Theo kịch bản cơ sở mà BSC Research xây dựng trong Báo cáo đặc biệt - Nâng hạng TTCK Việt Nam, Việt Nam có thể được FTSE Russell nâng hạng ngay trong kỳ này, với xác suất khoảng 80% và quá trình chuyển đổi gồm 2 giai đoạn kéo dài tối thiểu 6–12 tháng. Đối với MSCI (Morgan Stanley Capital International), khả năng lọt vào danh sách tiềm năng nâng hạng lên Emerging Market (thị trường mới nổi) cũng được dự báo khả thi trong giai đoạn 2026–2027. Nếu thành công, TTCK Việt Nam sẽ đón dòng vốn đầu tư nước ngoài (ĐTNN) trên 1 tỷ USD, mở ra một chu kỳ phát triển mới.

Hành trình cải cách: từ cam kết tới thực thi

Hơn nửa thập kỷ qua, Việt Nam đã kiên trì tháo gỡ những điểm nghẽn để tiến gần hơn tới chuẩn mực quốc tế. Giai đoạn 2024–2025 cho thấy sự bứt tốc rõ rệt. Theo tổng hợp của BSC Research, hệ thống giao dịch KRX đã vận hành thông suốt từ tháng 5/2025, mở đường cho các sản phẩm mới như giao dịch T+0, chứng khoán chờ về hay bán khống có kiểm soát. Cùng thời điểm, hệ thống thanh toán trực tiếp (Straight Through Processing – STP) cũng được triển khai, rút ngắn quy trình và gia tăng tính minh bạch.

Ở bình diện pháp lý, hàng loạt văn bản quan trọng ra đời trong vòng chưa đầy hai năm. Thông tư 68/2024/TT-BTC chính thức gỡ bỏ cơ chế “pre-funding”, cho phép áp dụng mô hình thanh toán giao dịch chứng khoán – tiền song hành (DvP). Các Thông tư 03, 18, 25, cùng với Nghị định 245/2025/NĐ-CP và Quyết định 2014/QĐ-TTg đã đơn giản hóa thủ tục mở tài khoản, thúc đẩy công bố thông tin (CBTT) song ngữ và củng cố niềm tin cho nhà ĐTNN. Những cải cách này đã được FTSE ghi nhận trong báo cáo tháng 4/2025, loại bỏ ba tiêu chí từng được coi là hạn chế lớn.

Theo đánh giá của BSC Research, một số mảnh ghép quan trọng vẫn đang trong quá trình thúc đẩy hoàn thiện để tiệm cận chuẩn quốc tế. Trong đó, một điểm nhấn đáng chú ý là Trung tâm đối tác bù trừ (Central Counterparty Clearing – CCP) đã chính thức được đưa vào lộ trình triển khai đến năm 2027, thể hiện quyết tâm dài hạn trong việc nâng cao tính an toàn, minh bạch và bền vững của thị trường. Song song, cơ chế tài khoản lưu ký và chi phí giao dịch cũng đang được cải thiện theo hướng thuận lợi hơn cho nhà đầu tư, tiệm cận thông lệ quốc tế. TTCK phái sinh tiếp tục mở rộng sản phẩm, không chỉ đáp ứng nhu cầu quản lý rủi ro mà còn góp phần làm phong phú cấu trúc thị trường, hỗ trợ quá trình hội nhập.

Nhìn tổng thể, những thay đổi trong hai năm qua mang tính bước ngoặt. Chính phủ và cơ quan quản lý đã thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ, tạo hành lang pháp lý đồng bộ, đặt mục tiêu không chỉ dừng ở Thị trường mới nổi Thứ cấp (Secondary Emerging Market) của FTSE mà còn hướng tới Thị trường mới nổi Tiên tiến (Advanced Emerging Market) và MSCI Emerging Market vào năm 2030.

Kinh nghiệm từ Saudi Arabia, Qatar hay Kuwait cho thấy, sau nâng hạng, các quốc gia này đồng loạt triển khai tái cấu trúc nhà đầu tư, củng cố định chế trung gian và đa dạng hóa sản phẩm, từ đó hình thành nền tảng phát triển bền vững. Việt Nam, theo BSC Research, cũng đang đi đúng hướng. Với những nỗ lực hiện nay, xác suất thành công trong kỳ đánh giá 7/10 (giờ quốc tế) được dự báo ở mức 80%, trong khi kịch bản hoãn sang tháng 3/2026 chỉ còn mang tính dự phòng.

Áp lực cơ cấu và dòng vốn ngoại: cơ hội đi cùng thách thức

Nếu được FTSE nâng hạng, Việt Nam sẽ chính thức gia nhập rổ FTSE Emerging Markets, đồng nghĩa với dòng vốn cơ cấu quy mô lớn chảy vào từ các quỹ hoán đổi danh mục (Exchange Traded Fund – ETF). BSC Research ước tính, trong kịch bản cơ sở, dòng vốn vào có thể đạt 1,05 tỷ USD, dao động từ 0,76 đến 1,34 tỷ USD tùy tiến độ phân bổ. Đây là dòng vốn thụ động, nhưng hiệu ứng lan tỏa có thể mạnh mẽ, góp phần nâng vị thế thị trường.

