Ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Văn kiện xác định dữ liệu là tư liệu sản xuất chính, là nền tảng cho công nghiệp dữ liệu và kinh tế dữ liệu. Cùng với đó, yêu cầu bảo đảm chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, an ninh dữ liệu và an toàn thông tin được đặt ra như một điều kiện cốt lõi để duy trì phát triển kinh tế bền vững.

Trong kỷ nguyên số, dữ liệu được coi là “nguồn tài nguyên mới”, là mạch vận hành của đổi mới sáng tạo, của kinh tế số, xã hội số và Chính phủ số. Nhưng cơ hội phát triển này cũng đi kèm rủi ro như: Rò rỉ dữ liệu cá nhân, tấn công mạng, xâm phạm chủ quyền số. Nếu không kiểm soát tốt, những nguy cơ ấy có thể làm suy giảm niềm tin của thị trường, ảnh hưởng đến đầu tư và sự ổn định kinh tế vĩ mô.

Đảng và Nhà nước nhiều lần khẳng định, bảo đảm an ninh mạng chính là bảo vệ độc lập, chủ quyền và duy trì tăng trưởng. Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, dữ liệu đang trở thành năng lượng mới của nền kinh tế số, thậm chí là “mạch máu” của xã hội hiện đại. Vì vậy, bảo mật dữ liệu không chỉ là định hướng chiến lược, mà là mệnh lệnh của thời đại, buộc Việt Nam phải chủ động và vững vàng trên con đường chuyển đổi số kinh tế.

Theo các chuyên gia, mỗi ngày lượng dữ liệu khổng lồ được tạo ra trong thương mại điện tử, dịch vụ tài chính, logistics, y tế số… khiến nguy cơ tấn công mạng tăng mạnh. Chỉ một lỗ hổng nhỏ cũng có thể dẫn đến thiệt hại hàng trăm tỷ đồng, ảnh hưởng uy tín doanh nghiệp, thậm chí đe dọa sự ổn định của cả ngành kinh tế. Vì thế, Việt Nam cần khẩn trương nhận diện rủi ro, xây dựng hành lang pháp lý minh bạch, thúc đẩy công nghệ bảo mật và đào tạo nhân lực an ninh mạng chất lượng cao.

Chia sẻ tại Tọa đàm “Bảo mật dữ liệu và an ninh mạng trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, ông Phạm Đại Dương - Phó Trưởng ban Chính sách, Chiến lược Trung ương khẳng định, an ninh mạng là bộ phận hữu cơ của an ninh quốc gia và cũng là trụ cột của an ninh kinh tế. Không gian mạng giờ đây chính là “không gian sống mới” cho hoạt động sản xuất, kinh doanh. Mất an toàn dữ liệu đồng nghĩa mất chủ quyền số, tạo lỗ hổng để các thế lực can thiệp trực tiếp vào kinh tế, xã hội và chính trị.

Theo ông Dương, bảo vệ dữ liệu không chỉ là xử lý kỹ thuật, mà là bảo vệ nguồn lực kinh tế thiêng liêng. Chủ quyền số quốc gia bất khả xâm phạm chính là nền tảng bảo đảm cho khát vọng vươn lên của dân tộc. Chính sách, pháp luật và cơ chế quản trị an ninh mạng vì thế phải chủ động đi trước, tạo niềm tin thị trường, bảo vệ lợi ích kinh tế quốc gia.

Trung tướng Nguyễn Minh Chính - Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội An ninh mạng quốc gia cảnh báo, Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia chịu nhiều vụ tấn công mạng nhất khu vực, đặc biệt vào hệ thống tài chính, ngân hàng và thương mại điện tử. Các cuộc tấn công có thể âm thầm tồn tại nhiều tháng để đánh cắp dữ liệu, phá hoại quy trình. Đáng chú ý, mối đe dọa từ tin giả và thông tin sai lệch lan truyền nhờ trí tuệ nhân tạo, có thể làm rối loạn thị trường, gây xói mòn niềm tin của doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Từ góc nhìn doanh nghiệp, ông Nguyễn Lê Thành - Chủ tịch điều hành Verichains nêu rõ, nhiều vụ tấn công bắt nguồn từ các nhà cung cấp công nghệ nước ngoài, cho thấy sự phụ thuộc quá lớn vào hạ tầng bên ngoài. Do đó, ông Thành kêu gọi cần có chiến lược tự chủ công nghệ an ninh mạng, coi đó là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp Việt Nam yên tâm phát triển và hội nhập; và tự chủ không đồng nghĩa khép kín, mà nhằm bảo đảm chủ động trong kiểm soát hạ tầng kinh tế trọng yếu.

Trong thực tiễn, dữ liệu giao dịch, hồ sơ tài chính, ngân hàng, chứng khoán… mỗi ngày đang trở thành “tài nguyên quý giá” của nền kinh tế số. Nếu bị rò rỉ hay bị lợi dụng, thiệt hại không chỉ là kinh tế trước mắt, mà còn gây mất niềm tin xã hội và uy tín quốc gia. Bởi vậy, bảo mật dữ liệu phải được nhìn nhận như một trụ cột trong chiến lược phát triển kinh tế, thay vì chỉ coi là biện pháp kỹ thuật.

Việt Nam sắp đăng cai Lễ ký “Công ước Hà Nội” về chống tội phạm mạng, văn kiện pháp lý quốc tế đầu tiên trong lĩnh vực tư pháp hình sự sau 20 năm. Đây không chỉ là minh chứng cho hợp tác đa phương, mà còn nâng tầm vai trò của Việt Nam trong kiến tạo khung pháp lý quốc tế, góp phần tạo dựng một môi trường kinh tế số minh bạch, an toàn và nhân văn.

Để hiện thực hóa khát vọng hùng cường, bảo mật dữ liệu cần được xây dựng trên nền hành lang pháp lý vững chắc, tiêu chuẩn an toàn hiện đại, cùng sự phối hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng. An ninh mạng phải là “lá chắn số” bảo vệ chủ quyền, đồng thời là bảo hiểm niềm tin cho phát triển kinh tế số. Hội nhập quốc tế là tất yếu, nhưng Việt Nam cần giữ vững nguyên tắc chủ quyền số và nắm chắc “chìa khóa dữ liệu” - yếu tố quyết định sức cạnh tranh trong nền kinh tế toàn cầu.