Bộ Tài chính và WB chung tay hoàn thiện chiến lược huy động nguồn lực phát triển

Minh Chi
10:39 03/10/2025

Ngày 3/10/2025, tại trụ sở Bộ Tài chính, Thứ trưởng Trần Quốc Phương đã có buổi làm việc với bà Mariam Sherman – Giám đốc quốc gia của Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam để thảo luận về những phương án, mô hình kết hợp các nguồn tài chính cho cơ sở hạ tầng thời gian tới.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương phát biểu tại buổi làm việc. Ảnh: KH

Buổi làm việc nhằm định hướng, ưu tiên và dự án hợp tác để chuẩn bị Khung đối tác quốc gia (CPF) của WB đối với Việt Nam trong thời gian tới.

Cùng với đó là bàn về những phương án, mô hình kết hợp các nguồn tài chính khác nhau (vốn đầu tư công, ODA, vốn vay thương mại, vốn của doanh nghiệp nhà nước/tư nhân...) để đầu tư xây dựng các dự án hạ tầng quy mô lớn trong các lĩnh vực. Cũng như bàn bạc về những công cụ, sản phẩm và năng lực tài chính của WB có thể hỗ trợ Việt Nam trong chuẩn bị, triển khai các dự án hạ tầng quy mô lớn.

Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương bày tỏ vui mừng khi viết tin bà Mariam Sherman – Giám đốc quốc gia của WB và Đoàn làm việc của WB đã có buổi gặp gỡ với Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Chính phủ để trao đổi về những ý tưởng lớn trong hợp tác giữa WB và Việt Nam, trong đó có vấn đề về hỗ trợ nguồn lực.

Vì thế, Thứ trưởng Trần Quốc Phương bày tỏ đồng tình với nhiều ý tưởng của WB đưa ra, bởi thực chất nhiều ý tưởng đã thành “hình hài” tại Việt Nam nhưng việc triển khai còn hạn chế.

Chia sẻ thêm, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho hay, Bộ Tài chính sẽ xây dựng Chiến lược và sử dụng nguồn lực ODA trong giai đoạn 2026 – 2030, đang trình Quốc hội về kế hoạch tài chính 5 năm, trong đó có vay nợ công gồm cả vay nước ngoài và vay trong nước. Đây là định hướng quan trọng giúp hoàn thiện chiến lược thu hút và sử dụng nguồn vốn ODA.

Thứ trưởng cũng cho biết, với các danh mục dự án quy mô lớn trong thời gian tới thì cần cách tiếp cận theo từng dự án cụ thể, để có mô hình áp dụng cụ thể cho của từng dự án theo tỷ lệ vốn và hạng mục phân bổ cho tư nhân và Nhà nước.

Vì thế, Thứ trưởng Trần Quốc Phương kỳ vọng sẽ có sự phối hợp chặt chẽ với WB trong thời gian tới để nghiên cứu và hoàn thiện các đề án này và giúp Việt Nam định hướng huy động và sử dụng nguồn lực ODA.

Theo Thứ trưởng, Việt Nam sẽ cần nhiều nguồn vốn ODA nhưng sẽ ở mức độ nhất định, do còn phụ thuộc vào đối tác. Bộ Tài chính sẽ có báo cáo với Thủ tướng Chính phủ để những hợp tác được thuận lợi hơn.

Bà Mariam Sherman (thứ tư từ phải sang) và Đoàn làm việc của WB. Ảnh: KH

Phát biểu đáp từ, bà Mariam Sherman – Giám đốc quốc gia của WB tại Việt Nam cho rằng, WB cũng mong muốn phát triển thêm những sản phẩm tài chính đổi mới, trong bối cảnh lãi suất và thị trường thế giới đang thay đổi rất nhanh. Hơn nữa, WB cũng có một nhóm chuyên gia toàn cầu, sẵn sàng phối hợp triển khai các hoạt động tại Việt Nam, nên bà Mariam Sherman mong muốn được kết nối với các đơn vị phụ trách tại Bộ Tài chính.

Đồng thời, dù Việt Nam cũng có nhiều đối tác cũng tham gia về nguồn lực tài chính cho các dự án trọng điểm, nhưng Lãnh đạo WB tại Việt Nam khẳng định cam kết hỗ trợ, đồng hành, nhất là khi WB có nhiều chuyên gia giàu kinh nghiệm, luôn sẵn sàng phối hợp.

