 |
Trong bối cảnh kinh tế trong nước và thế giới biến động nhanh, áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt, Nghị quyết 98 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh vừa được sửa đổi sẽ tạo những cú hích lớn, mở ra con đường mới cho đầu tàu kinh tế cả nước tăng tốc.
 |
TP. Hồ Chí Minh từ lâu được ví như đầu tàu kinh tế cả nước, đóng góp đáng kể vào GDP và ngân sách quốc gia. Năm 2023, tại Kỳ họp thứ 5 Quốc hội Khoá XV, Quốc hội thông qua Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh, được kỳ vọng tạo ra “cú hích” để con tàu kinh tế đi xa hơn.
Nghị quyết 98 xây dựng 44 cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội, trong đó có 27 cơ chế, chính sách chỉ riêng TP. Hồ Chí Minh được áp dụng, đã tạo cơ sở pháp lý để thành phố phát huy tiềm năng, lợi thế, tạo đột phá, giải quyết các điểm nghẽn về phát triển kinh tế - xã hội.
Với cơ chế ưu đãi đặc thù, TP. Hồ Chí Minh thực hiện thí điểm mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (TOD). Đây là mô hình lấy định hướng phát triển hệ thống giao thông công cộng làm cơ sở cho quy hoạch, phát triển đô thị; lấy đầu mối giao thông làm điểm tập trung dân cư nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất, công trình công cộng, góp phần giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường.
Để huy động mọi nguồn lực đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng giao thông - một trong những điểm nghẽn lớn, TP. Hồ Chí Minh được áp dụng loại hợp đồng xây dựng - vận hành - chuyển giao (hợp đồng BOT) đối với dự án đầu tư xây dựng nâng cấp, mở rộng, hiện đại hóa công trình đường bộ hiện hữu.
Đẩy mạnh việc phân cấp, phân quyền, Nghị quyết 98 cũng cho phép TP. Hồ Chí Minh chủ động hơn về tổ chức bộ máy phù hợp với nhiệm vụ phát triển thay vì phải chờ quy định chung áp dụng cho tất cả tỉnh/thành như trước, như thành lập Trung tâm chuyển đổi số nhằm đẩy nhanh chuyển đổi số cấp địa phương; quy định tiêu chuẩn, định mức số lượng cán bộ, công chức ở cấp xã/phường theo quy mô dân số, giúp giảm quá tải, nâng chất lượng phục vụ; được quyền quyết định ủy quyền cho người đứng đầu các cơ quan, đơn vị để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn nhanh hơn (không cần chờ hướng dẫn chung từ trung ương trong nhiều trường hợp), giúp giảm thủ tục hành chính, tránh trùng lặp chức năng, tăng hiệu quả của hệ thống chính quyền địa phương; có các cơ chế riêng dành cho TP. Thủ Đức - một đô thị đặc thù trong TP. Hồ Chí Minh.
 |
Mặc dù được Nghị quyết 98 trao cho những quyền năng lớn trong quản lý đầu tư, tài chính - ngân sách, tổ chức bộ máy và chính sách thu hút nhân tài, nhưng thực tiễn triển khai đã bộc lộ những “điểm nghẽn”: có những cơ chế còn quá thận trọng, có những quy định thiếu tính khả thi, và không ít nội dung bị “kẹt” bởi luật hiện hành hoặc tâm lý sợ trách nhiệm. Cơ chế quản lý mang tính đồng loạt, cào bằng khiến thành phố không thể phát huy hết tiềm năng về tài chính, đất đai, nguồn nhân lực và khả năng sáng tạo chính sách.
Sau hợp nhất kể từ ngày 1/7/2025, TP. Hồ Chí Minh mở rộng dư địa phát triển với diện tích 6.772,6 km², dân số 13,6 triệu người; trong đó, lực lượng lao động khoảng 7,281 triệu người, chiếm 14% tổng số lao động toàn quốc; GRDP ước tính 3,03 triệu tỷ đồng (tương đương 123 tỷ USD), chiếm 23,5% GDP cả nước. Điều kiện này mở ra cơ hội tái cấu trúc không gian, quy hoạch vùng đô thị tích hợp phát triển theo tư duy “1 trung tâm, 3 vùng, 1 đặc khu”, tối ưu hóa chia sẻ lợi thế so sánh của từng khu vực, hình thành siêu đô thị đa trung tâm phát triển theo 3 hành lang, với 5 trụ cột (bao gồm trung tâm công nghiệp, logistics, trung tâm tài chính quốc tế, du lịch và công nghiệp văn hóa, trung tâm giáo dục - y tế - khoa học công nghệ).
Mục tiêu TP. Hồ Chí Minh đặt ra cho giai đoạn mới 2026 - 2030 là tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân 10 - 11%/năm; đến năm 2030, GRDP bình quân đầu người đạt khoảng 14.000 - 15.000 USD; tổng vốn đầu tư xã hội bình quân 5 năm 35 - 40% GRDP; tỉ trọng kinh tế số chiếm từ 30 - 40% GRDP.
Trong không gian phát triển mới, đặc biệt là trước các thách thức lớn hơn (dân số đô thị tăng nhanh, áp lực hạ tầng, môi trường, biến đổi khí hậu), để hiện thực hóa các mục tiêu trong 5 năm tới, Thành phố cần có một "chiếc áo" cơ chế rộng hơn, thoáng hơn để tận dụng được lợi thế địa giới mới, thu hút được nhà đầu tư chiến lược và nắm bắt "cửa sổ cơ hội" mà thế giới đang mở ra.
 |
Chính vì vậy, ngày 11/12/2025, tại kỳ họp 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã thông qua nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết 98 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù – với khuôn khổ pháp lý linh hoạt hơn - để TP. Hồ Chí Minh có thêm điều kiện cất cánh, bứt phá.
