Bước ngoặt lịch sử sau nhiều năm chờ đợi

Theo Báo cáo cập nhật nhanh của Công ty Chứng khoán ACB (ACBS), việc được FTSE Russell chính thức nâng hạng là bước ngoặt lớn của thị trường chứng khoán Việt Nam, khẳng định nỗ lực cải cách sau nhiều năm hoàn thiện cơ chế, hạ tầng và minh bạch hóa thị trường.

FTSE Russell cho biết, thời điểm hiệu lực chính thức là ngày 21/9/2026, sau khi có kết quả rà soát vào tháng 3/2026, nhằm đánh giá mức độ hoàn thiện về khả năng tiếp cận của các nhà môi giới toàn cầu. ACBS nhận định, đây chỉ còn là khâu kỹ thuật cuối cùng, bởi Việt Nam đã đáp ứng phần lớn tiêu chí then chốt, gồm xóa bỏ yêu cầu tiền ký quỹ trước (prefunding) và thiết lập quy trình xử lý giao dịch thất bại rõ ràng.

Dù thời hạn hiệu lực khiến dòng vốn ngoại có thể chậm khoảng nửa năm so với kỳ vọng ban đầu, ACBS cho rằng thông tin nâng hạng sẽ sớm kích hoạt làn sóng giải ngân trước thời điểm chính thức, khi các quỹ chủ động thường có xu hướng cơ cấu danh mục sớm.

“Sau khi được nâng hạng lên Thị trường mới nổi thứ cấp của FTSE, TTCK Việt Nam có thể thu hút 2 dòng vốn thụ động (ETF) và chủ động (active Funds)”, báo cáo của ACBS ghi rõ.

Tác động rõ rệt nhất sẽ đến từ dòng vốn thụ động (ETF). Các quỹ như FTSE Emerging Markets ETF, iShares Core MSCI EM ETF hay Vanguard FTSE EM ETF sẽ tự động phân bổ tỷ trọng đầu tư cho Việt Nam sau khi nâng hạng.

Ước tính của ACBS cho thấy, dòng vốn ETF có thể đạt 600 triệu - 1,5 tỷ USD, trong đó riêng Vanguard FTSE Emerging Markets ETF - quỹ đang quản lý hơn 100 tỷ USD, có thể rót 600 triệu USD vào Việt Nam với tỷ trọng 0,6% trong rổ chỉ số. Nhóm bluechip có thanh khoản cao và room ngoại rộng như VCB, VHM, VNM, HPG, FPT, STB, SSI... được đánh giá là những mã hưởng lợi trực tiếp.

Động lực dài hạn và thước đo niềm tin

Bên cạnh dòng vốn ETF, nguồn vốn chủ động (active funds) được xem là động lực tăng trưởng bền vững hơn, bởi các quỹ này có xu hướng nắm giữ dài hạn, lựa chọn doanh nghiệp có kết quả kinh doanh khả quan, quản trị minh bạch và nền tảng tăng trưởng vững chắc.

Theo ước tính của ACBS, dòng vốn chủ động có thể đạt từ 3 đến 7 tỷ USD trong giai đoạn 3-5 năm sau khi nâng hạng. Các quỹ này thường ưu tiên nhóm ngành ngân hàng, tiêu dùng, công nghệ và hạ tầng, phản ánh niềm tin vào triển vọng trung và dài hạn của nền kinh tế Việt Nam.

Một số quỹ lớn đã hiện diện tại Việt Nam nhiều năm qua, song có khả năng tăng quy mô giải ngân sau kỳ rà soát tháng 3/2026 hoặc ngay khi FTSE công bố chính thức ngày hiệu lực. ACBS nhấn mạnh, yếu tố vĩ mô như tăng trưởng GDP, tỷ giá VND/USD và mức định giá VN-Index sẽ là các biến số quan trọng chi phối quyết định đầu tư của nhóm quỹ chủ động.

“Phân loại thị trường mới nổi chỉ là điều kiện cần, trong khi sức hấp dẫn thực sự đến từ ổn định vĩ mô và năng lực doanh nghiệp nội,” ACBS nhận định.

Sau FTSE, mục tiêu tiếp theo của Việt Nam là được nâng hạng theo chuẩn MSCI - hệ thống có sức ảnh hưởng mạnh hơn với các quỹ tổ chức toàn cầu. Theo Nghị định số 245/2025/NĐ-CP và Quyết định số 2014/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán, Việt Nam đặt mục tiêu đạt chuẩn MSCI Emerging Market vào năm 2030.

Hiện tại, Việt Nam vẫn chưa nằm trong danh sách theo dõi (Watchlist) của MSCI Emerging. Xét về các tiêu chí để nâng hạng đối với MSCI, Việt Nam mới chỉ đáp ứng hơn nửa số lượng tiêu chí (vốn nghiêm ngặt hơn so với FTSE).

“Trong kịch bản tốt nhất, ngay cả khi MSCI đưa Việt Nam vào danh sách theo dõi trong đợt phân loại kế tiếp vào tháng 6/2026, thì mục tiêu nâng hạng khả thi nhất sẽ là từ năm 2028-2030”, ACBS nhận định.