Theo thông tin từ buổi làm việc, hiện tại, danh mục dự án mới sử dụng vốn vay WB có 36 dự án với tổng vốn vay WB dự kiến hơn 3 tỷ USD.

Ngoài ra, thời gian qua, WB đã làm việc, trao đổi với nhiều địa phương lớn của Việt Nam (TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, TP. Đà Nẵng, TP. Cần Thơ...) để tìm kiếm, xây dựng các dự án phát triển đô thị mới tiềm năng sử dụng vốn vay WB.

Ngoài ra, phần lớn các dự án đã được tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để có thể hoàn thiện thủ tục phê duyệt, đàm phán/ký kết hiệp định và triển khai thực hiện.

Sự chậm trễ, chưa tiến triển của một số dự án mới chủ yếu do nguyên nhân pháp lý (ví dụ dự án REACH, dự án 1 triệu ha lúa chất lượng cao vùng ĐBSCL) và sự chưa sẵn sàng, chủ động của cơ quan chủ quản hoặc do WB chưa gửi hồ sơ đàm phán kỹ thuật.

Bộ Tài chính cho rằng, khó khăn, vướng mắc lớn nhất của các dự án sử dụng vốn vay WB là khác biệt trong quy định của cả hai phía (về đấu thầu, môi trường xã hội); chậm trễ của Việt Nam trong giải phóng mặt bằng và bố trí vốn đối ứng; năng lực hạn chế của phía Việt Nam trong chuẩn bị, quản lý và thực hiện dự án; chậm trễ và thiếu linh hoạt của WB trong giải quyết các thủ tục dự án (kéo dài thời gian hiệp định; cấp ý kiến không phản đối...).

Ngoài cho vay truyền thống theo hình thức tài trợ dự án, WB có khả năng cung cấp vốn vay hỗ trợ ngân sách (khoảng 2 tỷ USD/năm). Đây là nguồn vốn Việt Nam có thể xem xét trong trường hợp cần huy động cho các dự án trọng điểm quốc gia, dự án hạ tầng đặc biệt trong thời gian tới.

Vì thế, Bộ Tài chính đề nghị WB sớm xây dựng và chia sẻ dự thảo CPF, trong đó có xem xét, nghiên cứu những góp ý của phía Việt Nam như xác định quy mô, điều kiện cụ thể các nguồn vốn tài trợ của WB; xây dựng nhiều phương thức, mô hình cung cấp và quản lý vốn tài trợ linh hoạt, đơn giản để đáp ứng các nhu cầu sử dụng vốn đa dạng của Việt Nam; tập trung phát triển hạ tầng quy mô lớn bền vững có tác dụng lan tỏa, kết nối liên vùng; bên cạnh việc đáp ứng những nhu cầu về xã hội, dân sinh.

Cùng với đó là cần có chính sách ưu tiên, ưu đãi tài trợ cho Việt Nam để khắc phục các khó khăn hiện tại, ứng phó hiệu quả với những thách thức, nguy cơ, rủi ro phức tạp, khó lường về môi trường, khí hậu và tình hình quốc tế, khu vực.

Đối với việc chuẩn bị các dự án mới vay vốn WB của bộ, ngành, địa phương, Bộ Tài chính đề nghị WB phối hợp với Bộ Tài chính trong việc đánh giá ngay từ giai đoạn chuẩn bị ban đầu đảm bảo phù hợp với chủ trương, định hướng và quy định về cung cấp, sử dụng, quản lý vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài của cả hai phía.

Đối với các dự án hạ tầng quy mô lớn của Việt Nam, Bộ Tài chính đề nghị WB nghiên cứu, xem xét đưa ra những công cụ, sản phẩm tài chính có điều kiện ưu đãi, quy trình/thủ tục đơn giản, thời gian giải quyết nhanh để đáp ứng nhu cầu huy động vốn cho các dự án hạ tầng quy mô lớn đặc biệt quan trọng của Việt Nam trong thời gian tới.

Đồng thời, đề nghị WB phối hợp chặt chẽ, thường xuyên với Bộ Tài chính và các cơ quan, địa phương liên quan của Việt Nam trong việc cập nhật tình hình chuẩn bị và nhu cầu bố trí các nguồn tài chính khác nhau cho các dự án hạ tầng quy mô lớn.