Nhiều điểm khác biệt trong quy hoạch trước sáp nhập

Trước khi sáp nhập, Thái Nguyên là một trong những địa phương sớm được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Trong đó, mục tiêu tổng quát là xây dựng tỉnh trở thành một trong những địa phương phát triển ở miền Bắc; đến năm 2025 là một trong những trung tâm kinh tế công nghiệp theo hướng hiện đại, thông minh của vùng trung du miền núi phía Bắc và vùng Thủ đô Hà Nội; đến năm 2030 trở thành một trong những trung tâm sản xuất điện, điện tử, cơ khí chế tạo trình độ cao; trung tâm giáo dục - đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất…

Thực tế, trong những năm qua Thái Nguyên đã được định vị là trung tâm công nghiệp của vùng với các ngành chủ lực là: Luyện kim, chế biến khoáng sản, điện tử, dệt may, chế biến nông sản. Các khu công nghiệp lớn như: Yên Bình, Điềm Thụy, Sông Công I… có đóng góp quan trọng vào tăng trưởng công nghiệp, giải quyết việc làm và thúc đẩy xuất khẩu.

Cùng với đó, ngành nông nghiệp đa dạng với các sản phẩm chủ lực như chè, cây ăn quả, rau màu, gắn kết chặt chẽ với công nghiệp chế biến và thương mại. Hạ tầng giao thông và logistics được đầu tư đồng bộ và mang tính liên kết vùng giúp kết nối Thái Nguyên với các trung tâm kinh tế trong vùng và cả nước.

Trong khi đó, Bắc Kạn trước sáp nhập là địa phương giàu tiềm năng nông - lâm nghiệp, với diện tích rừng tự nhiên chiếm tỷ lệ lớn. Quy hoạch tỉnh được Thủ tướng Chỉnh phủ phê duyệt (tháng 11-2023) nhấn mạnh tập trung phát triển rừng, nông sản đặc sản và du lịch cộng đồng.

Theo đó, mục tiêu đến năm 2030, Bắc Kạn trở thành tỉnh phát triển trung bình khá, bền vững của vùng với hệ thống không gian phát triển hài hòa, hợp lý giữa đô thị và nông thôn, giữa khu vực phát triển kinh tế với các khu vực bảo tồn sinh thái, văn hóa.

Tuy nhiên, Quy hoạch cũng chỉ rõ các điểm hạn chế của địa phương, đó là: hạ tầng giao thông còn yếu, đô thị hóa chậm, thiếu khu công nghiệp và kết nối vùng hạn chế. Nhiều tiềm năng du lịch sinh thái và nông sản đặc trưng chưa được khai thác tương xứng.

Sự khác biệt rõ rệt về trình độ phát triển và định hướng quy hoạch giữa hai tỉnh trước sáp nhập đặt ra yêu cầu điều chỉnh toàn diện. 

Điều chỉnh quy hoạch để phát triển đột phá

Tại cuộc họp đánh giá tình hình, tiến độ sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính và vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp diễn ra mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu việc điều chỉnh quy hoạch tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phải thực hiện chặt chẽ, đúng quy định nhưng không được chậm trễ, tránh làm gián đoạn các chương trình, kế hoạch phát triển đang triển khai.

Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, các địa phương phải hoàn thành việc điều chỉnh quy hoạch trước ngày 31/12/2025.

Đối với Thái Nguyên, tỉnh đặt mục tiêu trình phê duyệt Quy hoạch tỉnh trong 12/2025.

Theo đó, điều chỉnh Quy hoạch tỉnh Thái Nguyên thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được căn cứ trên cơ sở đánh giá kết quả thực hiện Quy hoạch tỉnh từ khi Quy hoạch tỉnh Thái Nguyên (cũ) và Quy hoạch tỉnh Bắc Kạn (cũ) được Thủ tướng phê duyệt đến nay.

Đồng thời đánh giá sự phù hợp của quy hoạch tỉnh với các quy hoạch cao hơn; bổ sung nội dung phương án sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã đến năm 2030.

Thực tế, tỉnh Thái Nguyên mới (sau sáp nhập) mở ra không gian phát triển mới lớn hơn, liên hoàn hơn và phù hợp với định hướng quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch địa phương, tái định hình toàn bộ cấu trúc phát triển kinh tế - xã hội.

Với vị trí chiến lược và các điều kiện tự nhiên,  kinh tế - xã hội và văn hóa, lịch sử, tỉnh Thái Nguyên sau sáp nhập càng gia tăng vị thế và đảm nhận vai trò quan trọng đối với vùng và cả nước.

