Tinh thần “dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung” chính là bản lĩnh của người cán bộ thời kỳ mới. Trong tác phẩm Sửa đổi lối làm việc, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh: “Muốn cán bộ làm được việc, phải khiến cho họ yên tâm làm việc, vui thú làm việc… khiến cho cán bộ cả gan nói, cả gan đề ra ý kiến”. Lời dạy ấy không chỉ là kim chỉ nam trong công tác xây dựng Đảng, mà còn là động lực thúc đẩy sự phát triển của mỗi tổ chức, đơn vị - nơi mà cán bộ được khuyến khích phát huy trí tuệ, bản lĩnh và tinh thần cống hiến vì lợi ích chung. Họ là những người chủ động tháo gỡ các điểm nghẽn, nút thắt trong cơ chế, chính sách - đặc biệt là những vấn đề chưa được quy định trong hệ thống văn bản pháp luật hiện hành - nhằm mang lại hiệu quả thiết thực, tạo chuyển biến rõ nét trong thực tiễn quản lý, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung.

Tinh thần “dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm” vì lợi ích chung như một hệ giá trị cốt lõi, thể hiện qua ba biểu hiện cụ thể:

“Dám nghĩ” - Khởi nguồn của đổi mới và sáng tạo - là biểu hiện đầu tiên của tinh thần đổi mới - là tư duy dám khác biệt, dám vượt ra khỏi lối mòn để tìm kiếm những giá trị mới, cách làm mới, khắc phục tình trạng trì trệ, lạc hậu để đáp ứng yêu cầu phát triển, là tư duy không bị ràng buộc bởi cái đã có, dám tìm ra hướng đi riêng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Thế giới ngày ngày đổi mới, nhân dân ta ngày càng tiến bộ, cho nên chúng ta phải tiếp tục học và hành để tiến bộ kịp nhân dân.” Lời dạy ấy là kim chỉ nam cho đội ngũ cán bộ, công chức - những người giữ vai trò dẫn dắt, mở đường cho sự phát triển. Mỗi cá nhân cần thường xuyên trăn trở, suy nghĩ, đề xuất những sáng kiến mang tính căn cơ, đột phá nhằm giải quyết hiệu quả các vấn đề thực tiễn - đặc biệt là những bất cập trong cơ chế, chính sách, những quy định chưa phù hợp hoặc đã lạc hậu, cản trở sự phát triển, triển khai thành hành động cụ thể, tạo chuyển biến rõ nét, đóng góp tích cực vào sự phát triển của tổ chức và đất nước.

Tại Vietcombank, tinh thần “dám nghĩ” được khơi dậy và lan tỏa từ cấp lãnh đạo đến từng cán bộ, từ Trung ương đến cơ sở. Là một ngân hàng hàng đầu, với lịch sử hoạt động bề dày trên 60 năm và quy mô rộng lớn với hàng trăm chi nhánh và phòng giao dịch, mỗi sự thay đổi tại Vietcombank đều là kết quả của quá trình suy tính kỹ lưỡng, có định hướng và mang tính chuyển biến chiến lược.

Đối với cấp lãnh đạo, “dám nghĩ” là khả năng xây dựng chiến lược dài hạn trong hoạch định phương thức quản trị rủi ro, cải tiến hiệu quả, chất lượng phục vụ và đảm bảo lợi ích bền vững, định vị Vietcombank vững mạnh trên thị trường quốc tế. Đối với cán bộ thừa hành, “dám nghĩ” là tinh thần chủ động đề xuất sáng kiến, cải tiến quy trình, tổ chức thực hiện nhiệm vụ một cách hiệu quả, linh hoạt và phù hợp với thực tiễn.

Đặc biệt, trong lĩnh vực kiểm tra nội bộ - một mắt xích quan trọng trong công tác quản trị rủi ro, tinh thần “dám nghĩ” được thể hiện rõ nét qua việc chủ động rà soát, đánh giá quy trình nghiệp vụ, phát hiện sớm các điểm bất cập, lỗ hổng, từ đó đề xuất các giải pháp khắc phục mang tính hệ thống, không chỉ giúp đảm bảo tính tuân thủ và minh bạch trong hoạt động, mà còn là công cụ hỗ trợ lãnh đạo trong việc điều chỉnh chiến lược, nâng cao năng lực quản trị và phòng ngừa rủi ro một cách hiệu quả.

“Dám làm” - Thước đo bản lĩnh và trách nhiệm của người cán bộ Vietcombank. Đây không chỉ là hành động cụ thể hóa tư duy đổi mới, mà còn là cam kết chính trị trong việc hoàn thành nhiệm vụ vì lợi ích chung. Đối với cán bộ lãnh đạo, “dám làm” thể hiện qua năng lực xây dựng kế hoạch, chương trình hành động với các biện pháp tổ chức thực hiện khoa học, hợp lý, chính xác, phát huy được sức mạnh tập thể. Đối với cán bộ thừa hành, “dám làm” là khả năng vận dụng linh hoạt các nguồn lực để triển khai ý tưởng của cấp trên một cách nhanh chóng, hiệu quả, trên tinh thần chủ động, sáng tạo, phối hợp nhóm tốt và không ngừng nâng cao năng lực cá nhân.

Tuy nhiên, “dám làm” không đồng nghĩa với làm liều, làm ẩu hay làm đối phó. Đó phải là hành động có cơ sở khoa học, có tư duy tích cực, có quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ đúng, đủ và hiệu quả. “Dám làm” là làm vì lợi ích tập thể, không vì lợi ích nhóm hay cá nhân, là hành động có trách nhiệm, có kiểm soát và có hậu kiểm.

