Khi tài sản thực bước vào không gian số – hướng đi phù hợp cho giai đoạn đầu

Trên bản đồ tài sản số toàn cầu, quá trình số hóa tài sản gắn với tài sản thực đang mở ra hướng đi có chiều sâu hơn so với các mô hình thuần mã hóa từng phổ biến trong giai đoạn đầu của thị trường. Báo cáo Wealth Management Vol.07 của SHS Research cho thấy, sự phát triển của công nghệ dữ liệu và hạ tầng giao dịch số cho phép nhiều loại tài sản truyền thống – từ vàng, bất động sản, hàng hóa đến trái phiếu hay dòng tiền trong chuỗi cung ứng – được chuyển dịch lên môi trường số mà vẫn giữ nguyên nền giá trị gốc.

Đây không còn là câu chuyện “thử nghiệm công nghệ”, mà là sự mở rộng tự nhiên của thị trường khi những điều kiện nền tảng về kỹ thuật, dữ liệu và minh bạch đã đạt độ trưởng thành đủ lớn. Xu hướng này diễn ra đồng thời ở các thị trường phát triển lẫn thị trường mới nổi, và ngày càng chứng tỏ vai trò dẫn dắt khi tài sản số thuần công nghệ bộc lộ nhiều hạn chế về biến động giá, rủi ro thông tin và thiếu chuẩn định giá tham chiếu.

Tài sản số hóa gắn với tài sản thực sở hữu hai trụ cột quan trọng: giá trị hữu hình của tài sản gốc và tính minh bạch – linh hoạt của giao dịch số. Mỗi đơn vị số đại diện cho một phần quyền lợi gắn với tài sản thật; giá trị được xác lập theo cơ chế thị trường truyền thống, nhưng quá trình giao dịch lại diễn ra nhanh hơn, truy vết rõ hơn và an toàn hơn nhờ nền tảng công nghệ.

Theo SHS Research, đây là “mảnh đất rộng lớn nhất trong toàn bộ hệ sinh thái tài sản số”, bởi quy mô thị trường tuy còn nhỏ nhưng dư địa phát triển rất lớn, đặc biệt tại những quốc gia đang hoàn thiện khung pháp lý thí điểm như Việt Nam. Trong bối cảnh thị trường cần một hướng tiếp cận thận trọng nhưng vẫn thúc đẩy đổi mới, tài sản số hóa gắn với tài sản thực được xem là lựa chọn phù hợp nhất.

Ở góc độ nhà đầu tư, dòng sản phẩm này cũng dễ hình dung hơn, bởi giá trị được neo vào vàng, bất động sản hay hàng hóa – những tài sản quen thuộc vốn được giao dịch lâu năm. Việc định giá, so sánh và đánh giá rủi ro theo đó trở nên trực quan, giảm sự phụ thuộc vào tâm lý đám đông – yếu tố chi phối mạnh các mô hình tài sản có biến động cao.

Số hóa tài sản thực: Hướng đi cân bằng giữa đổi mới và kiểm soát rủi ro

Theo SHS Research, giai đoạn thí điểm thị trường tài sản số tại Việt Nam – dự kiến triển khai từ 2026 – được thiết kế theo triết lý “an toàn, minh bạch và từng bước chắc chắn”. Trong khung tiêu chí đó, số hóa tài sản gắn với tài sản thực nổi lên như dòng sản phẩm hội tụ trọn vẹn hai yêu cầu: tạo mới thị trường và đảm bảo an toàn hệ thống.

Thứ nhất, tài sản thực vốn có thị trường tham chiếu rõ ràng. Giá vàng, giá bất động sản, giá hàng hóa hay trái phiếu đều được hình thành qua các cơ chế thị trường ổn định, dễ dự báo và quen thuộc với nhà đầu tư Việt Nam. Khi được đưa vào giao dịch số, tài sản vẫn giữ nguyên lớp giá trị này, giúp hạn chế tối đa rủi ro định giá thiếu cơ sở – điểm yếu thường thấy ở các mô hình tài sản số thuần công nghệ.