Các ETF lớn như Vanguard, Schwab, Invesco hay JPMorgan hiện quản lý khối tài sản hàng chục đến hàng trăm tỷ USD. Khi Việt Nam được nâng hạng, các quỹ này buộc phải bổ sung cổ phiếu Việt Nam, tạo lực cầu đáng kể. Theo BSC Research, các cổ phiếu hưởng lợi nhiều nhất gồm VIC, VHM, VCB, MSN, VNM, HPG – với giá trị hút vốn dự báo từ vài chục đến hàng trăm triệu USD mỗi mã. Chẳng hạn, VIC có thể hút 204 triệu USD, VHM 146 triệu, MSN 113 triệu, VNM 90 triệu, VCB 70 triệu.

Kinh nghiệm thực tế của các quốc gia khi được nâng hạng cho thấy, trong ngắn hạn, việc tái cơ cấu danh mục của các quỹ ETF có thể tạo ra những biến động kỹ thuật nhất định trên thị trường. Tuy nhiên, đây là diễn biến thường thấy và cũng là bước đi cần thiết để đảm bảo sự đồng bộ với chuẩn mực quốc tế. Thực tế cho thấy, nhiều quỹ ngoại đã có sự chuẩn bị chủ động, điển hình như Xtrackers đã sớm chuyển sang chỉ số thanh khoản thị trường Việt Nam STOXX (STOXX Vietnam Market Liquid Index) để giảm thiểu rủi ro lệch chuẩn. Điều này phản ánh sự chủ động trong quản trị danh mục của các nhà đầu tư tổ chức, đồng thời thể hiện niềm tin vào triển vọng phát triển dài hạn của TTCK Việt Nam.

Theo BSC Research, về trung và dài hạn, chính dòng vốn ngoại ổn định này sẽ góp phần củng cố thanh khoản, nâng quy mô vốn hóa và gia tăng uy tín của Việt Nam trên bản đồ tài chính toàn cầu. Nhóm phân tích khẳng định: “Nâng hạng không chỉ là thay đổi trong phân loại, mà còn là bước ngoặt về chất, đưa TTCK Việt Nam trở thành một phần chính thức trong hệ sinh thái vốn quốc tế.”

TTCK Việt Nam trong chu kỳ tăng giá thứ năm

Song hành với kỳ vọng nâng hạng, TTCK Việt Nam đang trải qua một chu kỳ tăng giá mạnh mẽ. Theo BSC Research, từ tháng 4/2025 đến nay, VN-Index đã tăng khoảng 55% trong 20 tuần, bình quân 2,75% mỗi tuần – tốc độ hiếm thấy ngay cả trong các giai đoạn bùng nổ trước. Thanh khoản bình quân hơn 30 nghìn tỷ đồng/phiên, gấp đôi giai đoạn 2020–2022, phản ánh sức mạnh dòng tiền nội và sự tham gia tích cực của nhà đầu tư.

Trong lịch sử, TTCK Việt Nam từng trải qua bốn chu kỳ tăng trưởng lớn: 2005–2006 tăng 346% nhờ cú hích gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO – World Trade Organization); 2009 tăng 165% sau khủng hoảng toàn cầu; 2016–2018 tăng 131% với làn sóng cổ phần hóa và việc FTSE đưa Việt Nam vào Danh sách theo dõi (Watch list); và 2020–2022 tăng 132% nhờ chính sách nới lỏng trong đại dịch COVID-19.

Điểm khác biệt của chu kỳ hiện tại là sự hội tụ của nhiều yếu tố: kinh tế vĩ mô tăng trưởng 7,52% nửa đầu 2025, lạm phát kiểm soát quanh 3,3%, lãi suất thấp, giải ngân đầu tư công cải thiện rõ nét. Đặc biệt, kỳ vọng nâng hạng trở thành chất xúc tác mạnh, thu hút sự quan tâm của cả nhà đầu tư cá nhân lẫn tổ chức. Theo BSC Research, cơ cấu dòng tiền đang tập trung vào nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn, đặc biệt là những mã có khả năng được chọn vào rổ FTSE sau nâng hạng.

Một yếu tố quan trọng khác là sự chuẩn bị của doanh nghiệp. Nhiều tập đoàn, công ty niêm yết lớn đang đẩy mạnh minh bạch báo cáo tài chính, công bố thông tin song ngữ, đồng thời chuẩn bị cho các đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO – Initial Public Offering) trong giai đoạn 2025–2027. Đây là “nguồn hàng” mới giúp thị trường thêm hấp dẫn và tạo nền tảng tăng trưởng bền vững.

BSC Research nhận định, chu kỳ tăng giá thứ năm của TTCK Việt Nam đã chính thức bắt đầu. Trong kịch bản thuận lợi, chu kỳ này có thể kéo dài 12–18 tháng, với các nhịp điều chỉnh kỹ thuật ngắn hạn cần thiết để hấp thụ dòng vốn mới. Về dài hạn, BSC Research cũng dự báo Việt Nam có cơ hội tiến tới nâng hạng lên Emerging Market (thị trường mới nổi) theo chuẩn MSCI trong giai đoạn 2026–2027, mở ra một chặng đường hội nhập sâu rộng hơn. Nhóm phân tích kết luận: “Nâng hạng sẽ là bước xác nhận quan trọng, mở ra kỷ nguyên mới cho TTCK Việt Nam, nơi dòng vốn ĐTNN, cải cách thể chế và niềm tin nhà đầu tư hội tụ”.