Vững tay "chèo lái" tài chính quốc gia

5 năm vừa qua là một giai đoạn đặc biệt trong dòng chảy phát triển của đất nước. Đó không chỉ là hành trình của những thành tựu, mà còn là bản lĩnh vượt khó, sự vững vàng trong đối mặt với những biến động chưa từng có tiền lệ. Trong bối cảnh tình hình khu vực và thế giới biến động nhanh chóng, phức tạp, khó lường, từ chiến tranh thương mại, điều chỉnh chính sách thuế quan của các cường quốc, đến những cú sốc liên tiếp như đại dịch COVID-19, thiên tai, lũ lụt, khủng hoảng chuỗi cung ứng, nền kinh tế nước ta vẫn đứng vững, thậm chí bật lên mạnh mẽ nhờ sự điều hành linh hoạt, quyết liệt và chủ động của cả hệ thống chính trị.

Trong dòng chảy đó, ngành Tài chính đóng vai trò như trụ cột vững chắc, một “người gác cửa” thầm lặng nhưng kiên cường của nền kinh tế quốc gia. Vượt qua muôn trùng thách thức, ngành Tài chính đã không chỉ làm tốt vai trò tham mưu hoạch định chính sách, mà còn chủ động dự báo, đề xuất kịp thời các giải pháp tài khóa để bảo vệ ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, đảm bảo các cân đối lớn, tạo nền tảng cho phục hồi và tăng trưởng. Với vai trò “bà đỡ” cho nền kinh tế, Ngành đã đóng góp không nhỏ trong công cuộc cơ cấu lại nền kinh tế, thực hiện ba đột phá chiến lược, và thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại, bền vững.

Năm 2025 là cột mốc cuối của kế hoạch 5 năm 2021-2025 với sứ mệnh tăng tốc, bứt phá, đưa kinh tế Việt Nam tăng trưởng trên 8% và chuẩn bị nền móng vững chắc cho hành trình chinh phục mục tiêu tăng trưởng hai con số trong những năm tiếp theo. Đây cũng là năm chứng kiến hàng loạt cải cách thể chế lớn, như xây dựng chính quyền địa phương hai cấp, cơ cấu lại bộ máy, cùng các trụ cột về khoa học công nghệ, kinh tế tư nhân, hội nhập quốc tế, pháp luật…

Trước yêu cầu ngày càng cao đó, việc bảo đảm nguồn lực tài chính quốc gia được xem là nhiệm vụ sống còn, là “xương sống” cho ổn định kinh tế vĩ mô và an sinh xã hội. Xác định rõ trọng trách ấy, Bộ Tài chính đã bám sát các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội và chỉ đạo của Chính phủ, chủ động điều hành nhiệm vụ tài chính – NSNN, đặc biệt là tập trung cao độ cho nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước với tinh thần đổi mới và hành động quyết liệt.

Ngành Tài chính không ngừng hiện đại hóa, chuyển đổi số trong quản lý thuế, hải quan; tích hợp toàn bộ hoạt động thu vào môi trường số. Các dịch vụ thuế điện tử, hóa đơn điện tử, eTax mobile, AI hỗ trợ người nộp thuế, dữ liệu lớn (big data), chia sẻ thông tin với Bộ Công an và Ngân hàng Nhà nước… đều đang dần tạo nên một nền tài chính công minh bạch, chính xác và hiệu quả.

Từ thuế thu nhập doanh nghiệp đến các lĩnh vực rủi ro cao như bất động sản, vàng, thương mại điện tử, ngành Thuế và Hải quan đã mở rộng cơ sở thu, tăng cường kiểm tra, chống thất thu, phối hợp các lực lượng đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại. Các giải pháp này đã thể hiện nỗ lực của toàn ngành Tài chính, từ các cơ quan Thuế, Hải quan đến các đơn vị chuyên môn khác trong việc thu đúng, thu đủ, thu kịp thời và không để thất thu ngân sách trong bất kỳ hoàn cảnh nào.

