Ngày 2/10/2025, trong khuôn khổ Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia, Diễn đàn “Thị trường tài sản số: Từ xu hướng tới bứt phá” được Bộ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) và Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) phối hợp tổ chức. Sự kiện quy tụ gần 1.000 đại biểu đến từ Uỷ ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, Bộ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước,… các công ty công nghệ, định chế tài chính trong và ngoài nước.

Việt Nam nổi lên trong làn sóng tài sản số toàn cầu

Phát biểu khai mạc, ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia, cho biết kinh tế số toàn cầu đang chứng kiến sự dịch chuyển mạnh mẽ, trong đó tài sản mã hóa tăng trưởng chưa từng có. Theo Chainalysis, giá trị giao dịch chuỗi tại châu Á - Thái Bình Dương đã tăng từ 81 tỷ USD mỗi tháng (7/2022) lên 244 tỷ USD (12/2024), gấp ba lần chỉ sau 30 tháng, đưa khu vực thành thị trường phát triển nhanh nhất thế giới.

Việt Nam hiện đứng thứ ba, với hơn 220 tỷ USD vốn tài sản mã hóa, tăng 55% so với năm trước, phản ánh nhu cầu lớn về chuyển tiền và dịch vụ số. Tuy nhiên, phần lớn giao dịch diễn ra trên sàn quốc tế, gây thất thu thuế và tiềm ẩn rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố, đòi hỏi sớm xây dựng thị trường nội địa minh bạch, có kiểm soát.

Ông Phan Đức Trung - Chủ tịch VBA, nhấn mạnh token hóa tài sản thực (RWA - Real World Assets) là xu hướng không thể đảo ngược, với quy mô dự báo 19.000 tỷ USD vào năm 2033, tương đương hơn 10% GDP toàn cầu. Các định chế tài chính lớn đã triển khai những dự án tiêu biểu: JPMorgan vận hành mạng lưới tài sản token hóa với khối lượng giao dịch tích lũy 1.500 tỷ USD, Hồng Kông phát hành trái phiếu xanh đa tiền tệ trị giá 6 tỷ HKD cho phép giao dịch T+1.

“Chúng ta đang ở kỷ nguyên token hóa, một bước ngoặt có thể sánh với sự ra đời của quỹ tương hỗ thập niên 1970 hay ETF trong thập niên 1990. Với khung pháp lý phù hợp, mọi loại tài sản đều có thể được số hóa và giao dịch trên blockchain”, ông Trung nhấn mạnh.

Tuy nhiên, phần lớn giao dịch tài sản mã hóa của Việt Nam vẫn diễn ra trên các sàn quốc tế, khiến thất thu thuế, khó kiểm soát rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách phải xây dựng một thị trường nội địa minh bạch và an toàn.

Hành lang pháp lý mới và động lực tăng trưởng hai chữ số

Một bước ngoặt lớn là Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP, ban hành ngày 9/9/2025, về thí điểm thị trường tài sản mã hóa trong nước. Ông Tô Trần Hòa - Phó Trưởng ban Phát triển thị trường Chứng khoán (UBCKNN), cho biết Nghị quyết quy định rõ: Doanh nghiệp phát hành phải là pháp nhân Việt Nam, dựa trên tài sản thực; các nhà cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa (VASP) cần vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng, tỷ lệ sở hữu nước ngoài không quá 49%, hạ tầng công nghệ đạt chuẩn an toàn cấp độ 4/5.

Ngoài việc cung cấp dịch vụ giao dịch và lưu ký, VASP phải công bố thông tin minh bạch, tách bạch tài sản khách hàng, có cơ chế giải quyết tranh chấp và bồi thường sự cố. Theo ông Hòa, cơ chế này vừa khuyến khích đổi mới, vừa loại bỏ mô hình rủi ro, tạo niềm tin cho nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Từ góc nhìn quốc tế, ông David Chan (BCG, Hồng Kông) cho rằng tài sản mã hóa là khởi đầu cho xu thế “on-chain economy flywheel” - nền kinh tế trực tiếp vận hành trên blockchain. Mỹ đã ban hành Đạo luật Genius về stablecoin, EU triển khai MiCA, hơn 90% ngân hàng trung ương toàn cầu nghiên cứu hoặc thí điểm CBDC. Việt Nam cần sớm hành động để không bỏ lỡ cơ hội này.

Song song với cơ hội, thách thức an ninh tài chính cũng hiện hữu. Bà Nguyễn Thị Minh Thơ - Phó Cục trưởng Cục Phòng chống rửa tiền (NHNN), lưu ý Việt Nam vẫn nằm trong “Danh sách xám” FATF từ 2023. Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP yêu cầu VASP phải giám sát giao dịch từ 1.000 USD, lưu dữ liệu 10 năm, báo cáo bất thường để đáp ứng chuẩn AML/CFT.

Thượng tá Nguyễn Thành Chung (A05, Bộ Công an) cho biết, chỉ trong 5 năm đã có gần 20.000 vụ lừa đảo liên quan tài sản mã hóa, gây thiệt hại hơn 12.000 tỷ đồng.

“việc phát triển sàn giao dịch nội địa được cấp phép không chỉ giúp chống tội phạm công nghệ mà còn bảo vệ quyền lợi khách hàng”, ông Chung nhấn mạnh.

Trong phiên thảo luận “Tài sản số và Blockchain - Động lực tăng trưởng kinh tế hai chữ số”, GS.TS. Phan Trung Lý cho rằng cần sớm hoàn thiện pháp luật về tài sản số, bao gồm quyền sở hữu, nghĩa vụ thuế, an ninh mạng và bảo vệ người tiêu dùng.

“Chính sách phải vừa đủ để bảo vệ, vừa linh hoạt để tạo điều kiện đổi mới”, GS.TS. Phan Trung Lý nói.

Các chuyên gia cũng thống nhất rằng thí điểm tài sản mã hóa nên bắt đầu với tài sản an toàn như trái phiếu Chính phủ, quỹ thị trường tiền tệ, tín phiếu kho bạc, vừa đảm bảo chuẩn mực quốc tế, vừa tạo niềm tin ban đầu. Đồng thời, hợp tác với các định chế tài chính lớn như BlackRock, HSBC, JPMorgan sẽ là bước đi chiến lược để thu hút vốn dài hạn.