Thứ hai, mô hình số hóa tài sản thực phù hợp với cấu trúc pháp lý mà Việt Nam đang xây dựng. Với số lượng mô hình được cấp phép hạn chế trong giai đoạn đầu, cơ quan quản lý cần bảo đảm khả năng giám sát dòng tiền, minh bạch nguồn tài sản gốc, kiểm toán – lưu ký rõ ràng và quản trị rủi ro công nghệ chuẩn mực. Tài sản thực, nhờ có thể định giá, kiểm toán và lưu ký theo chuẩn hiện hành, đáp ứng trọn vẹn những yêu cầu cốt lõi này, qua đó giảm đáng kể áp lực quản lý lên hệ thống.

Thứ ba, số hóa tài sản thực tạo ra một kênh huy động vốn mới cho nền kinh tế. Những tài sản vốn kém thanh khoản – như bất động sản đặc thù, hàng hóa chuyên biệt hoặc các tài sản có giá trị lớn – có thể được chia nhỏ, đưa lên nền tảng số và tiếp cận nhóm nhà đầu tư rộng hơn. Mô hình này không chỉ giúp doanh nghiệp đa dạng hóa nguồn vốn, mà còn tạo cơ hội cho nhà đầu tư cá nhân tiếp cận các tài sản vốn trước đây chỉ dành cho nhóm vốn lớn.

Ở tầm vĩ mô, số hóa tài sản thực góp phần tăng tính minh bạch của thị trường, cải thiện khả năng truy vết dòng vốn, giảm chi phí giao dịch và thúc đẩy tiến trình chuyển đổi số nền kinh tế – những mục tiêu quan trọng được Chính phủ nhấn mạnh trong các chiến lược phát triển tài chính quốc gia.

Cơ hội mở rộng đi cùng yêu cầu quản trị rủi ro

Dù sở hữu nhiều ưu điểm, số hóa tài sản gắn với tài sản thực chỉ có thể trở thành động lực phát triển dài hạn nếu rủi ro được nhận diện đầy đủ và kiểm soát đúng mức. SHS Research nhấn mạnh rằng cơ hội chỉ chuyển hóa thành giá trị khi vận hành trong khuôn khổ minh bạch và thống nhất.

Yếu tố quan trọng đầu tiên là chất lượng tài sản gốc. Mọi mô hình số hóa phải bảo đảm tài sản thật được định giá minh bạch, kiểm toán độc lập và lưu ký an toàn. Đây là lớp nền để bảo vệ nhà đầu tư và duy trì niềm tin thị trường.

Tiếp đó là an toàn công nghệ. Mặc dù dựa trên tài sản thật, mô hình vẫn vận hành toàn bộ trên hạ tầng kỹ thuật số. Độ ổn định của hệ thống, bảo mật dữ liệu, khả năng chống tấn công mạng và tiêu chuẩn vận hành sẽ quyết định mức độ an toàn trong thực tế.

Yếu tố thứ ba – và thách thức lớn nhất – là quản trị thông tin. Nếu thiếu phân loại và truyền thông rõ ràng, nhà đầu tư rất dễ nhầm lẫn mô hình số hóa tài sản thực với các tài sản đầu cơ dựa trên biến động giá. Nhầm lẫn này có thể dẫn đến kỳ vọng sai lệch, gây rủi ro không cần thiết cho cả thị trường.

Ở phía nhà đầu tư, giai đoạn thí điểm về thị trường tài sản số đặt ra yêu cầu về sự tỉnh táo: hiểu đúng bản chất tài sản, đánh giá năng lực của tổ chức phát hành và ưu tiên tuyệt đối các mô hình minh bạch. Đây là điều kiện then chốt để thị trường đi đúng quỹ đạo, phát triển ổn định ngay từ giai đoạn đầu.

Khi những nền tảng này được thiết lập vững vàng – từ pháp lý, kỹ thuật, quản trị đến chất lượng thị trường – số hóa tài sản gắn với tài sản thực hoàn toàn có thể trở thành trục phát triển chính của thị trường tài sản số Việt Nam. Không phải nhờ mức độ “nóng”, mà nhờ khả năng đóng góp ổn định, minh bạch và kết nối trực tiếp với nền kinh tế thực, tạo nên một lớp tài sản mới bền vững cho cả nhà đầu tư lẫn doanh nghiệp.