Đặc biệt, nhiều chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, tiền thuê đất cũng đã được ban hành kịp thời để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp vượt khó. Tổng quy mô dự kiến trong giai đoạn 2021-2025 khoảng 840 nghìn tỷ đồng. Chỉ riêng 8 tháng đầu năm 2025, đã thực hiện miễn, giảm, gia hạn khoảng 187,6 nghìn tỷ đồng, trong đó giảm khoảng 73,3 nghìn tỷ đồng; gia hạn khoảng 114,3 nghìn tỷ đồng, góp phần tiếp sức cho sản xuất, kinh doanh, giữ vững ổn định kinh tế - xã hội trong và sau đại dịch.

Nhờ những nỗ lực toàn diện, tổng thu NSNN tháng 8 ước đạt 158,8 nghìn tỷ đồng; lũy kế 8 tháng đạt gần 1.740 nghìn tỷ đồng, bằng 88,5% dự toán năm và tăng 28,5% so với cùng kỳ năm trước. Đây không chỉ là thành tựu về mặt số liệu, mà còn thể hiện sự hồi phục vững chắc của nền kinh tế, phản ánh hiệu quả quản lý, điều hành của ngành Tài chính.

Theo Phó Vụ trưởng Vụ NSNN Nguyễn Minh Tân, với đà thu tích cực, dự kiến tổng thu NSNN cả giai đoạn 2021-2025 sẽ đạt khoảng 9,4 triệu tỷ đồng, vượt xa mục tiêu đề ra là 8,3 triệu tỷ đồng, cao hơn 1,35 lần so với giai đoạn 2016-2020. Đây là cơ sở tài chính vững chắc để thực hiện các chương trình cải cách lương, tăng chi đầu tư phát triển, và đảm bảo các nhiệm vụ an sinh xã hội, quốc phòng, an ninh trong thời gian tới.

Giữ kỷ cương chi tiêu, mở rộng dư địa phát triển

Không chỉ là trụ cột trong thu ngân sách, Bộ Tài chính còn là người “giữ chìa khóa” điều hành chi tiêu quốc gia – lĩnh vực đòi hỏi sự thận trọng, hiệu quả và linh hoạt tối đa. Trong bối cảnh nhiều nhiệm vụ phát sinh đột xuất, yêu cầu nguồn lực tăng cao nhưng vẫn phải giữ vững kỷ luật tài khóa, Bộ đã tổ chức điều hành chi NSNN một cách khoa học và quyết liệt.

Năm 2025, để ưu tiên mọi nguồn lực cho đầu tư phát triển và cải cách chính sách tiền lương, ngành Tài chính đã siết chặt kỷ luật tài chính, triệt để tiết kiệm chi thường xuyên, đồng thời bố trí lại các khoản chi theo hướng thực chất, hiệu quả, đúng trọng tâm. Đặc biệt, 10% chi thường xuyên tăng thêm so với dự toán năm 2024 đã được Bộ Tài chính rà soát để tiết kiệm, tạo nguồn cho cải cách tiền lương. 

Đáng chú ý, Bộ Tài chính tiếp tục ưu tiên bố trí, điều phối nguồn lực hiệu quả cho đầu tư công – một trong những động lực tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế. Công tác rà soát, tháo gỡ vướng mắc pháp lý và thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư được chỉ đạo sát sao, góp phần đưa tổng chi đầu tư phát triển trong 8 tháng đầu năm 2025 đạt 409,2 nghìn tỷ đồng, tăng mạnh tới 49,4% so với cùng kỳ. Chi thường xuyên và chi trả nợ lãi cũng được kiểm soát trong ngưỡng an toàn, phù hợp với quy mô ngân sách.

Trong bối cảnh Quốc hội cho phép tăng bội chi NSNN lên khoảng 4–4,5% GDP để huy động thêm nguồn lực đầu tư, Bộ Tài chính đã chủ động trình Thủ tướng Kế hoạch trả nợ công năm 2025 và chương trình quản lý nợ công trung hạn giai đoạn 2025-2027. Việc quản lý bội chi, nợ công, nghĩa vụ nợ dự phòng... được siết chặt nhưng không cứng nhắc, đảm bảo tính chủ động, linh hoạt và hiệu quả, khai thác tối đa dư địa để tăng đầu tư phát triển mà vẫn giữ vững an toàn nợ công quốc gia.

