Từ chia sẻ kinh nghiệm đến hỗ trợ kỹ thuật, Pháp đang góp phần tháo gỡ những thách thức của Việt Nam trong lĩnh vực tài chính xanh. Bà Anaïs Delbosc - Chuyên gia độc lập với hơn 10 năm kinh nghiệm về định giá carbon và chính sách khí hậu đã trao đổi cùng Tạp chí Kinh tế - Tài chính về vấn đề này.

Phóng viên: Trong bối cảnh Pháp đang hỗ trợ Việt Nam triển khai nhiều sáng kiến về xanh hóa tài chính, từ thị trường carbon đến phát hành trái phiếu xanh và xây dựng chiến lược phát thải thấp, bà có thể chia sẻ nhiều hơn về chương trình này?

Bà Anaïs Delblosc: Từ nhiều năm nay, Pháp chia sẻ kinh nghiệm xanh hóa tài chính với Việt Nam. Bộ Tài chính Việt Nam được trợ giúp với chương trình hỗ trợ kỹ thuật do Expertise France điều hành với nguồn tài trợ từ Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) trong giai đoạn 2023-2026. Chương trình này nhằm hỗ trợ Bộ Tài chính vận hành thị trường carbon, xây dựng hệ thống thuế môi trường và phát hành trái phiếu xanh của Chính phủ. Một số hoạt động sẽ được triển khai trong năm tới.

Về trái phiếu xanh, chúng tôi đặc biệt nhận được hỗ trợ chuyên môn của bà Victoire Corre thuộc Cơ quan Kho bạc Pháp trong việc nâng cao nhận thức của các bên liên quan trong khu vực tư nhân về các cơ hội đầu tư vào trái phiếu xanh và hỗ trợ việc xác định phương pháp lựa chọn các dự án đủ điều kiện cho trái phiếu xanh.

Các sáng kiến ​​hợp tác khác với Viện Chiến lược và Chính sách Kinh tế - Tài chính thuộc Bộ Tài chính sẽ được triển khai để hỗ trợ Việt Nam trong việc xây dựng chiến lược phát triển phát thải thấp (LT-LEDS), theo quy định của Thỏa thuận Paris mà Việt Nam đã phê chuẩn. Mặc dù Chính phủ đã cam kết đạt mức trung hòa carbon vào năm 2050, vẫn cần phải xây dựng một chiến lược giảm phát thải dài hạn chi tiết. Một thách thức là tạo được sự nhất quán giữa các chiến lược hiện có và mở rộng thời gian hạn định của các chiến lược này. Điều quan trọng là Chính phủ Việt Nam cần xây dựng chiến lược đồng thời duy trì một sự linh hoạt nhất định, điều cần thiết khi suy nghĩ về dài hạn.

Phóng viên: Từ kinh nghiệm quốc tế, bà đánh giá ra sao về thách thức khi khu vực tư nhân Việt Nam tham gia đầu tư vào các công cụ tài chính xanh, đặc biệt là trái phiếu xanh?

Anaïs Delbosc: Có 3 thách thức chính. Hai thách thức đầu tiên là việc áp dụng thuế môi trường và triển khai định giá carbon để hỗ trợ lộ trình phát triển dài hạn hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Việc sử dụng hai công cụ này nhằm hai lợi ích: (i) áp đặt hạn chế phát thải và (ii) tạo ra nguồn thu cần thiết để đáp ứng nhu cầu tài chính cho mục tiêu carbon thấp.

Thách thức thứ ba mang tính kỹ thuật và nhằm mục đích đánh giá mức độ ưu tiên các giải pháp cần triển khai. Tại Việt Nam, ưu tiên được dành cho việc triển khai hệ thống trao đổi hạn ngạch, kết hợp với chương trình tín chỉ carbon.

Với việc thiết lập Điều 6 của Thỏa thuận Paris, Nhà nước có vai trò quan trọng trong việc xác định chiến lược sử dụng thị trường carbon quốc tế: bất kỳ tín chỉ carbon xuất khẩu nào được khách hàng quốc tế mua phải được Chính phủ nước phát hành tín chỉ xác nhận, vì những lần xuất khẩu này phải được tính vào bảng kiểm kê carbon của Việt Nam, để tránh tính trùng lặp ở cấp độ quốc tế. Trên thực tế, hệ thống quốc tế hiện nay trao cho các chính phủ trách nhiệm lớn hơn trong việc quyết định hành động giảm phát thải nào sẽ được tính vào bảng kiểm kê carbon quốc gia.

Do đó, đây là một thách thức lớn đối với các quốc gia nói chung nhằm kiểm soát sự gia tăng phát thải của mình, nhưng cũng nhằm sử dụng hiệu quả các công cụ tín chỉ carbon và trái phiếu xanh để tài trợ cho các mục tiêu đóng góp do quốc gia tự xác định. Thách thức nữa là phải thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân vì một phần lớn các khoản đầu tư khử cacbon sẽ phải đến từ khu vực tư nhân.

Quá trình chuyển đổi sang carbon thấp liên quan đến việc định hướng các khoản đầu tư từ khu vực tư nhân - khu vực cần được đào tạo và cung cấp thông tin về tình hình chính sách của Chính phủ Việt Nam và về các công cụ được thực hiện, chẳng hạn như hệ thống trao đổi hạn ngạch có mối liên quan trước nhất tới khu vực này.

Phóng viên: Vậy, với bề dày kinh nghiệm về tài chính xanh, Pháp sẽ hỗ trợ Việt Nam giải quyết những thách thức này như thế nào?

Anaïs Delbosc: Chương trình Crash Program gần giống như bước đếm ngược về thời gian để cơ cấu về mặt qui phạm và kỹ thuật của hệ thống trao đổi hạn ngạch, nhằm đảm bảo rằng vào Ngày D, thị trường carbon có thể được triển khai hiệu quả và an toàn. Pháp đã tích cực ở giai đoạn đầu triển khai thị trường châu Âu, đặc biệt với việc triển khai mô phỏng thị trường cho các công ty điện lực.

Pháp cũng có kinh nghiệm triển khai nhãn phân biệt mức giảm phát thải được thực hiện ngoài hệ thống trao đổi hạn ngạch châu Âu. Nhãn Carbon Thấp này đảm bảo cho các bên mua, cả công và tư, bước vào tiến trình tự nguyện bù trừ lượng khí thải của họ mà tín chỉ carbon do các dự án này tạo ra thực sự dẫn đến việc giảm phát thải. Đây là thách thức lớn đối với việc triển khai tín chỉ carbon tại Việt Nam.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn bà!