Thái Nguyên hiện tại là một trong những trung tâm công nghiệp lớn, hiện đại của vùng Trung du miền núi phía Bắc, là cửa ngõ giao lưu kinh tế, văn hóa - xã hội giữa đồng bằng sông Hồng và Trung du miền núi phía Bắc.

Sáp nhập Thái Nguyên và Bắc Kạn còn tăng khả năng cạnh tranh trong thu hút đầu tư và phát triển trong tương lai, mà không phải địa phương nào cũng có được. Về giao thông, Thái Nguyên là đầu mối quan trọng của miền Bắc, nằm trên hành lang kinh tế Cao Bằng - Thái Nguyên - Hà Nội - Hải Phòng; đường Vành đai 5 vùng Thủ đô Hà Nội (Hà Nội, Vĩnh Phúc, Thái Nguyên, Bắc Giang, Hải Dương, Thái Bình, Hà Nam, Hòa Bình); Cao tốc Lạng Sơn - Thái Nguyên - Tuyên Quang - Hà Giang…

Theo đó, với lợi thế rất lớn của các vùng thuộc Phổ Yên, Sông Công, Phú Bình (cũ) nên là tận dụng tối đa cho phát triển các khu công nghiệp công nghệ cao thu hút nguồn vốn FDI và nhiều nhà đầu tư lớn.

Đối với khu vực phía Bắc và tỉnh Bắc Kạn (cũ), thế mạnh là chế biến nông, lâm sản gắn với nguồn nguyên liệu; phát triển lâm nghiệp, bảo vệ rừng, nhất là rừng đầu nguồn, trồng cây công nghiệp, ăn quả, dược liệu, rau xanh sạch, chăn nuôi gia súc, gia cầm phục vụ người dân đô thị, tạo chuỗi cung ứng bổ trợ lẫn nhau.

Hơn thế, sau khi 2 tỉnh sáp nhập, sẽ tạo tour liên kết du lịch địa phương có giá trị cao từ Thái Nguyên với tiềm năng du lịch Đông Tam Đảo, hồ Núi Cốc, Khu di tích lịch sử ATK Định Hóa và Bắc Kạn với nguồn tiềm năng du lịch tự nhiên phong phú, đa dạng, có tỷ lệ che phủ rừng lớn 73%; chất lượng không khí, chỉ số môi trường thuộc diện tốt nhất cả nước; có nhiều thác, suối, hang động, đặc sắc nhất là hồ Ba Bể đầy vẻ bí ẩn của tự nhiên nhưng cũng thấm đượm tính huyền thoại cùng với khung cảnh có 1 không 2 nơi vùng cao.

Trong bối cảnh mới, Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên Phạm Hoàng Sơn khẳng định: Việc điều chỉnh Quy hoạch tỉnh Thái Nguyên thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, mang tính quyết định đối với tầm nhìn phát triển dài hạn trong bối cảnh hình thành không gian phát triển mới sau hợp nhất.

Bản quy hoạch mới không chỉ chú trọng thế mạnh công nghiệp, đô thị, dịch vụ của Thái Nguyên mà còn phát huy tiềm năng nông, lâm nghiệp, du lịch sinh thái, văn hóa bản địa của Bắc Kạn (cũ), từ đó hình thành các hành lang kinh tế, vùng liên kết phát triển đa ngành, đa lĩnh vực. Đây sẽ là nền tảng để xây dựng một chỉnh thể quy hoạch thống nhất, bài bản, tạo cơ sở cho sự phát triển đột phá về kinh tế - xã hội của tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Việc rà soát quy hoạch cũng nhằm giải quyết những hạn chế tồn tại trước đây là quỹ đất chưa được sử dụng hiệu quả, các ngành mũi nhọn chưa được khai thác tối đa, đô thị hóa chưa đồng đều và hạ tầng chưa kết nối toàn diện. 

Sở Tài chính được giao phối hợp với các sở, ngành thực hiện nghiêm kế hoạch, bảo đảm hoàn thành điều chỉnh Quy hoạch tỉnh vào tháng 12/2025.

Việc triển khai các bước điều chỉnh quy hoạch được thực hiện trên cơ sở dữ liệu, thông tin thực tiễn và tham vấn rộng rãi các nhà quản lý, chuyên gia, nhằm bảo đảm các quyết định có tính khoa học, khả thi và phù hợp với chiến lược phát triển của tỉnh trong trung và dài hạn.