Hoàn thiện khung pháp lý về phí và lệ phí phù hợp với Luật Ngân sách nhà nước năm 2025

Thùy Linh
15:20 24/10/2025

Bộ Tài chính đang tổ chức lấy ý kiến góp ý cho dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Phí và lệ phí, nhằm thay thế Nghị định số 120/2016/NĐ-CP và Nghị định số 82/2023/NĐ-CP, đồng thời sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Nghị định số 153/2024/NĐ-CP về phí bảo vệ môi trường đối với khí thải.

Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi toàn diện quy định về phí, lệ phí để thống nhất với Luật Ngân sách nhà nước năm 2025.

Bảo đảm đồng bộ với Luật Ngân sách nhà nước năm 2025

Luật Phí và lệ phí được Quốc hội thông qua ngày 25/11/2015, có hiệu lực từ ngày 1/1/2017. Trong gần 9 năm triển khai, Bộ Tài chính đã phối hợp các Bộ, ngành liên quan xây dựng, ban hành 147 văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thi hành, giúp đảm bảo hoạt động thu, chi phí và lệ phí ổn định, không gián đoạn, tạo cơ sở pháp lý cho việc cung cấp và nâng cao chất lượng dịch vụ công.

Đặc biệt, việc ban hành Nghị định số 120/2016/NĐ-CP và Nghị định số 82/2023/NĐ-CP đã góp phần tháo gỡ nhiều vướng mắc trong quá trình thực hiện, bảo đảm tính thống nhất trong quản lý và sử dụng phí, phù hợp với chủ trương cải cách chính sách tiền lương và sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả theo Nghị quyết số 27-NQ/TW (2018) và Nghị quyết số 18-NQ/TW (2017) của Trung ương.

Tuy nhiên, theo Bộ Tài chính, các Nghị định hiện hành đã bộc lộ nhiều bất cập cần được sửa đổi, bổ sung để phù hợp với bối cảnh pháp lý và thực tiễn mới, đặc biệt là sau khi Luật Ngân sách nhà nước năm 2025 được Quốc hội thông qua.

Cụ thể, theo quy định mới tại Luật Ngân sách nhà nước 2025, kể từ ngày 1/1/2026, phí, lệ phí do cơ quan nhà nước thu phải nộp toàn bộ vào ngân sách nhà nước, đồng thời không còn cơ chế tài chính và thu nhập đặc thù cho các cơ quan, đơn vị sự nghiệp công lập. Điều này đòi hỏi phải điều chỉnh các quy định tại Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Phí và lệ phí để bảo đảm tính thống nhất với Luật NSNN cũng như các Nghị quyết của Quốc hội (số 104/2023/QH15 và 142/2024/QH15).

Hoàn thiện quy định để khắc phục bất cập thực tiễn

Trong quá trình triển khai, Bộ Tài chính cũng ghi nhận nhiều vướng mắc. Theo đó, một số địa phương chưa có quy định thống nhất về hình thức, kỳ kê khai và nộp phí, lệ phí đối với các khoản thu do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định.

Đối với phí, lệ phí thuộc thẩm quyền Bộ Tài chính hiện đang thực hiện thống nhất theo quy định tại Thông tư số 74/2022/TT-BTC ngày 22/12/2022 của Bộ Tài chính quy định về hình thức, thời hạn thu, nộp, kê khai các khoản phí, lệ phí thuộc thẩm quyền quy định của Bộ Tài chính. Đối với phí, lệ phí thuộc thẩm quyền Hội đồng nhân dân cấp tỉnh thì HĐND cấp tỉnh chưa có hướng dẫn cụ thể nên trong thời gian qua, Bộ Tài chính có nhận được phản ánh về vấn đề này ở một số địa phương. Vì vậy cần phải có quy định cụ thể tại Nghị định để thức hiện thống nhất trên cả nước.

Về quản lý và sử dụng phí được để lại, Bộ Tài chính cho biết, trong quá trình thực hiện thu phí trong một số trường hợp, số tiền phí thực thu lớn hơn nhiều so với dự toán, dẫn đến vướng mắc trong việc xác định số tiền phí được để lại tính theo số tiền phí thực thu hay số tiền phí theo dự toán của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Ngoài ra, ở một số tổ chức thu phí, số tiền phí được để lại còn dư nhiều so với dự toán chi. Vì vậy, cần nghiên cứu rà soát quy định rõ tại Nghị định nội dung về xác định tỷ lệ để lại theo số thực thu hay theo dự toán thu, quy định rõ trách nhiệm của các Bộ, ngành và quy định rõ về chuyển nguồn số tiền phí chưa chi hết để đảm bảo chặt chẽ, tập trung và thống nhất trong việc quản lý phí, lệ phí, đảm bảo huy động kịp thời số tiền phí, lệ phí không chi vào ngân sách nhà nước.

Do đó, Dự thảo Nghị định mới sẽ quy định cụ thể về: hình thức và kỳ kê khai, nộp phí; nguyên tắc xác định tỷ lệ để lại theo số thực thu hoặc dự toán; trách nhiệm của các bộ, ngành trong quản lý, sử dụng phí; và quy trình chuyển nguồn nhằm bảo đảm chặt chẽ, minh bạch, tập trung nguồn lực cho ngân sách nhà nước.

Ngoài việc thay thế hai nghị định hiện hành, Bộ Tài chính cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2024/NĐ-CP về phí bảo vệ môi trường đối với khí thải, nhằm bảo đảm thống nhất với Luật NSNN 2025. Cụ thể, dự thảo Nghị định bổ sung quy định sửa đổi Điều 7, Điều 8 và các mẫu biểu kèm theo Nghị định 153/2024/NĐ-CP, tương tự như cơ chế đã áp dụng với Nghị định số 27/2023/NĐ-CP quy định phí bảo vệ môi trường đối với khai thác khoáng sản.

Dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Phí và lệ phí được xây dựng nhằm quán triệt đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng trong việc tăng cường quản lý nhà nước, siết chặt kỷ luật, kỷ cương tài chính và bảo đảm tập trung, thống nhất quản lý các nguồn thu ngân sách nhà nước.

Việc xây dựng Nghị định mới đồng thời hướng tới bảo đảm tính đồng bộ giữa pháp luật về phí, lệ phí và pháp luật về quản lý ngân sách nhà nước, tạo cơ sở pháp lý chặt chẽ cho quá trình thu, nộp và sử dụng các khoản thu này. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh yêu cầu tạo môi trường thuận lợi cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển, hỗ trợ hoạt động sản xuất – kinh doanh của doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo sự phù hợp với tình hình thực tiễn, kế thừa những quy định về thu phí, lệ phí hiện hành còn phù hợp, nhằm vừa duy trì ổn định chính sách, vừa đáp ứng yêu cầu đổi mới và hội nhập kinh tế.