Công tác kiểm tra nội bộ đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát, đánh giá quá trình thực hiện nhiệm vụ, kịp thời phát hiện sai sót, rủi ro và đề xuất giải pháp khắc phục. Đây chính là cơ chế bảo đảm cho tinh thần “dám làm” được thực hiện một cách đúng đắn, minh bạch và hiệu quả nhưng vẫn bảo đảm trong khuôn khổ.

“Dám chịu trách nhiệm” - Bản lĩnh chính trị và phẩm chất đạo đức của người cán bộ thời kỳ mới. Đây là biểu hiện cao nhất của tinh thần trách nhiệm, là sự dũng cảm đương đầu với thử thách, không né tránh khuyết điểm, sẵn sàng thừa nhận những việc mình đã làm. Đó là hành động xuất phát từ động cơ trong sáng, vì lợi ích của tập thể, vì hiệu quả tối ưu cho số đông - chứ không phải vì lợi ích cá nhân hay nhóm lợi ích.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy tình trạng “sợ sai”, “sợ trách nhiệm”, “đùn đẩy công việc” trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức đang có chiều hướng gia tăng, đã xuất hiện ở nhiều cấp, nhiều ngành, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lý và sự phát triển của xã hội. Nhiều cán bộ né tránh trách nhiệm vì thiếu kiến thức, thiếu hiểu biết, hoặc vì không nhìn thấy lợi ích trực tiếp. Một số khác thì thiếu bản lĩnh, năng lực yếu kém, “ngồi không đúng chỗ”, không thể thực thi nhiệm vụ được giao, họ không dám làm, không dám nói, không tham mưu, không đề xuất, hoặc triển khai công việc một cách cầm chừng, nhằm tránh để lại dấu vết sai phạm.

Để khuyến khích cán bộ “dám chịu trách nhiệm”, cần có cơ chế bảo vệ rõ ràng, minh bạch. Cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung phải được khuyến khích và bảo vệ khi đề xuất các sáng kiến đổi mới, hợp pháp, không trái quy định của Đảng và pháp luật, nếu mang lại hiệu quả thiết thực, cần được xem xét, ghi nhận, tôn vinh và khen thưởng xứng đáng, kịp thời.

Nhằm thể chế hóa chủ trương này, ngày 29/9/2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 73/2023/NĐ-CP về khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Theo đó, cán bộ được xác định là người giữ chức danh lãnh đạo, quản lý, viên chức quản lý, có tư duy đổi mới, dám hành động, dám chịu trách nhiệm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao.

Việc bảo vệ cán bộ phải được thực hiện kịp thời, dân chủ, công khai, đúng quy trình. Cơ quan có thẩm quyền cần đánh giá toàn diện kết quả thực hiện, xác định rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan, và trong trường hợp cần thiết, có thể xem xét miễn hoặc giảm nhẹ trách nhiệm cho cán bộ hành động vì lợi ích chung.

Tại Vietcombank, tuân thủ quy trình là nguyên tắc cốt lõi, nhưng không cản trở sự sáng tạo. Ban lãnh đạo vừa định hướng chiến lược, vừa khuyến khích cán bộ đề xuất sáng kiến. Các đề tài sau khi được Hội đồng Khoa học và Công nghệ nghiệm thu sẽ được áp dụng và nhân rộng từ Trụ sở chính đến chi nhánh, phòng giao dịch, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động toàn hệ thống.

Thông qua các phong trào thi đua như “Chuyển đổi - Hiệu quả - Bền vững”, “Kỷ cương - Hành động - Trách nhiệm”, “Hộp ý tưởng”,… Vietcombank đã tạo môi trường thúc đẩy sáng tạo và cống hiến. Những nỗ lực ấy được ghi nhận bởi Hội đồng Thi đua, Khen thưởng và phản ánh qua thành tích nổi bật: 09 năm liên tiếp dẫn đầu ngành ngân hàng trong danh sách nơi làm việc tốt nhất Việt Nam; được các tổ chức quốc tế như Fitch, Moody’s, S&P đánh giá cao nhất ngành với điểm BB+; có quy mô vốn hóa lớn nhất Việt Nam và trong top 100 các ngân hàng niêm yết lớn nhất thế giới. Với những đóng góp to lớn cho nền kinh tế - xã hội, Vietcombank đã vinh dự được trao tặng danh hiệu “Anh hùng Lao động” đúng dịp kỷ niệm 60 năm thành lập - minh chứng cho một tập thể không ngừng đổi mới, sáng tạo và dám chịu trách nhiệm vì sự phát triển chung.

Tóm lại, chính tinh thần “dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm” dám đổi mới, sáng tạo, không sợ sai, không né tránh trách nhiệm, đã và đang trở thành chuẩn mực đạo đức, phẩm chất cốt lõi của người cán bộ thời kỳ mới. Đây không chỉ là yêu cầu tất yếu của sự phát triển, mà còn là biểu hiện sinh động của bản lĩnh chính trị, tinh thần trách nhiệm với tập thể và niềm tin kiên định vào đổi mới của mỗi cán bộ, đảng viên, người lao động Vietcombank trong hành trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, phát triển kinh tế, nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro và khẳng định vị thế vững chắc trong thời đại chuyển đổi sâu rộng. Khi mỗi người dám hành động vì lợi ích chung, tổ chức sẽ vững mạnh, đất nước sẽ tiến xa.