Ngăn chặn rửa tiền từ ngân hàng đến tài sản mã hóa

Phát biểu tại Hội thảo phổ biến Thông tư số 27/2025/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam, Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP của Chính phủ và kết quả Đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, tài trợ khủng bố do NHNN tổ chức vào ngày 16/10/2025, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Ngọc Cảnh đã nhấn mạnh đến tầm quan trọng của công tác nhận diện và xử lý các rủi ro về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Bởi theo Phó Thống đốc, bối cảnh địa chính trị và các thị trường tài chính quốc tế có nhiều biến động và nền kinh tế Việt Nam có độ mở ngày càng cao nên yêu cầu nêu trên càng cấp thiết.

Bên cạnh đó, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt sẽ góp phần tích cực cho việc thực hiện Kế hoạch Hành động Quốc gia về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt mà Chính phủ đã cam kết với Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính (FATF).

Trước đó, ngày 15/9/2025, Thống đốc NHNN đã ban hành Thông tư số 27/2025/TT-NHNN thay thế Thông tư số 09/2023/TT-NHNN hướng dẫn thực hiện một số điều của Luật Phòng, chống rửa tiền, có hiệu lực từ ngày 01/11/2025 và kèm giai đoạn chuyển tiếp đến hết ngày 31/12/2025 để các tổ chức chủ động hoàn thiện quy trình nội bộ, cập nhật hệ thống công nghệ và cơ chế kiểm soát tuân thủ.

Theo NHNN, việc ban hành Thông tư số 27/2025/TT-NHNN cũng là một bước quan trọng trong thực hiện Hành động số 5 của Kế hoạch hành động quốc gia mà Việt Nam đã cam kết với FATF.

Thông tư số 27/2025/TT-NHNN đã nhấn mạnh nguyên tắc quản lý dựa trên rủi ro, yêu cầu các tổ chức phải cập nhật, đánh giá định kỳ rủi ro rửa tiền, xây dựng quy trình nhận biết và xác minh khách hàng, bao gồm cả trường hợp khách hàng không có tài khoản hoặc ít giao dịch.

Các đối tượng báo cáo phải thường xuyên giám sát mối quan hệ kinh doanh, bảo đảm giao dịch phù hợp với nguồn tiền hợp pháp và hồ sơ nhận biết khách hàng.

Bên cạnh đó, nhiều quy định liên quan đến phòng, chống rửa tiền tại Luật Công nghiệp, công nghệ số và Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam cũng được đưa ra.

Theo các chuyên gia, đây là điều kiện tiên quyết để đảm bảo an toàn và phát triển bền vững của hệ thống tài chính – kinh tế quốc gia.

Tại Hội thảo, đại diện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã chỉ ra nhiều dấu hiệu nhận diện hành vi rửa tiền trên thị trường tài sản mã hoá.

Chẳng hạn như lợi dụng hệ thống xác thực lỏng lẻo của sàn giao dịch tài sản mã hoá (sử dụng giấy tờ giả/cho phép giao dịch ẩn danh); trộn tài sản mã hoá phi pháp với hợp pháp; hợp pháp hóa tài sản mã hoá phi pháp bằng việc chuyển giá trị sang tài sản mã hoá cá nhân (privacy coin) để hoán đổi với tài sản mã hoá hợp pháp; chuyển tài sản mã hoá giữa các blockchain và sử dụng các cầu giao dịch để phức tạp hóa luồng truy vết (Chain-hopping/Cross-chain Bridge).

Ngoài ra, còn có việc tạo các dự án giả, dùng tài sản mã hoá phi pháp để mua, chuyển ra ví thứ 3 (ví sạch) để giao dịch; hủy/đánh sập dự án để che vết; thành lập/giao dịch thông qua các tổ chức không tuân thủ quy định về phòng chống rửa tiền; vay tài sản mã hoá hợp pháp và hoàn trả bằng tài sản mã hoá phi pháp thông qua chia nhỏ giao dịch…

Đại diện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho hay, cơ sở pháp lý để phòng, chống các hình thức tội phạm nêu trên đã được đưa ra tại Luật Công nghiệp, công nghệ số và Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP.

Trong đó, Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP đã đưa ra nguyên tắc: Tổ chức, cá nhân tham gia thị trường tài sản mã hóa phải tuân thủ quy định pháp luật có liên quan về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, giao dịch điện tử, an toàn thông tin mạng, an ninh mạng, bảo vệ dữ liệu để bảo đảm an ninh, an toàn trên thị trường tài sản mã hóa và các pháp luật chuyên ngành khác có liên quan.

Theo kết quả cập nhật đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, đại diện NHNN cho biết, đối với lĩnh vực ngân hàng, nguy cơ rửa tiền ở mức cao, liên quan chủ yếu đến việc rửa tiền có nguồn gốc từ các loại tội phạm nguồn gồm: tội đánh bạc; tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản; tội tham nhũng.

Lĩnh vực bất động sản cũng có nguy cơ rửa tiền ở mức cao, do số lượng giao dịch lớn và giá trị giao dịch cao và khả năng che dấu nguồn gốc tài sản. Ngoài ra, còn do tình trạng kê khai giá trị giao dịch không dùng thực tế, việc thanh toán tiền mặt và giao dịch tự phát, hệ thống thông tin khách hàng còn bất cập…