Xây dựng cơ chế đột phá, tạo động lực phát triển

Sau gần 40 năm đổi mới, kinh tế Nhà nước luôn giữ vai trò chủ đạo, thực hiện tốt chức năng dẫn dắt và điều tiết các hoạt động kinh tế theo khuôn khổ pháp luật, định hướng phát triển của Nhà nước, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an ninh kinh tế, an sinh xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân. 

Trong đó, doanh nghiệp Nhà nước từng bước đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động, đóng góp quan trọng cho ngân sách nhà nước. Một số tập đoàn, tổng công ty có quy mô lớn đã nắm giữ vị trí then chốt trong nền kinh tế, có khả năng cạnh tranh trong khu vực và quốc tế; các đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện tốt vai trò cung ứng dịch vụ công cơ bản, thiết yếu.

Tuy nhiên, kinh tế Nhà nước vẫn bộc lộ một số hạn chế, bất cập. Hiệu quả hoạt động của nhiều doanh nghiệp Nhà nước còn chưa tương xứng với nguồn lực đang nắm giữ; năng lực cạnh tranh quốc tế còn hạn chế; chưa thể hiện rõ vai trò tiên phong trong đổi mới sáng tạo và dẫn dắt một số ngành, lĩnh vực then chốt, thiết yếu. 

Hệ thống tổ chức đơn vị sự nghiệp công lập chưa tinh gọn, chậm đổi mới cơ chế hoạt động, tự chủ tài chính còn hạn chế. Lộ trình điều chỉnh giá dịch vụ công chưa kịp thời, chất lượng dịch vụ chưa đáp ứng được yêu cầu. Một số quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách còn phân tán, chồng chéo, trùng lặp về mục tiêu, nhiệm vụ; hiệu quả sử dụng nguồn lực còn thấp…

Trước những hạn chế trên, Dự thảo Nghị quyết phát triển kinh tế Nhà nước đề xuất những giải pháp tháo gỡ vướng mắc, trao quyền cho doanh nghiệp Nhà nước để nắm bắt cơ hội và bứt phá.

Tại cuộc họp xây dựng Đề án dự thảo Nghị quyết về phát triển kinh tế Nhà nước, do Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng chủ trì ngày 30/9 vừa qua, Bộ Tài chính cho biết, dự thảo Nghị quyết đề cập đến mục tiêu cụ thể như: phấn đấu có 3 doanh nghiệp Nhà nước vào nhóm 500 doanh nghiệp có doanh thu lớn nhất thế giới (Fortune Global 500); phấn đấu 100% tập đoàn kinh tế, tổng công ty Nhà nước áp dụng nguyên tắc quản trị của OECD.

Đồng thời, dự thảo Nghị quyết trình bày chi tiết các giải pháp mới, đột phá đối với từng chủ thể kinh tế Nhà nước (doanh nghiệp nhà nước, tổ chức tín dụng nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập); đối với nguồn lực tài chính (ngân sách nhà nước, quỹ nhà nước ngoài ngân sách, dự trữ quốc gia); đối với nguồn lực tài sản (đất đai và tài nguyên, kết cấu hạ tầng và trụ sở).

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh việc nghiên cứu, đề xuất các giải pháp mang tính đột phá để tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiêp, nâng cao hiệu quả của kinh tế Nhà nước.

Các đại biểu đã tập trung thảo luận về các mục tiêu như: giải pháp tập trung đầu tư; phát triển một số tập đoàn kinh tế, doanh nghiệp Nhà nước có quy mô lớn đóng vai trò dẫn dắt trong các ngành, lĩnh vực then chốt, chiến lược của nền kinh tế. Trong đó, đáng chú ý là xây dựng cơ chế đột phá, chính sách đủ mạnh về sử dụng nguồn lực của Nhà nước nhằm phát triển doanh nghiệp Nhà nước quy mô lớn.

