ Chính trị đã ban hành 4 nghị quyết hết sức quan trọng, tạo nền tảng, động lực cho sự phát triển. Những nghị quyết này là “kim chỉ nam” để phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, xây dựng nền kinh tế phát triển nhanh, độc lập, tự chủ, kiến tạo, chủ động hội nhập quốc tế sâu rộng.

“Muốn đạt được mục tiêu này, chúng ta phải làm chủ được nguồn nguyên liệu, làm chủ công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đa dạng mở rộng thị trường. Đặc biệt, chúng ta phải tham gia bền chặt vào chuỗi giá trị toàn cầu, tiến tới mô hình quản trị hiện đại, sử dụng hiệu quả tiềm năng nguồn lực trong nước”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng nêu rõ, trong bối cảnh thế giới hiện nay đang thay đổi nhanh chóng, cạnh tranh ngày càng gay gắt, xuất hiện chủ nghĩa đơn phương, gia tăng xu hướng bảo hộ làm gia tăng nguy cơ đứt gãy chuỗi giá trị truyền thống; diễn biến các xung đột vũ trang phức tạp kéo dài đã ảnh hưởng đến sự phát triển của nền kinh tế toàn cầu. Vì vậy, việc chủ động hội nhập, phát huy nội lực, vị thế và giá trị trong chuỗi giá trị toàn cầu để gia tăng sức mạnh cho nền kinh tế Việt Nam là hết sức quan trọng trong giai đoạn hiện nay.

Thời điểm vàng để tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu

Tại Diễn đàn, các cuộc thảo luận đã tập trung vào 3 nhóm vấn đề chính: Bối cảnh kinh tế mới và những yêu cầu cấp bách đặt ra; Đổi mới mô hình tăng trưởng xuất khẩu và vị thế Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu; Tăng cường nội lực và phát huy mối liên kết giữa các khu vực kinh tế và giữa các cộng đồng doanh nghiệp.

Theo GS.TS. Hoàng Văn Cường - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, bối cảnh kinh tế thế giới hiện nay đầy biến động, với căng thẳng địa chính trị, cạnh tranh công nghệ, và xu hướng bảo hộ chủ nghĩa dân tộc gia tăng, song chính trong thách thức ấy, cánh cửa cơ hội mới lại đang rộng mở.

Các xu thế như cách mạng xanh, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, tự động hóa đang làm thay đổi cấu trúc sản xuất và vị thế thương mại toàn cầu. Ở nhiều lĩnh vực mới, khoảng cách giữa quốc gia phát triển và đang phát triển được coi như cùng đứng trên vạch xuất phát. Nhiều quốc gia đã điều chỉnh chiến lược, tìm cách tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu để gia tăng sức chống chịu và tận dụng cơ hội mới. 

"Đây chính là thời điểm để Việt Nam bứt phá, tạo sức bật đi lên từ nội lực để thực hiện khát vọng vươn lên", GS.TS. Hoàng Văn Cường khẳng định. Ông đồng thời cho rằng nếu hành động phù hợp, kịp thời, Việt Nam có thể tham gia từ đầu vào những ngành mới nổi, công nghệ cao, trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, thay vì dừng ở khâu gia công, lắp ráp.

Đây là con đường phát triển nhanh, bền vững để đạt được tốc độ tăng trưởng hai con số, tạo sức bật để Việt Nam thực hiện mục tiêu trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045.