Theo Bộ Tài chính, 8 tháng đầu năm 2025, chi ngân sách nhà nước ước đạt khoảng 1.450,3 nghìn tỷ đồng, tăng mạnh 31,5% so với cùng kỳ năm trước. Các nhiệm vụ chi được triển khai đúng định hướng và trong phạm vi dự toán, đảm bảo yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, vận hành hiệu quả bộ máy quản lý nhà nước và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ trả nợ đến hạn.

Đặc biệt, chi ngân sách đã ưu tiên đảm bảo nguồn chi trả lương, lương hưu, trợ cấp xã hội cho các đối tượng chính sách; đồng thời, đáp ứng kịp thời các nhu cầu chi cho phát triển khoa học - công nghệ, chuyển đổi số, sắp xếp tổ chức bộ máy và vận hành chính quyền địa phương hai cấp. Bộ Tài chính cũng đã chủ động bố trí nguồn lực chi trả kịp thời các chế độ, chính sách cho các đối tượng theo các Nghị định số 178/2024/NĐ-CP và Nghị định số 67/2025/NĐ-CP của Chính phủ.

Công tác quản lý nợ công được triển khai bài bản, hiệu quả. Bộ Tài chính đã chủ động điều hành vay, trả nợ theo đúng thẩm quyền, tái cơ cấu nợ theo hướng bền vững, giảm tỷ lệ nợ công từ mức 42,7% GDP cuối năm 2021 xuống còn khoảng 34,7% GDP năm 2024, phấn đấu đến cuối 2025 duy trì ở mức 35-36% GDP. Việc phát hành trái phiếu Chính phủ tiếp tục bám sát tiến độ thu, chi ngân sách; ưu tiên phát hành kỳ hạn dài với chi phí thấp, kết hợp sử dụng hiệu quả ngân quỹ nhà nước nhằm tiết giảm chi phí vay nhưng vẫn đảm bảo nguồn trả nợ gốc đúng hạn, góp phần ổn định thị trường tài chính và nâng cao xếp hạng tín nhiệm quốc gia...

Những con số tưởng chừng khô khan nêu trên lại chứa đựng tinh thần trách nhiệm, sự chủ động thích ứng và tầm nhìn chiến lược dài hạn của ngành Tài chính. Đây không chỉ là kết quả của việc thu, chi đúng luật, đủ số, mà là minh chứng cho năng lực “cầm lái” vững vàng trong những thời khắc quyết định, từ đó tạo đà cho nền kinh tế tăng trưởng bền vững, củng cố uy tín và vị thế quốc gia trên trường quốc tế.

Sự chủ động, linh hoạt và quyết liệt trong từng chính sách, từng giải pháp đang triển khai cho thấy rõ: ngành Tài chính không còn là “quản lý ngân sách” theo nghĩa truyền thống, mà đã thực sự trở thành một lực lượng nòng cốt, góp phần trực tiếp vào điều hành nền kinh tế. Những giải pháp đang được triển khai không chỉ góp phần giải quyết bài toán trước mắt mà còn mở đường cho giai đoạn phát triển dài hạn. 

Chính từ sự bền bỉ này, ngành Tài chính đang đặt những viên gạch vững chắc cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8,3-8,5% năm 2025 và xa hơn là hiện thực hóa khát vọng phát triển hai con số trong những năm tới. 

Dù chặng đường phía trước còn nhiều gian nan, nhưng với tinh thần đoàn kết, bản lĩnh vượt khó và năng lực điều hành ngày càng chuyên nghiệp, ngành Tài chính sẽ tiếp tục phát huy vai trò “người gác cửa ngân khố quốc gia”, đồng hành cùng toàn hệ thống chính trị trong hành trình đưa Việt Nam vững bước tiến vào kỷ nguyên phát triển mới. Bởi lẽ, tài chính quốc gia không chỉ là những con số, mà còn là niềm tin, nội lực, điểm tựa để khát vọng hùng cường của dân tộc trở thành hiện thực.