Nghị quyết sửa đổi đã bổ sung thêm một số nội dung rất quan trọng, nổi bật như việc thúc đẩy, tạo hấp dẫn để thu hút các nhà đầu tư chiến lược vào 5 trụ cột tăng trưởng của TP. Hồ Chí Minh mới; bổ sung cách tổ chức và cơ chế hoạt động của Khu thương mại tự do Cái Mép Hạ, tạo cú hích để khu vực này tham gia hiệu quả vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Bên cạnh đó, việc sửa đổi cũng tháo gỡ một số quy trình, thủ tục mà trước đây Nghị quyết 98 chưa quy định, nhằm tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm theo tinh thần "địa phương quyết, địa phương bàn, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm" như Trung ương đã chỉ đạo.
Theo TS Trần Du Lịch - Chủ tịch Hội đồng tư vấn triển khai thực hiện Nghị quyết 98, lần điều chỉnh này rất có ý nghĩa trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh thể chế của TP. Hồ Chí Minh trong kỷ nguyên mới. Trung ương, Chính phủ, Quốc hội đã hỗ trợ thành phố để có được một nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù đáp ứng yêu cầu mới.
Có thể nói, việc Quốc hội chính thức thông qua Nghị quyết 98 sửa đổi, với nhiều cơ chế vượt trội và trao quyền tự quyết nhiều hơn cho thành phố, được xem là chỉ dấu cho thấy Trung ương đã chính thức giao cho TP. Hồ Chí Minh một sứ mệnh mới.
 |
 |
Ngay sau khi được Quốc hội bấm nút thông qua, ngày 12/12/2025, UBND TP. Hồ Chí Minh đã tổ chức cuộc họp nhằm kịp thời triển khai ngay những cơ chế chính sách đặc thù mà Quốc hội đã giao cho Thành phố. Đây là cuộc họp khẩn, diễn ra ngoài giờ hành chính, với sự tham dự của Thường trực UBND TP. Hồ Chí Minh cùng lãnh đạo các sở, ngành… cho thấy tinh thần nghiêm túc và mức tập trung cao trong việc tiếp nhận, kích hoạt ngay lập tức các cơ chế, chính sách đặc thù mới.
Tại cuộc họp, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Được nhấn mạnh, đây là nhiệm vụ hết sức quan trọng, cấp bách, khi triển khai, không nên cầu toàn mà vận dụng linh hoạt, những nội dung có thể triển khai được thì triển khai ngay vì Nghị quyết 98 sửa đổi, bổ sung có những vấn đề đi trước luật.
Người đứng đầu chính quyền thành phố cho rằng, vì thời gian triển khai quá gấp (nghị quyết sẽ có hiệu lực từ 1/1/2026), do đó phải thực hiện song song các bước. Tất cả các bước phải xong trước khi trình kỳ họp Hội đồng nhân dân thành phố vào cuối tháng 12/2025.
Trước đó, ngay trong quá trình phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ ngành xây dựng dự thảo, Thành phố Hồ Chí Minh đã song song chuẩn bị các kế hoạch triển khai. UBND Thành phố đã giao nhiệm vụ cụ thể cho từng sở, ngành rà soát ngay các đồ án quy hoạch để tích hợp mô hình TOD; chuẩn bị Đề án thành lập FTZ hay chuẩn bị danh mục kêu gọi nhà đầu tư chiến lược…
 |
Triển khai các công việc tiếp theo, tại cuộc họp ngày 12/12, Chủ tịch UBND Thành phố đã giao cụ thể các phần việc cho từng sở ngành. Trong đó, với các nội dung liên quan đường sắt đô thị, giao Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp Ban Quản lý đường sắt đô thị. Các nội dung về lập khu thương mại tự do (FTZ), giao Sở Công Thương chủ trì, phối hợp các sở ngành. Về TOD, giao Sở Quy hoạch - Kiến trúc; các nội dung về BT giao Sở Tài chính phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường và các sở ngành liên quan…
Chủ tịch UBND Thành phố cũng yêu cầu các sở ngành không chỉ phối hợp với nhau mà phối hợp với cả các chủ đầu tư đã đăng ký thực hiện các dự án đặc thù có trong nghị quyết. Đồng thời ấn định ngày 18/12 các sở, ban, ngành phải báo cáo cụ thể để Văn phòng Ủy ban nhân dân thành phố tổng hợp gửi Thường vụ Thành ủy.
Một số cơ chế, chính sách như thành lập khu thương mại tự do (FTZ) Thành phố Hồ Chí Minh, thu hút nhà đầu tư chiến lược… hiện chưa được quy định trong luật. Do đó, Chủ tịch Nguyễn Văn Được yêu cầu khi Hội đồng nhân dân thẩm định được cần hết sức linh hoạt, trên cơ sở đặc thù để công tác triển khai được nhanh chóng, thuận lợi.
Các nghị quyết trình Hội đồng nhân dân Thành phố cũng được các sở ngành đề nghị thực hiện theo quy trình rút gọn, và thực hiện cuốn chiếu để đáp ứng yêu cầu triển khai nhanh nhất.
Với sự quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị TP. Hồ Chí Minh, chúng ta chờ đợi sớm được chứng kiến những cú hích lớn từ Nghị quyết 98 sửa đổi, mở ra con đường mới cho đầu tàu kinh tế cả nước tăng tốc, tạo sức lan tỏa cho cả khu vực Đông Nam bộ bước sang một chương mới.
 |
