Ngay từ khi bắt đầu chỉ đạo công tác chuẩn bị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Văn kiện là ngọn đuốc soi đường cho chúng ta đi, phải bảo đảm kết tinh toàn bộ tinh hoa, giá trị của quá khứ, hiện tại và tương lai; phải bảo đảm các nguyên tắc: Đảng lãnh đạo, cầm quyền; lợi ích quốc gia, dân tộc, ấm no, hạnh phúc của Nhân dân là trên hết, trước hết”.

Người đứng đầu Đảng yêu cầu, Dự thảo Văn kiện không chỉ tổng kết chặng đường đã qua mà còn phải mở ra tầm nhìn phát triển mới của đất nước trong thời kỳ chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế sâu rộng. Văn kiện cần thể hiện rõ quan điểm: “Lấy con người là trung tâm, văn hóa là nền tảng tinh thần, đổi mới sáng tạo là động lực, quốc phòng và an ninh là trụ cột bảo đảm cho phát triển bền vững”.

Tại cuộc họp Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIV ngày 27/8/2024, Tổng Bí thư khẳng định, Báo cáo chính trị là báo cáo trung tâm, nên nội dung phải thể hiện tầm nhìn chiến lược, thống nhất nhận thức về “khởi điểm lịch sử mới” - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam sau 40 năm đổi mới. Văn kiện phải khơi dậy tinh thần tự hào, tự cường, củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân vào đường lối đúng đắn của Đảng, vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội mà Chủ tịch Hồ Chí Minh và toàn dân tộc đã lựa chọn.

Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu tiếp tục quán triệt sâu sắc tư tưởng chỉ đạo của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, đặc biệt là 3 nguyên tắc cơ bản trong xây dựng Văn kiện: Kiên định và đổi mới; Kế thừa và phát triển; Kết hợp nhuần nhuyễn giữa lý luận và thực tiễn.

Thực hiện chỉ đạo đó, Tiểu ban Văn kiện đã cập nhật và lồng ghép các định hướng mới từ bảy nghị quyết Trung ương và Bộ Chính trị - được xem là “bộ khung chiến lược” cho nhiệm kỳ tới. Bao gồm: Nghị quyết 57 về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế; Nghị quyết 66 về hoàn thiện pháp luật; Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân; Nghị quyết 70 về an ninh năng lượng quốc gia; Nghị quyết 71 về giáo dục và đào tạo; Nghị quyết 72 về bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.

Tại Hội nghị Trung ương XIII, Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá: “Dự thảo Văn kiện đã được chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng, cập nhật và bổ sung nhiều lần. Tiểu ban Văn kiện đã chắt lọc nội dung cốt lõi của bảy nghị quyết mới, xác định 17 điểm mới trong dự thảo trình Đại hội XIV.” Những nội dung này tạo thành hệ thống định hướng phát triển toàn diện, bao quát từ kinh tế, văn hóa, giáo dục đến hội nhập và an sinh xã hội.

Đáng chú ý, lần đầu tiên trong Dự thảo Văn kiện, văn hóa và con người được đặt ở vị trí trung tâm của phát triển. Văn hóa trở thành nền tảng tinh thần, con người là sức mạnh nội sinh và nguồn lực của phát triển bền vững.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Ủy ban Văn hóa - Xã hội của Quốc hội nhận định: Dưới sự chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, Báo cáo chính trị lần này khẳng định vị trí trung tâm của văn hóa và con người trong mô hình phát triển hiện đại. “Văn hóa không còn đứng bên lề mà trở thành trụ cột chiến lược, ngang hàng với thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực,” ông nhấn mạnh.

Song song với đó, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được xác định là động lực trung tâm của mô hình tăng trưởng mới, là chìa khóa để hiện thực hóa khát vọng phát triển nhanh và bền vững. Giáo dục và đào tạo được đặt trong cùng cấu trúc với ba đột phá chiến lược, coi phát triển tri thức và nhân lực chất lượng cao là điều kiện tiên quyết cho tự cường quốc gia.

TSKH Phan Xuân Dũng - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đánh giá: Văn kiện lần này đưa ra nội dung, giải pháp và mục tiêu rất cụ thể. “Mỗi thắng lợi của cách mạng Việt Nam đều gắn với khoa học và công nghệ; Dự thảo Văn kiện XIV tiếp tục khẳng định điều đó, thể hiện rõ tư duy phát triển dựa trên tri thức và đổi mới”.

Trên lĩnh vực kinh tế, Dự thảo Văn kiện xác định rõ vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước trong việc bảo đảm các cân đối lớn và dẫn dắt nền kinh tế, đồng thời coi kinh tế tư nhân là một trong những động lực quan trọng nhất của phát triển. Kinh tế hợp tác, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài và các thành phần khác tiếp tục giữ vai trò bổ trợ, tạo nên cấu trúc kinh tế đa dạng và bền vững.

Có thể thấy, từ kinh tế, văn hóa, xã hội đến đối ngoại, nội dung của bảy nghị quyết trụ cột đã được đan xen, bổ trợ lẫn nhau, hình thành mạng lưới chính sách tổng thể, hiện đại và thống nhất.

Điều này thể hiện đúng tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm: “Không để nghị quyết nằm trên giấy, mà phải thấm vào từng nội dung của Văn kiện, đi vào từng chính sách, từng hành động cụ thể.”