Chia 2 nhóm hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu
Hiện nay, pháp luật hải quan chưa có quy định riêng về thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu giao dịch qua thương mại điện tử. Theo đó, đối với các hàng hóa này khi làm thủ tục nhập khẩu, xuất khẩu được sử dụng mẫu tờ khai và thực hiện thủ tục hải quan (khai các chỉ tiêu thông tin, thực hiện việc kiểm tra hồ sơ, kiểm tra thực tế hàng hóa, khai sửa đổi, bổ sung) theo quy định chung đối với hàng hóa xuất nhập khẩu.
Do đặc thù của hàng hóa xuất nhập khẩu giao dịch qua thương mại điện tử, hàng hóa mua trực tiếp từ các sàn, website và giao cho người mua hàng tại địa chỉ người nhận hàng, hàng hóa mua chủ yếu là hàng tiêu dùng nhiều chủng loại, trị giá nhỏ, mua tại các thời điểm được giảm giá... Bên cạnh đó, người khai hải quan là chủ sở hữu sàn giao dịch thương mại điện tử, chủ sở hữu website thương mại điện tử bán hàng và đại lý làm thủ tục hải quan.
Do vậy, cần có quy định cụ thể, phù hợp với từng nhóm hàng hóa, các chỉ tiêu khai báo đơn giản so với hàng hóa thông thường. Việc kiểm tra thực tế hàng hóa trên cơ sở áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro, tăng cường kiểm tra qua máy soi.
Tại dự thảo Nghị định quy định về quản lý hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu giao dịch qua thương mại điện tử đang được lấy ý kiến, Bộ Tài chính đã đề xuất các nội dung nêu trên.
Về chia nhóm hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu để có biện pháp quản lý phù hợp, dựa trên kinh nghiệm, thông lệ quốc tế và mức độ rủi ro đối với từng nhóm hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, hàng hóa giao dịch qua thương mại điện tử, Bộ Tài chính đề xuất chia 2 nhóm để thực hiện thủ tục hải quan.
Cụ thể, nhóm 1 gồm hàng hóa không thuộc danh mục mặt hàng phải có giấy phép, điều kiện theo quy định của Luật Quản lý ngoại thương, phải kiểm tra chuyên ngành theo quy định của pháp luật; hàng hóa được miễn giấy phép, miễn điều kiện, miễn kiểm tra chuyên ngành theo quy định và chỉ áp dụng một loại thuế suất ưu đãi để tính số tiền thuế phải nộp.
Nhóm 2 bao gồm hàng hóa thuộc danh mục mặt hàng phải có giấy phép, điều kiện theo quy định của Luật Quản lý ngoại thương, kiểm tra chuyên ngành theo quy định của pháp luật. Hàng hoá thuộc nhóm này được áp dụng các loại thuế suất khác nhau để tính số tiền thuế phải nộp.
So với dự thảo Nghị định trình Chính phủ trước đây, việc chia nhóm hàng hóa nhập khẩu có sự thay đổi. Tại dự thảo trước đó, hàng hóa nhập khẩu được chia thành 03 nhóm: Nhóm 1: Hàng hóa không thuộc danh mục mặt hàng phải có giấy phép, điều kiện theo quy định của Luật Quản lý ngoại thương, kiểm tra chuyên ngành theo quy định của pháp luật và trị giá hàng hóa của đơn hàng không vượt định mức miễn thuế; Nhóm 2: Hàng hóa không thuộc danh mục mặt hàng phải có giấy phép, điều kiện theo quy định của Luật Quản lý ngoại thương, kiểm tra chuyên ngành theo quy định của pháp luật và có trị giá hàng hóa của đơn hàng vượt định mức miễn thuế theo quy định; Nhóm 3: Hàng hóa không thuộc nhóm 1, nhóm 2.
