VASEP cho biết trong 9 tháng năm 2025, tôm chân trắng tiếp tục là sản phẩm chủ lực, với kim ngạch hơn 2,2 tỷ USD, chiếm 65% tổng giá trị xuất khẩu và tăng 9% so với cùng kỳ.

Đặc biệt, nhóm tôm chân trắng chế biến (HS16) đạt gần 1 tỷ USD, tăng 12%, phản ánh xu hướng dịch chuyển mạnh sang các sản phẩm giá trị gia tăng.

Thị trường Mỹ duy trì vị thế là thị trường lớn thứ ba, đạt 587 triệu USD. VASEP khẳng định, Mỹ vẫn là thị trường lớn và quan trọng nhất của tôm Việt Nam, song đây cũng là điểm nghẽn lớn nhất trong năm 2025.

Cụ thể, theo cơ quan này, xuất khẩu tôm sang Mỹ trong 9 tháng đầu năm giảm nhẹ so với cùng kỳ do các quy định kiểm soát nhập khẩu ngày càng chặt chẽ, đặc biệt liên quan đến truy xuất nguồn gốc và chứng nhận môi trường.

Nguy cơ bị áp thuế chống bán phá giá, dự kiến công bố cuối năm nay, đã khiến các doanh nghiệp Việt Nam buộc phải thận trọng hơn trong ký kết hợp đồng dài hạn. Đây là một động thái phòng ngừa rủi ro hoàn toàn hợp lý, nhưng chắc chắn sẽ làm chậm lại tốc độ xuất khẩu chung.

Ngoài ra, tồn kho tôm tại Mỹ vẫn còn cao sau các đợt nhập mạnh từ năm 2024 khiến nhu cầu mới bị chững lại.

Song song đó, điểm sáng Trung Quốc và Hồng Kông với kinh ngạch 966 triệu USD, tăng 65% cũng tiềm ẩn nguy cơ. Thông tin về tồn kho nhập khẩu tại Trung Quốc đang tăng nhanh báo hiệu nhu cầu có thể không còn nóng như 9 tháng năm 2025.

Sự giảm tốc ở hai thị trường trọng điểm này một do rào cản pháp lý/thương mại, một do bão hòa nguồn cung gần như chắc chắn kéo tổng kim ngạch quý IV đi xuống.

Tuy nhiên, chính sự sụt giảm nguồn cung từ các đối thủ cạnh tranh lại đang mở ra cánh cửa cho Việt Nam. Indonesia là nước xuất khẩu tôm lớn thứ ba thế giới đang bị Mỹ siết chặt kiểm tra an toàn thực phẩm và điều kiện sản xuất, dẫn đến việc tạm thời giảm đơn hàng.

Trong khi đó, Ecuador hiện đang là quốc gia dẫn đầu về sản lượng tôm xuất khẩu lại đang dồn phần lớn hàng sang thị trường Trung Quốc do nhu cầu tiêu thụ lớn và chi phí vận chuyển thấp hơn.

Cho rằng, khi các nguồn cung lớn khác điều chỉnh hướng xuất khẩu, thị trường Nhật Bản, EU và Hàn Quốc trở nên khan hiếm tương đối, ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký VASEP nhấn mạnh, đây là cơ hội quan trọng để doanh nghiệp Việt Nam giữ giá, mở rộng thị phần và củng cố vị thế ở phân khúc trung và cao cấp.

Ông Hòe dự báo, nếu tận dụng tốt các cơ hội này, kim ngạch xuất khẩu tôm Việt Nam trong quý IV có thể duy trì quanh mức 1 tỷ USD, giúp tổng kim ngạch cả năm đạt khoảng từ 3,8 - 4 tỷ USD, tương đương hoặc nhỉnh hơn năm 2024.

Tuy nhiên, sự điều chỉnh giảm trong quý IV là một tín hiệu cho thấy ngành tôm đã đạt đến giới hạn của mô hình tăng trưởng cũ. Nó buộc các doanh nghiệp phải nhìn nhận rõ hơn về yếu tố rủi ro thương mại và yếu tố môi trường.

Do đó, để thực sự giữ vững vị thế là cường quốc xuất khẩu tôm, Việt Nam  cần thực hiện một cuộc cách mạng xanh và số hóa chuỗi cung ứng. Chỉ khi đó, tôm Việt mới có thể chuyển mình từ một mặt hàng nông nghiệp đơn thuần thành một sản phẩm giá trị cao toàn cầu và chinh phục bền vững các thị trường khó tính nhất.