99,74% đơn vị cấp xã đã chi lương

Sau hơn 2 tháng triển khai các nhiệm vụ liên quan đến mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Bộ Tài chính đã chủ động, quyết liệt thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Nhiều văn bản chỉ đạo, phân công nhiệm vụ đã được ban hành kịp thời, các địa phương cũng được đôn đốc thực hiện đúng tiến độ, góp phần ổn định bộ máy hành chính trong giai đoạn chuyển đổi quan trọng.

Đáng chú ý, Bộ Tài chính đã nhanh chóng có các giải pháp hỗ trợ về tài chính, ngân sách nhằm tạo điều kiện cho các địa phương vận hành theo mô hình mới sau sắp xếp. Đến nay, 33/34 địa phương đã ban hành Nghị quyết về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa ngân sách cấp tỉnh và cấp xã - một bước tiến quan trọng trong phân quyền tài chính địa phương.

Theo Bộ Tài chính, tính đến ngày 15/9/2025, cả nước có 56.103 đơn vị cấp xã đã mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước, chiếm 99,68% tổng số đơn vị. 56.142 đơn vị đã thực hiện chi lương tháng 9/2025, tương đương 99,74% tổng số đơn vị, phản ánh sự chuyển động đồng bộ và nghiêm túc trong việc đưa mô hình chính quyền hai cấp đi vào thực tế.

Để hỗ trợ đảm bảo cơ sở vật chất cho các xã sau sắp xếp, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ hỗ trợ 3.119 tỷ đồng cho 27 địa phương. Trong đó, các xã thuộc Trung du, miền núi phía Bắc, Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long được hỗ trợ 1,5 tỷ đồng/xã; các xã còn lại được hỗ trợ 1 tỷ đồng. Nguồn kinh phí này tập trung cho các nhu cầu thiết yếu phục vụ vận hành bộ máy chính quyền cấp xã. Hiện Văn phòng Chính phủ đang trình Thủ tướng Chính phủ quyết định bổ sung kinh phí theo Nghị quyết này.

Cùng với đó, để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số trong quản lý hành chính, Bộ Tài chính đang tổng hợp và rà soát đề xuất bổ sung khoảng 12,8 tỷ đồng cho 5 địa phương, phục vụ việc số hóa tài liệu lưu trữ cấp huyện theo đề xuất của Bộ Nội vụ.

Bảo đảm vận hành ổn định, thông suốt

Dù quá trình vận hành chính quyền địa phương hai cấp đã dần ổn định, Bộ Tài chính ghi nhận vẫn còn một số khó khăn, trong đó có việc thiếu hụt nhân sự tài chính - kế toán tại cấp xã. Nhiều đơn vị không có đủ cán bộ đủ tiêu chuẩn để bổ nhiệm kế toán, kế toán trưởng, dẫn đến việc không thể mở tài khoản Kho bạc Nhà nước, ảnh hưởng trực tiếp tới công tác chi ngân sách.

Bên cạnh đó, việc bàn giao hồ sơ tài chính, kế toán sau sáp nhập còn vướng mắc, đặc biệt là xử lý số dư ngân sách cấp huyện sau ngày 30/6/2025 - thời điểm các cơ quan cấp huyện chấm dứt hoạt động. Việc chuyển đổi dữ liệu thu, chi giữa cấp huyện cũ và cấp xã mới cũng chưa đồng bộ, gây khó khăn trong quản lý ngân sách.

Để bảo đảm sự thông suốt trong vận hành bộ máy hành chính mới, Bộ Tài chính đề nghị các địa phương chủ động bố trí ngân sách đào tạo, tập huấn cán bộ cấp xã; cấp tỉnh cần có trách nhiệm tổ chức đào tạo bài bản, đặc biệt tại các địa bàn khó khăn. Địa phương cũng cần chủ động bố trí kinh phí cho các khu vực khó khăn; trong trường hợp vượt thẩm quyền, cần kịp thời báo cáo Bộ Tài chính để tổng hợp, trình cấp có thẩm quyền.

Trong thời gian tới, Bộ Tài chính tiếp tục đôn đốc các địa phương khẩn trương mở tài khoản Kho bạc cho các đơn vị sử dụng ngân sách để đảm bảo chi trả lương, chế độ chính sách, an sinh xã hội và đầu tư phát triển đúng quy định. Đồng thời, Bộ sẽ rà soát nhu cầu thực tế tại các địa phương để kịp thời đề xuất bổ sung ngân sách, bảo đảm vận hành ổn định mô hình mới.

Bộ cũng tiếp tục tổng hợp nhu cầu hỗ trợ từ ngân sách Trung ương cho các địa phương trong việc số hóa tài liệu, đầu tư hạ tầng, mua sắm thiết bị công nghệ thông tin, xây dựng nhà ở công vụ tại các xã, phường mới thành lập, đặc biệt tại khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa. Song song đó, Bộ Tài chính đang phối hợp với các bộ, ngành liên quan nghiên cứu xây dựng cơ chế tài chính đặc thù phù hợp với từng loại hình đơn vị hành chính hai cấp (đô thị, miền núi, hải đảo…) nhằm bảo đảm phân bổ và sử dụng nguồn lực hiệu quả, đáp ứng yêu cầu thực tiễn tại từng địa phương.