Ngay sau khi FTSE Russell công bố quyết định nâng hạng Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp, ông Phạm Lưu Hưng – Kinh tế trưởng, Giám đốc SSI Research đã có những trao đổi với Tạp chí Kinh tế - Tài chính về ý nghĩa của sự kiện lịch sử này, những bước chuẩn bị tiếp theo và triển vọng thị trường trong giai đoạn 2025–2026.

Phóng viên: Với thông báo mới nhất từ FTSE Russell về việc Việt Nam được nâng hạng, ông đánh giá thế nào về ý nghĩa của sự kiện này đối với thị trường và quá trình chuẩn bị cho các cột mốc tiếp theo sẽ diễn ra sao?

Ông Phạm Lưu Hưng: Đây thực sự là thông tin rất tích cực đối với thị trường chứng khoán Việt Nam. Thành thật mà nói, tôi và nhiều đồng nghiệp đã không ngủ được suốt đêm qua vì tin vui này.

Theo thông báo chính thức từ FTSE Russell, Việt Nam sẽ được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp, và dự kiến đến ngày 21/9/2026, các cổ phiếu Việt Nam sẽ được chính thức đưa vào rổ chỉ số thị trường mới nổi của FTSE.

Về các bước tiếp theo, FTSE sẽ tiến hành đợt rà soát đánh giá bổ sung vào tháng 3/2026. Đây là quy trình bình thường, tập trung chủ yếu vào việc xem xét thêm một số điều kiện kỹ thuật liên quan đến khả năng tiếp cận của các nhà môi giới toàn cầu (global brokers). Nói cách khác, họ muốn đảm bảo rằng nhà đầu tư nước ngoài có thể dễ dàng tiếp cận và tái tạo danh mục chỉ số khi Việt Nam chính thức vào nhóm thị trường mới nổi.

Thực tế, trong công bố của FTSE cũng đã ghi nhận nỗ lực của các cơ quan quản lý Việt Nam, đặc biệt là Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) và Ngân hàng Nhà nước (NHNN), trong việc tháo gỡ các vướng mắc liên quan đến quy trình mở tài khoản cho nhà đầu tư nước ngoài.

Nhiều thông tư đã được sửa đổi để đơn giản hóa thủ tục, tạo thuận lợi cho dòng vốn quốc tế. Hiện nay, việc mở tài khoản đầu tư tại Việt Nam đã thuận lợi hơn rất nhiều so với trước đây. Tuy nhiên, phía các nhà đầu tư nước ngoài vẫn phải tuân thủ một số quy định nội bộ của họ, nên quá trình thực hiện đôi khi chưa thực sự nhanh như kỳ vọng.

Về cơ bản, FTSE muốn có thêm thời gian để các nhà môi giới toàn cầu hoàn thiện quy trình tương thích với quy định của Việt Nam. Đây không phải là điều kiện quá khó, và nếu các văn bản liên quan được sửa đổi, quá trình này có thể hoàn tất chỉ trong vài tháng. Như vậy, chúng ta vẫn còn đủ thời gian để kiểm chứng, đánh giá và đảm bảo mọi yêu cầu được đáp ứng trước thời điểm chính thức.

Tôi cho rằng, việc FTSE yêu cầu rà soát lại vào tháng 3/2026 cũng là điều tích cực. Bởi nếu phát hiện ra những điểm cần hoàn thiện ngay từ bây giờ, chúng ta sẽ có thời gian xử lý kịp thời, thay vì đến sát thời điểm chính thức mới phát sinh vấn đề.

Phóng viên: Vậy còn phía nhà đầu tư nước ngoài, thông tin này sẽ góp phần tháo gỡ tâm lý lo ngại của khối này như thế nào?

Ông Phạm Lưu Hưng: Khi trao đổi với các nhà đầu tư nước ngoài, tôi nhận thấy không phải ai cũng hoàn toàn tin tưởng rằng khả năng Việt Nam được nâng hạng là rất cao.

Ở trong nước, các công ty chứng khoán như SSI đã đưa ra thông điệp khá rõ ràng ngay từ đầu năm, song ở góc nhìn của nhà đầu tư nước ngoài, họ thường thận trọng hơn, phần vì không theo dõi sát sao thị trường Việt Nam, phần vì lo ngại trước những yếu tố bất định. Ngay cả đến thời điểm trước khi FTSE công bố kết quả, nhiều nhà đầu tư vẫn bày tỏ sự hoài nghi: Điều gì sẽ xảy ra nếu Việt Nam không được nâng hạng?

Chính vì thế, thông báo tích cực từ FTSE Russell lần này đã giúp giải tỏa đáng kể tâm lý lo ngại, đồng thời khẳng định hiệu quả của sự phối hợp giữa UBCKNN, các cơ quan quản lý và FTSE trong suốt tiến trình đánh giá. Cần nói thêm rằng, các vấn đề kỹ thuật cần xử lý trước khi FTSE đưa ra quyết định là khá gấp, nhưng việc Việt Nam có thể hoàn thiện và đáp ứng yêu cầu trong thời gian ngắn cho thấy nỗ lực rất lớn của cơ quan quản lý và toàn thị trường.

