Doanh nghiệp đối mặt rủi ro pháp lý

Hiện nay, các doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm gần 98% tổng số doanh nghiệp trên cả nước, giữ vai trò trụ cột trong phát triển kinh tế - xã hội. Việc chuyển đổi số giúp doanh nghiệp tối ưu quy trình sản xuất, quản lý, kinh doanh; đồng thời tăng cường kết nối với khách hàng. Tuy nhiên, để quá trình này diễn ra hiệu quả và bền vững, các doanh nghiệp cần vượt qua hàng loạt thách thức, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến pháp lý trong môi trường số.

Ứng dụng chuyển đổi số mang lại nhiều giá trị thiết thực như: rút ngắn thời gian xử lý công việc, giảm chi phí, tăng tốc độ phản hồi với thị trường và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Các bộ phận trong doanh nghiệp được liên kết thông qua hệ thống dữ liệu thống nhất, giúp phát hiện và giải quyết nhanh các vấn đề phát sinh. Tuy nhiên, lợi ích này chỉ có thể đạt được khi doanh nghiệp có nền tảng pháp lý vững vàng cùng nhận thức đúng đắn về an toàn thông tin.

Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa còn hạn chế về tài chính, nhân lực và khả năng quản trị, khiến họ khó tiếp cận các yêu cầu pháp lý trong môi trường số. Khi hoạt động trực tuyến mở rộng, các doanh nghiệp phải đối mặt với nhiều rủi ro pháp lý, đặc biệt trong việc bảo vệ dữ liệu cá nhân, hợp đồng điện tử, chữ ký số, hay sở hữu trí tuệ. Thiếu hiểu biết về pháp luật số có thể khiến doanh nghiệp đối diện với các tranh chấp phức tạp, làm giảm uy tín và hiệu quả hoạt động.

Theo Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp), một trong những thách thức pháp lý nổi bật là vấn đề bảo vệ dữ liệu cá nhân. Trong hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp thường thu thập, lưu trữ và xử lý dữ liệu khách hàng, nhân viên, đối tác. Nếu không tuân thủ quy định về bảo mật, doanh nghiệp có thể bị xử lý nghiêm theo pháp luật. Do đó, việc hiểu và áp dụng đúng quy định về dữ liệu cá nhân trở thành yêu cầu cấp thiết trong kỷ nguyên số hóa hiện nay.

Bên cạnh đó, hợp đồng điện tử và chữ ký số đang dần trở thành công cụ giao dịch phổ biến. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn gặp khó khăn trong việc xác lập, lưu trữ và chứng minh tính hợp lệ khi xảy ra tranh chấp. Việc thiếu kiến thức pháp lý và hạ tầng công nghệ khiến doanh nghiệp dễ gặp rủi ro khi giao dịch trực tuyến, đặc biệt trong trường hợp bằng chứng điện tử không được quản lý đúng cách hoặc bị thất lạc.

Hoạt động thương mại điện tử trên các nền tảng như Facebook, Zalo, Tiktok hay website riêng ngày càng phổ biến, song cũng kéo theo nhiều rủi ro pháp lý mới. Doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định về quảng cáo, thuế, sở hữu trí tuệ và quyền lợi người tiêu dùng. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa xây dựng được quy trình quản lý tuân thủ, dẫn đến các vi phạm không chủ ý, ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và sự phát triển lâu dài của doanh nghiệp.

Trong môi trường số, vi phạm sở hữu trí tuệ trở thành vấn đề đáng lo ngại. Hành vi sao chép nội dung, sử dụng trái phép phần mềm hay logo diễn ra thường xuyên. Doanh nghiệp nhỏ và vừa vừa là đối tượng có thể vi phạm, vừa là nạn nhân. Tuy nhiên, do hạn chế về hiểu biết pháp lý, họ thường không biết cách bảo vệ tài sản trí tuệ hoặc xử lý khi bị xâm phạm, dẫn đến tổn thất đáng kể về thương hiệu và tài chính.

Nâng cao năng lực pháp lý số cho doanh nghiệp

Để giải quyết những vấn đề trên, việc nâng cao nhận thức và kỹ năng pháp lý số cho doanh nghiệp là hết sức cần thiết. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa nên tổ chức tập huấn nội bộ, mời chuyên gia tư vấn hoặc tham gia các khóa đào tạo ngắn hạn về pháp luật số. Ngoài ra, doanh nghiệp có thể chủ động tra cứu văn bản pháp luật và sử dụng dịch vụ công trực tuyến qua các cổng thông tin chính thống để cập nhật kịp thời các quy định mới.

Song song với việc cập nhật kiến thức, doanh nghiệp cần xây dựng quy trình quản lý tuân thủ nội bộ. Việc thường xuyên rà soát các quy định pháp luật, phát hiện sớm hành vi vi phạm và có biện pháp xử lý kịp thời sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro. Đặc biệt, nên đầu tư vào công nghệ bảo mật và phần mềm quản lý pháp lý để bảo đảm an toàn dữ liệu và duy trì tính minh bạch trong mọi hoạt động kinh doanh.

Trong quá trình chuyển đổi số, sự hỗ trợ từ phía Nhà nước giữ vai trò then chốt. Các cơ quan quản lý cần tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính, ban hành hướng dẫn rõ ràng, dễ hiểu hơn về các quy định pháp luật số dành riêng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đồng thời, cần triển khai các chương trình hỗ trợ pháp lý miễn phí hoặc chi phí thấp, tổ chức tập huấn về pháp luật và an toàn thông tin để doanh nghiệp tiếp cận thuận lợi hơn.

Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật trên môi trường mạng. Một môi trường kinh doanh số an toàn, công bằng và minh bạch sẽ giúp doanh nghiệp phát triển bền vững, đồng thời củng cố niềm tin của người tiêu dùng. Khi hệ sinh thái pháp lý được củng cố, tiến trình chuyển đổi số quốc gia sẽ đạt hiệu quả và có tính ổn định cao hơn.

Chuyển đổi số không đơn thuần là thách thức về công nghệ hay kinh tế, mà còn là bài toán pháp lý phức tạp đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Các doanh nghiệp cần chủ động nắm bắt xu hướng, tận dụng chính sách hỗ trợ và áp dụng công cụ pháp lý phù hợp để giảm thiểu rủi ro. Khi làm được điều này, doanh nghiệp vừa bảo đảm tuân thủ quy định, vừa nâng cao năng lực cạnh tranh trong nền kinh tế số.

Có thể khẳng định, hỗ trợ pháp lý chính là “lực đẩy” quan trọng giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa bứt phá trong thời đại số. Việc hoàn thiện hệ sinh thái pháp lý, nâng cao năng lực nhận thức và dành nguồn lực đầu tư vào công nghệ tuân thủ sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững. Đây là nhiệm vụ không chỉ của riêng doanh nghiệp mà còn là mục tiêu chung của toàn xã hội hướng tới một nền kinh tế số an toàn, minh bạch và công bằng.