Theo chỉ đạo của Quốc hội tại Nghị quyết số 174/2024/QH115 về việc chấm dứt ngay hiệu lực của quy định miễn thuế giá trị gia tăng trong Quyết định số 78/2010/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, hàng hóa được miễn thuế nhập khẩu vẫn phải thực hiện nộp thuế giá trị gia tăng. Do đó, việc chia nhóm 1 và nhóm 2 trước đây không cần thiết do hàng hóa của nhóm 1, nhóm 2 đều phải thu thuế, chỉ khác nhau là chỉ thu 01 sắc thuế (thuế giá trị gia tăng) hay thu nhiều sắc thuế (thuế giá trị gia tăng, thuế nhập khẩu). Vì vậy, thủ tục hải quan tương tự nhau giữa nhóm 1 và nhóm 2, Bộ Tài chính đã ghép nhóm 1 và nhóm 2 của hàng hóa nhập khẩu thành 01 nhóm. Khi đó, việc chia nhóm của hàng hóa xuất khẩu và nhập khẩu là giống nhau.
Tạo thuận lợi cho người khai hải quan
Về thủ tục hải quan, Bộ Tài chính đã đề xuất các quy định nhằm tạo thuận lợi cho người khai hải quan thực hiện thủ tục hải quan, tăng tốc độ thông quan của hàng hóa không phải kiểm tra chuyên ngành.
Đối với hàng hóa nhóm 1, dự thảo Nghị định quy định thực hiện khai tờ khai hải quan có các chỉ tiêu thông tin về đơn hàng đến Hệ thống của cơ quan hải quan. Khi hàng hóa đến cửa khẩu, người vận chuyển thực hiện khai thông tin vận chuyển đến Hệ thống. Hệ thống thực hiện kiểm tra thông tin tờ khai và thông tin vận chuyển, trường hợp 02 thông tin này phù hợp thì phân luồng tờ khai và thực hiện các bước tiếp theo của thủ tục hải quan (kiểm tra thực tế, nộp thuế...).
Đối với hàng hóa nhóm 2, thực hiện như đối với hàng hóa thông thường và trên Hệ thống VNACCS/VCIS. Hiện tại, hàng hóa này phải thực hiện kiểm tra chuyên ngành, liên quan đến việc kết nối, trao đổi thông tin giữa các bộ ngành với cơ quan hải quan nên cần thống nhất như các hàng hóa thông thường.
So với dự thảo Nghị định đã trình Chính phủ trước đây, thủ tục hải quan đã không yêu cầu tờ khai hải quan phải thực hiện khai sau khi đã có thông tin đơn hàng và thông tin vận chuyển để cơ quan hải quan đối chiếu. Hiện nay, hàng hóa giao dịch qua thương mại điện tử đều nằm trong Hệ sinh thái thương mại điện tử, các chủ sở hữu website cung cấp dịch vụ thương mại điện tử, ứng dụng cung cấp dịch vụ thương mại điện tử, website thương mại điện tử bán hàng, ứng dụng bán hàng có đầy đủ thông tin liên quan đến hàng hóa, người mua, người bán, người vận chuyển. Vì vậy, việc đối chiếu thông tin đơn hàng và tờ khai hải quan không còn có ý nghĩa, trong khi đó, người khai hải quan phải thực hiện cung cấp thông tin 02 lần cho cơ quan hải quan.
Theo Bộ Tài chính, ngoài những nội dung cần quy định cụ thể trong quá trình làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu giao dịch qua thương mại điện tử dẫn trên, thì các nội dung liên quan đến việc xác định trị giá hải quan, xác định mã số hàng hóa, xác định xuất xứ hàng hóa, vấn đề về sở hữu trí tuệ, đưa hàng hóa về bảo quản, về nguyên tắc cũng tương tự như hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu thông thường và đang được quy định cụ thể tại hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về hải quan, về quản lý ngoại thương. Do vậy, để đảm bảo thống nhất và nội dung của Nghị định không quá dài, tại dự thảo Nghị định không quy định cụ thể mà chỉ dẫn chiếu đến các quy định của pháp luật có liên quan.