Cơ chế được đề cập đến bao gồm: cho phép sử dụng toàn bộ nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp; tăng tỉ lệ lợi nhuận sau thuế để lại doanh nghiệp; giao đất, cho thuê đất, cho thuê không thông qua đấu giá.

Cơ chế để hình thành quỹ cổ phiếu thưởng tại công ty cổ phần nhằm khuyến khích người lao động có trình độ cao, giải pháp thực hiện có hiệu quả cơ chế tiền lương, tiền thưởng bảo đảm thu hút nguồn lực chất lượng cao cho doanh nghiệp Nhà nước cũng được các bộ, ngành, doanh nghiệp đề xuất.

Thống nhất và khẳng định kinh tế Nhà nước có vai trò chủ đạo; doanh nghiệp Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, tiên phong trong nền kinh tế, Phó Thủ tướng khuyến khích các doanh nghiệp tiếp tục tích cực tham gia đóng góp ý kiến cho dự thảo; khuyến khích kiến nghị, đề xuất Bộ Tài chính tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu… để nghị quyết phải tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong sử dụng nguồn lực của Nhà nước, tạo cơ hội doanh nghiệp Nhà nước trong thời gian tới có điều kiện bứt phá. Các tập đoàn, tổng công ty cần xác định trách nhiệm, sứ mệnh trong bối cảnh, tình hình mới và chủ động xây dựng chiến lược phát triển xứng tầm.

Phát huy vai trò tiên phong, dẫn dắt kinh tế

Trước đó, ngày 22/9, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp lấy ý kiến, hoàn thiện hồ sơ Đề án, dự thảo Nghị quyết về phát triển kinh tế Nhà nước để trình Bộ Chính trị. Theo đó, phạm vi, đối tượng nghiên cứu của đề án gồm đất đai, tài nguyên; tài sản công; ngân sách Nhà nước, dự trữ quốc gia, các quỹ; doanh nghiệp Nhà nước; tổ chức tín dụng; đơn vị sự nghiệp công lập.

Mục tiêu phát triển kinh tế Nhà nước đặt ra là nâng cao chất lượng, hiệu quả, giữ vai trò chủ đạo, dẫn dắt, tiên phong, điều tiết; bảo đảm an ninh kinh tế, an ninh tài chính - tiền tệ, an ninh năng lượng, an ninh lương thực của quốc gia; bảo đảm an sinh xã hội, tiến bộ, công bằng xã hội.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, Cương lĩnh của Đảng và Hiến pháp khẳng định chúng ta xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng, có sự quản lý của Nhà nước. Kinh tế Nhà nước là một thành phần nằm trong chỉnh thể nền kinh tế quốc gia với nhiều thành phần kinh tế. Vì vậy, xây dựng đề án phải bảo đảm bao trùm, toàn diện, căn cơ và hệ thống, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trên thực tế, khơi thông nguồn lực và kiến tạo phát triển với kinh tế Nhà nước...

Theo Thủ tướng, mô hình quản lý nguồn lực, quản lý doanh nghiệp Nhà nước phải theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, linh hoạt theo tình hình thực tế, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cắt giảm thủ tục trong quản lý Nhà nước, giảm tiền kiểm, tăng hậu kiểm.

Thủ tướng chỉ đạo tiếp tục rà soát các nhóm đối tượng để đề xuất các giải pháp đột phá, khác biệt, đặc biệt là đột phá về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

“Kinh tế Nhà nước phát huy vai trò chủ đạo, tiên phong, dẫn dắt, điều tiết, kết nối các thành phần kinh tế; Các nguồn lực được quản lý chặt chẽ và phát huy tối đa, bảo đảm công bằng, công khai, minh bạch trong tiếp cận và sử dụng nguồn lực của đất nước, cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế; Nhà nước làm những gì mà tư nhân không làm được; tiếp tục cổ phần hóa để doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn và không thất thoát nguồn lực Nhà nước…” - Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo.