Hoàn thiện cơ chế, chính sách tạo đòn bẩy cho thị trường tài sản số phát triển
Các chuyên gia đều cho rằng, thị trường tài sản số tại Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để thay đổi cục diện kinh tế quốc gia. Để nắm bắt cơ hội, các cơ quan chức năng cần khẩn trương hoàn thiện cơ chế, chính sách, kịp thời tháo gỡ những vướng mắc nhằm tạo điều kiện cho thị trường này phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên số.
Cơ hội và thách thức đan xen
Tại buổi Lễ ra mắt Liên minh tài sản số Việt Nam, PGS. TS. Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện kinh tế Việt Nam, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng cho biết, tài sản số là một loại tài sản mới, hình thành dựa trên một công nghệ hoàn toàn mới.
Thị trường này có ba đặc tính nổi bật: Sự tinh vi rất cao, tốc độ phát triển cao nhất và khả năng kết nối toàn cầu. Đây chính là những yếu tố tạo nên tiềm năng bùng nổ cho nền kinh tế Việt Nam.
Theo PGS. TS. Trần Đình Thiên, Việt Nam hiện đang đứng thứ ba toàn cầu về mức độ chấp nhận tài sản số. Đây cũng là cơ hội lớn được đặt vào việc phát triển các Trung tâm tài chính quốc tế tại TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.
Những Trung tâm tài chính quốc tế này được kỳ vọng sẽ trở thành "tọa độ bùng nổ" cho nền kinh tế, với sứ mệnh vượt qua các vấn đề chưa giải quyết được của hệ thống tài chính thông thường, tăng cường nguồn lực cho quốc gia và tạo ra một hình mẫu phát triển tài chính mới.
PGS. TS. Trần Đình Thiên nhấn mạnh, nếu các Trung tâm Tài chính quốc tế tại TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng phát triển thành công sẽ kéo về một nguồn lực khổng lồ, rất hiệu quả, đặc biệt xét về tốc độ và đẳng cấp, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực và cả nước.
Bên cạnh tiềm năng, các diễn giả cũng cảnh báo về những thách thức lớn về hành lang pháp lý và thể chế. Cụ thể, PGS. TS. Trần Đình Thiên cho rằng, tài sản số là một lĩnh vực mới chưa được định hình rõ ràng có thể phát sinh những trở ngại trong việc quản lý thị trường này.
Liên quan đến các quy định của Chính phủ, ông Nguyễn Đình Thắng - Thành viên sáng lập Hiệp hội Doanh nghiệp phần mềm Việt Nam (Vinasa), Chủ tịch Liên minh Tài sản số Việt Nam bày tỏ lo ngại về cơ chế thử nghiệm (sandbox) nghiêm ngặt có thể hạn chế sự phát triển thị trường này tại Việt Nam và có thể “chảy máu” tiềm năng sáng sang những quốc gia khác.
Liên quan lĩnh vực Sở hữu trí tuệ, ông Lương Hoàng Hưng, Tổng Biên tập Tạp chí Sở hữu trí tuệ, Phó Chủ tịch Liên minh Tài sản số Việt Nam chia sẻ, pháp luật Việt Nam bảo hộ các tài sản vô hình đã được số hóa và xác thực quyền sở hữu.
Tuy nhiên, công nghệ blockchain chỉ xác thực được quá trình lưu chuyển và nguồn gốc của tài sản, chứ không chứng minh được quyền sở hữu. Do đó, các tài sản chưa xác định được quyền sở hữu sẽ khó được pháp luật bảo vệ.
Về vấn đề an toàn, an ninh và hạ tầng, PGS. TS. Trần Đình Thiên nhắc đến sự cố dữ liệu số bị hacker tấn công tại Hàn Quốc là một lời cảnh báo về mức độ tổn hại khủng khiếp. Đồng thời, cơ sở vận hành cho chip bán dẫn hoặc trung tâm dữ liệu (data center) đòi hỏi độ ổn định năng lượng ở mức gần như tuyệt đối.
Tăng cường hoàn thiện cơ chế, chính sách
Để góp phần quản lý hiệu quả thị trường này, các diễn giả thống nhất rằng cần phải thay đổi tư duy quản lý, tạo hành lang pháp lý chặt chẽ nhưng cũng cần đột phá trong chính sách và thể chế.
Theo đó, PGS. TS. Trần Đình Thiên kiến nghị cần tạo ra một sân pháp lý cởi mở và chuẩn hóa quốc tế, rõ ràng, minh bạch, với luật lệ được xây dựng dựa trên cách đặt vấn đề toàn cầu và ở đỉnh cao của thị trường số.
Tại sự kiện, GS. TS. Hoàng Văn Cường - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng cho rằng, chính sách cũng cần tạo ra một hệ sinh thái chung thuận lợi hơn, bao gồm cả vấn đề huy động vốn, các quy định về thuế, thành lập doanh nghiệp. Điều này cũng cần được đề cập tại Dự thảo sửa đổi một số Luật liên quan nhằm tạo điều kiện cho hoạt động tài sản hóa.
Bên cạnh đó, ông Nguyễn Đình Thắng đề xuất rút ngắn thời gian thử nghiệm (sandbox) xuống còn 2,5 năm đến 3 năm thay vì 5 năm theo kế hoạch hiện tại, do tốc độ phát triển quá nhanh của công nghệ AI và blockchain.
Liên quan đến nguồn nhân lực, các diễn giả đều khẳng định nguồn nhân lực tri thức hoạt động trong lĩnh vực này chính là nhân tố then chốt. Do đó, GS. TS. Hoàng Văn Cường hy vọng Liên minh sẽ tập hợp đội ngũ quản lý chất lượng và hỗ trợ các trường Đại học tiềm năng như: Đại học Ngân hàng, Đại học Kinh tế quốc dân… trong việc đào tạo, chi sẻ kiến thức kinh nghiệm thực tế trong lĩnh vực này.
Ngoài ra, ông Nguyễn Đình Thắng cũng đưa ra đề xuất cần có cơ chế xây dựng sàn giao dịch cho các sinh viên có cơ hội thực hành giao dịch, thử nghiệm tính an toàn, khả năng quản lý của nhà nước và độ chuẩn mực quốc tế.
Vai trò của Liên minh Tài sản số Việt Nam, ông Nguyễn Đình Thắng cho biết, Liên minh được thành lập với mô hình đa chiều, đa ngành, quy tụ các thành phần như nhà hoạch định chính sách, trường đại học, viện nghiên cứu và công ty công nghệ.
Liên minh tập hợp lực lượng tinh hoa của Việt Nam về tài chính và công nghệ để giải quyết các vấn đề theo kịp tiến trình. Với mục tiêu là tạo ra sức mạnh tổng thể để tư vấn chính sách và hỗ trợ xây dựng hệ sinh thái phù hợp với quá trình phát triển thị trường tài sản số tại Việt Nam.
Thời gian tới, Liên minh đẩy mạnh chuyển đổi từ giai đoạn thử nghiệm sang giao dịch chính thức, kiến nghị tối đa 3 năm phải có giao dịch và hỗ trợ thật, thay vì chờ đợi 5 năm theo kế hoạch hiện tại nhằm phát huy tối đa tiềm năng, tránh bỏ lỡ cơ hội phát triển của thị trường này trong kỷ nguyên số.
