Kinh tế tư nhân là lực lượng tiên phong, dẫn dắt

Ngày 29/10/2025, Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị Xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài. Hội nghị có chủ đề thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam mở rộng hiện diện quốc tế, hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu và nâng cao giá trị thương hiệu quốc gia, doanh nghiệp, hàng hóa, dịch vụ Việt Nam thông qua “Chương trình vươn ra thị trường quốc tế giai đoạn 2026 - 2035” - “Go Global”.

Trình bày dự thảo “Chương trình Go Global”, bà Mai Thu Hiền - Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch, Tài chính và Quản lý doanh nghiệp (Bộ Công Thương) cho biết, sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã vươn lên nhóm 20 quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới, đồng thời nằm trong 10 nền kinh tế có độ mở lớn nhất. Khu vực kinh tế tư nhân hiện có gần 1 triệu doanh nghiệp, đóng góp khoảng 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.

Tuy nhiên, bà Hiền cho rằng, quá trình vươn ra thị trường quốc tế của Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế. Xuất khẩu hiện vẫn chủ yếu do khu vực FDI dẫn dắt, trong khi doanh nghiệp tư nhân trong nước mới chỉ tham gia ở những công đoạn có giá trị gia tăng thấp. Hoạt động đầu tư ra nước ngoài diễn ra chậm, quy mô nhỏ, thương hiệu Việt Nam trên thị trường quốc tế dù đã cải thiện nhưng mới tập trung ở một số ngành hàng và doanh nghiệp nhất định. Bên cạnh đó, hạ tầng logistics, tín dụng xuất khẩu và chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển.

“Những yếu tố này khiến tiến trình vươn ra toàn cầu của Việt Nam chưa bền vững, chưa phát huy được hết nội lực sẵn có của khu vực tư nhân,” bà Hiền nhận định.

Theo bà Mai Thu Hiền, Bộ Công Thương được Chính phủ giao xây dựng “Chương trình Go Global”, dự kiến trình Thủ tướng phê duyệt trong năm 2025. Chương trình đặt mục tiêu đổi mới tư duy hội nhập toàn cầu, mở rộng không gian tăng trưởng, tăng cường sự hiện diện của Việt Nam ở nước ngoài và nâng cao vai trò dẫn dắt của khu vực kinh tế tư nhân.

“Go Global” định hướng chuyển từ “tham gia” sang “chủ động kiến tạo” trong chuỗi giá trị toàn cầu, kết hợp giữa thương mại, đầu tư, công nghệ và văn hóa. Đồng thời, chương trình xác định khu vực kinh tế tư nhân là lực lượng tiên phong, dẫn dắt quá trình quốc tế hóa và phát triển thương hiệu Việt mang tầm khu vực và thế giới.

Mục tiêu cụ thể đến năm 2030 là nâng tỷ trọng xuất khẩu của khu vực tư nhân lên 50 - 60% trong tổng kim ngạch xuất khẩu quốc gia, hình thành 20 doanh nghiệp lớn dẫn dắt chuỗi giá trị toàn cầu và 30 doanh nghiệp vừa tiên phong tại các thị trường ngách. Chương trình cũng hướng tới gia tăng đầu tư ra nước ngoài, mở rộng sự hiện diện của doanh nghiệp Việt tại các trung tâm kinh tế trọng điểm của thế giới.

“Đây không chỉ là câu chuyện xuất khẩu hàng hóa, mà còn là quá trình định vị thương hiệu quốc gia thông qua năng lực của doanh nghiệp Việt Nam,” bà Mai Thu Hiền nhấn mạnh.

Dự thảo “Go Global” được thiết kế theo ba giai đoạn triển khai. Giai đoạn 1 (2026 - 2027) là giai đoạn khởi động, tập trung hoàn thiện thể chế, phổ biến thông tin, nâng cao nhận thức và hình thành hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp vươn ra thị trường quốc tế. Giai đoạn 2 (2028 - 2030) là giai đoạn thí điểm, hỗ trợ các doanh nghiệp dẫn đầu và tiên phong trong xuất khẩu, đầu tư, thương mại điện tử xuyên biên giới. Giai đoạn 3 (2031 - 2035) là giai đoạn củng cố và mở rộng, vận hành hiệu quả mạng lưới hỗ trợ doanh nghiệp và từng bước hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Tăng nội lực và am hiểu thị trường

Tại hội nghị, đại điện Bộ Công Thương, hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, cộng đồng doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng và các tổ chức quốc tế đã cùng nhau trao đổi, chia sẻ giải pháp thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam vươn ra thị trường toàn cầu một cách bài bản, bền vững và chủ động.

Ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho rằng, để doanh nghiệp Việt Nam có thể “go global” hiệu quả, ngoài năng lực nội tại, điều quan trọng là phải am hiểu sâu về pháp luật, văn hóa và đặc thù của thị trường sở tại. “Đây là yếu tố quyết định giúp doanh nghiệp thích ứng nhanh, tránh rủi ro và xây dựng được hình ảnh thương hiệu bền vững,” ông Phú nhấn mạnh.

Ông cũng cho rằng, trong thời gian tới, khi “Chương trình vươn ra thị trường quốc tế giai đoạn 2026 - 2035” - “Go Global” được triển khai, cần xác định rõ vai trò, trách nhiệm và cơ chế phối hợp giữa các thương vụ với doanh nghiệp, coi đây là một cấu phần quan trọng thúc đẩy quá trình hội nhập quốc tế của doanh nghiệp Việt Nam.

Chia sẻ từ góc độ hiệp hội ngành hàng, bà Dương Thị Minh Tuệ - Phó Chủ tịch, Trưởng ban Xúc tiến thương mại Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ Thành phố Hồ Chí Minh (HAWA) cho rằng, năng lực của doanh nghiệp Việt hiện chưa đủ mạnh để có thể tiếp cận nhanh chóng các cơ hội trên thị trường quốc tế. Theo bà, thông qua các thương vụ và triển lãm, Việt Nam có thể quy tụ các đơn vị xúc tiến thương mại uy tín nhằm xây dựng đội ngũ hỗ trợ doanh nghiệp kết nối hiệu quả hơn.

Về khía cạnh kỹ thuật, bà Tuệ nhấn mạnh rằng rào cản về đào tạo và bảo vệ sở hữu trí tuệ ở nước ngoài vẫn còn nhiều hạn chế, trong khi các doanh nghiệp chưa đầu tư đủ cho lĩnh vực này. Ngoài ra, doanh nghiệp Việt Nam hiện còn phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên liệu từ Trung Quốc, vì vậy cần có chính sách thu hút đầu tư vào nguồn nguyên liệu trong nước để tăng tính chủ động.

Ở góc độ khác, ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) cho rằng, để tiếp tục vươn xa, doanh nghiệp Việt cần phát triển từ chính nội lực. “Muốn vươn ra thế giới, doanh nghiệp trong nước phải mạnh lên, không chỉ về quy mô mà còn về năng lực quản trị, công nghệ, chất lượng và nguồn nhân lực,” ông Cẩm nhấn mạnh.

Theo ông, sự phát triển bền vững của doanh nghiệp Việt cần gắn với ba trụ cột: nhận thức, năng lực và hành động. Trong đó, nhận thức đúng về yêu cầu hội nhập là nền tảng; năng lực về quản trị, tài chính, công nghệ là điều kiện; và hành động cụ thể là yếu tố quyết định để nâng cao sức cạnh tranh. “Nếu thiếu một trong ba yếu tố này, doanh nghiệp sẽ khó duy trì vị thế trên thị trường quốc tế. Chỉ có hiểu người, hiểu mình, hiểu thị trường thì chúng ta mới thắng,” ông Cẩm nói.

Nhấn mạnh vai trò của con người trong chuỗi cung ứng toàn cầu, ông Trương Văn Cẩm cho rằng việc đầu tư vào nguồn nhân lực, cả trong nước và chuẩn bị cho đầu tư ra nước ngoài, là nhiệm vụ sống còn. "Nếu muốn doanh nghiệp Việt đầu tư ra nước ngoài thành công, các cơ quan như Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài phải chủ động chia sẻ thông tin, tư vấn và hỗ trợ doanh nghiệp về pháp luật, lao động, văn hóa địa phương,” ông Cẩm đề xuất.

Các đại biểu đều thống nhất rằng “Go Global” không chỉ là một chương trình xúc tiến thương mại, mà là chiến lược dài hạn nhằm đưa khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam trở thành lực lượng dẫn dắt trong tiến trình hội nhập sâu rộng, góp phần nâng cao vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.