Tại phiên họp sáng 22/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật TK, CLP (sửa đổi toàn diện Luật Thực hành TK, CLP).

Nhấn mạnh trách nhiệm của người đứng đầu

Trình bày tờ trình dự án Luật, Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng cho biết, việc xây dựng Dự án Luật TK, CLP thay thế Luật Thực hành TK, CLP nhằm thực hiện chủ trương, định hướng của Đảng, chính sách của Nhà nước trong công tác thực hành TK, CLP trong giai đoạn hiện nay. Đồng thời, kịp thời khắc phục những hạn chế, tồn tại của Luật Thực hành TK, CLP hiện hành.

Việc xây dựng Luật nhằm tạo khung khổ pháp lý đồng bộ, thống nhất, rõ ràng, hiệu quả đối với công tác TK, CLP; góp phần phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý các hành vi gây lãng phí. Đồng thời, nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm trong công tác TK, CLP và xây dựng văn hóa TK trong toàn xã hội.

Luật này quy định về TK, CLP trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công; tổ chức bộ máy và quản lý, sử dụng lao động trong khu vực nhà nước; quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên, năng lượng; hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân. Ngoài ra, tại dự thảo Luật cũng nêu rõ nguyên tắc: việc thực hiện TK, CLP phải tuân thủ quy định của Luật này và quy định của pháp luật khác có liên quan, đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Dự án Luật TK, CLP được nghiên cứu, thiết kế với một số nội dung sửa đổi, hoàn thiện quan trọng. Trong đó, Dự thảo Luật đã quy định cụ thể 07 nhóm quyền và trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức và 06 nhóm quyền và trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức trong khu vực Nhà nước. Dự thảo đặc biệt nhấn mạnh việc người đứng đầu cơ quan, tổ chức phải chịu trách nhiệm cá nhân trong trường hợp không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các quy định pháp luật về phòng, CLP hoặc để xảy ra hành vi gây lãng phí trong phạm vi cơ quan, tổ chức và lĩnh vực được giao quản lý.

Dự thảo Luật đã đưa ra 9 nhóm hành vi gây lãng phí và 9 nhóm hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng, CLP để đảm bảo có đầy đủ cơ chế xử lý đối với một số hành vi mà Luật hiện hành chưa quy định. Đồng thời,  bổ sung nội dung giao Chính phủ quy định chi tiết từng hành vi gây lãng phí, hành vi vi phạm cụ thể và chế tài xử lý kỷ luật tương ứng đối với người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị và các cá nhân có liên quan trong trường hợp thực hiện hành vi vi phạm hoặc hành vi gây lãng phí...

Khuyến khích tiết kiệm, chống lãng phí trong sản xuất kinh doanh

Theo Thứ trưởng Hồ Sỹ Hùng, bên cạnh các nội dung sửa đổi, hoàn thiện, Dự thảo Luật đã bổ sung một số nội dung lớn. Điển hình như bổ sung nguyên tắc để đảm bảo phòng, CLP trong toàn bộ quá trình xây dựng chính sách, soạn thảo, theo dõi thi hành pháp luật; quy định về “Ngày toàn dân TK, CLP” là ngày 31/5 hàng năm. Đồng thời, bổ sung quy định về trách nhiệm xây dựng, lan tỏa văn hóa TK, CLP nhằm hướng đến xây dựng văn hóa TK, CLP trong toàn xã hội; quy định về xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về TK, CLP.

Dự thảo cũng bổ sung quy định khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân thực hiện các biện pháp TK, CLP trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, bao gồm: Đầu tư nghiên cứu, ứng dụng các giải pháp, sáng kiến, cải tiến khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo; Tối ưu hóa quy trình sản xuất, tăng năng suất lao động, giảm bớt hao phí trong sản xuất, kinh doanh; Sử dụng các sản phẩm TK năng lượng, phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng tái tạo; Áp dụng các biện pháp, giải pháp khác mang lại hiệu quả tiết TK, CLP.

Dự thảo Luật TK, CLP đã bổ sung các quy định để đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương đối với một số nội dung. Trong đó, phân cấp cho các Bộ, ngành, địa phương chủ động ban hành Chương trình TK, CLP của mình nhằm khắc phục tình trạng chậm ban hành Chương trình thực hành TK, CLP của các Bộ, ngành, địa phương hiện nay.

Cùng với đó, phân quyền cho Chính phủ quy định chi tiết một số nội dung để đảm bảo tính linh hoạt, kịp thời xử lý các vấn đề có thể phát sinh trên thực tiễn bao gồm: xử lý thông tin phát hiện lãng phí và biện pháp bảo vệ người đấu tranh CLP và người thân; tổ chức thực hiện “Ngày toàn dân TK, CLP”; công khai TK, CLP; xây dựng, cập nhật, duy trì, khai thác, sử dụng cơ sở dữ liệu quốc gia về TK, CLP; kiểm tra về TK, CLP; báo cáo kết quả công tác TK, CLP; hành vi gây lãng phí, hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng, CLP; việc áp dụng hình thức kỷ luật, miễn trừ, giảm nhẹ trách nhiệm xử lý kỷ luật đối với hành vi gây lãng phí và hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng, CLP.

Theo Tờ trình của Chính phủ, dự thảo Luật dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/7/2026. Trước ngày 31/12/2025, các bộ, ngành, địa phương phải ban hành Chương trình TK, CLP năm 2026 trên cơ sở Chiến lược quốc gia và tình hình thực tế. Ngày toàn dân TK, CLP sẽ được tổ chức lần đầu từ năm 2026.