Về những thay đổi cụ thể trong thời gian qua, có thể nói 12 tháng vừa qua là giai đoạn bản lề. Từ tháng 11/2024, Việt Nam đã bỏ quy định ký quỹ trước khi giao dịch (Non-Prefunding), mở ra bước tiến lớn về khả năng tiếp cận của nhà đầu tư nước ngoài. Tiếp đó, thủ tục mở tài khoản đầu tư cũng được đơn giản hóa, nhờ việc bãi bỏ yêu cầu hợp thức hóa lãnh sự, giúp rút ngắn đáng kể thời gian xử lý.

Nghị định số 155/2020/NĐ-CP của Chính phủ cũng được sửa đổi, trong đó nhiều quy định về niêm yết, IPO và giới hạn sở hữu nước ngoài được cập nhật minh bạch, linh hoạt hơn. Đây là các yếu tố được đánh giá cao bởi các tổ chức đầu tư toàn cầu.

Một điểm nổi bật nữa là việc triển khai hệ thống giao dịch KRX, vốn được xem là “cuộc đại phẫu” về hạ tầng công nghệ. Trước khi KRX vận hành, nhiều người còn nghi ngờ khả năng triển khai thành công.

Tuy nhiên, kết quả thực tế đã vượt kỳ vọng, giúp giảm độ trễ giao dịch, tăng độ ổn định hệ thống và đưa Việt Nam tiệm cận tiêu chuẩn công nghệ của các thị trường khu vực. Điều này đã tạo ấn tượng mạnh với nhà đầu tư quốc tế, củng cố niềm tin rằng Việt Nam hoàn toàn đủ năng lực vận hành một thị trường hiện đại.

Phóng viên: Việc Việt Nam rời nhóm thị trường cận biên để gia nhập nhóm thị trường mới nổi sẽ tác động như thế nào đến hoạt động của các quỹ Frontier và diễn biến thị trường, thưa ông?

Ông Phạm Lưu Hưng: Đây là những băn khoăn rất thực tế của giới đầu tư. Trước hết, về khả năng các quỹ Frontier bán ra, tôi cho rằng tác động ngắn hạn sẽ không đáng kể. Số lượng quỹ sử dụng chỉ số FTSE Frontier không nhiều, quy mô danh mục của họ cũng tương đối nhỏ, trong khi thời gian từ nay đến khi việc nâng hạng có hiệu lực, dự kiến ngày 21/9/2026, vẫn còn hơn một năm. Như vậy, các quỹ có đủ thời gian để tái cơ cấu danh mục một cách chủ động mà không gây biến động lớn đến thị trường.

Về câu chuyện dòng vốn ngoại, nâng hạng thị trường chỉ là một phần trong bức tranh tổng thể. Để gia tăng sức hấp dẫn thực chất, thị trường Việt Nam cần tiếp tục mở rộng quy mô và độ sâu thông qua các hoạt động IPO, niêm yết mới, cũng như cải thiện thanh khoản. Những thương vụ như IPO của TCBS gần đây cho thấy sức lan tỏa tích cực, không chỉ đối với nhóm cổ phiếu ngành chứng khoán mà còn với toàn thị trường.

Khi hệ thống giao dịch hiện đại hơn, quy định minh bạch hơn và cơ hội đầu tư đa dạng hơn, Việt Nam sẽ thu hút mạnh mẽ hơn dòng vốn dài hạn. Nếu duy trì được đà cải cách này, việc khối ngoại quay trở lại không chỉ đến từ các quỹ ETF theo chỉ số FTSE mà còn từ dòng vốn chủ động (active funds) tìm kiếm tiềm năng tăng trưởng bền vững tại Việt Nam.

Phóng viên: Với góc nhìn từ SSI Research, sau khi Việt Nam chính thức được FTSE Russell nâng hạng, ông có điều chỉnh gì về triển vọng hay mục tiêu của thị trường năm 2025-2026?

Ông Phạm Lưu Hưng: Thực tế, kịch bản nâng hạng đã được SSI Research đưa vào giả định cơ sở cho năm 2025, nên chúng tôi không cần điều chỉnh lớn về triển vọng thị trường. Trong báo cáo gần nhất, chúng tôi dự báo VN-Index có thể đạt quanh 1.800 điểm trong năm 2025, dựa trên mức tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp mà không cần giả định thêm về việc định giá (P/E) mở rộng.

Trước đây, khi ước tính giá trị hợp lý của VN-Index, chúng tôi dựa trên P/E trung bình 5 năm, tương ứng khoảng 1.600 điểm. Tuy nhiên, con số này đã thay đổi theo thời gian, tương tự như một đường trung bình động (moving MA), vì lợi nhuận doanh nghiệp liên tục cải thiện qua từng quý. Tính đến nay, theo phương pháp đó, mức VN-Index hợp lý đã tăng lên khoảng 1.730 điểm.

Điều này cho thấy xu hướng tăng trưởng của doanh nghiệp và thị trường đang song hành và nếu duy trì được đà hiện tại, triển vọng VN-Index quanh 1.800 điểm trong năm 2025 là hoàn toàn khả thi.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông!