Xây dựng hệ sinh thái liên kết ba "nhà"

Thảo luận về phát triển kinh tế - xã hội sáng 29/10, đại biểu Lã Thanh Tân - Đoàn Hải Phòng cho biết, khu vực kinh tế tư nhân hiện đóng góp khoảng 55-58% GDP và 35-40% tổng thu ngân sách nhà nước, là một trong những động lực phát triển quan trọng của nền kinh tế. Những năm gần đây, tình hình đăng ký doanh nghiệp, hộ kinh doanh có nhiều tín hiệu tích cực; số lượng doanh nghiệp quay trở lại thị trường tăng nhanh; các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ được triển khai mạnh mẽ và hiệu quả.

Tuy nhiên, ông Tân cho rằng khu vực tư nhân vẫn đang gặp nhiều khó khăn trong quá trình phát triển, đặc biệt là về quy mô, năng lực cạnh tranh và khả năng kết nối. “Phần lớn doanh nghiệp vẫn ở quy mô siêu nhỏ, nhỏ và vừa, tiềm lực tài chính hạn chế, năng lực công nghệ thấp, thiếu tầm nhìn chiến lược và chưa gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp nhà nước cũng như khu vực FDI,” ông nói.

Từ thực tiễn đó, Đại biểu đề nghị Chính phủ sửa đổi Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa theo hướng mở rộng phạm vi áp dụng, bao gồm cả hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo và các doanh nghiệp tham gia chuỗi giá trị. Nội dung hỗ trợ cần tập trung vào chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, phát triển xanh và bền vững.

Ông cũng đề nghị tiếp tục cắt giảm các điều kiện kinh doanh không cần thiết, nghiên cứu cơ chế thưởng sau đầu tư để khuyến khích doanh nghiệp lớn đầu tư lâu dài, thay vì chỉ ưu đãi ban đầu. “Cần chuyển mạnh sang cơ chế hậu kiểm, tạo môi trường kinh doanh thực sự bình đẳng và khuyến khích sáng tạo,” ông nhấn mạnh.

Đại biểu Lã Thanh Tân cũng đề xuất xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, kết nối doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp FDI, các trường đại học, viện nghiên cứu và quỹ đầu tư mạo hiểm; thúc đẩy nội địa hóa trong các lĩnh vực chiến lược và hình thành trung tâm liên kết doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp nội địa tại các khu công nghiệp, khu kinh tế.

Đồng thời, cần có cơ chế khuyến khích phát triển các hiệp hội ngành nghề, xây dựng chuỗi liên kết theo cụm ngành, chuỗi giá trị; khuyến khích các doanh nghiệp lớn dẫn dắt chuỗi cung ứng nội địa, kết nối với doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh cá thể.

Đại biểu cho rằng cần có cơ chế để kết nối các doanh nghiệp khu vực kinh tế tư nhân với nhau, khu vực kinh tế tư nhân với khu vực nhà nước và với khu vực FDI. "Có cơ chế để xây dựng hệ sinh thái liên kết ba nhà: doanh nghiệp tư nhân, nhà nước, FDI để doanh nghiệp không "bơi" một mình mà "bơi theo đàn", giảm sự phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu, tăng nội địa hóa, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển giao công nghệ, tăng sức cạnh tranh và khả năng tham gia chuỗi giá trị toàn cầu", ông nhấn mạnh.

Hỗ trợ doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu

Cùng quan điểm trên, đại biểu Nguyễn Duy Minh - Đoàn Đà Nẵng cho rằng, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị đã xác định kinh tế tư nhân là động lực quan trọng của nền kinh tế, trong đó phát triển công nghiệp hỗ trợ và chế biến chế tạo là trọng tâm ưu tiên. Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 205/2025/NĐ-CP, đặt mục tiêu đến năm 2035 tỷ lệ nội địa hóa đạt 50-60% và có ít nhất 3.000 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ đủ năng lực cung ứng cho FDI.

Theo ông Minh, phát triển công nghiệp hỗ trợ chính là mắt xích chiến lược trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, quyết định năng lực tự chủ sản xuất và khả năng tham gia chuỗi giá trị toàn cầu của Việt Nam. Trong bối cảnh Việt Nam đã tham gia hơn 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, các yêu cầu về quy tắc xuất xứ và tỷ lệ nội địa hóa ngày càng khắt khe.

“Nếu doanh nghiệp trong nước vẫn phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu, nhiều sản phẩm sẽ không đủ điều kiện xuất xứ Việt Nam, dẫn đến mất ưu đãi thuế và nguy cơ bị áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại,” ông lưu ý.

Để thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ phát triển bền vững, đại biểu Nguyễn Duy Minh kiến nghị sớm xây dựng Luật Phát triển công nghiệp hỗ trợ nhằm thống nhất khung pháp lý, khắc phục tình trạng chính sách phân tán ở nhiều văn bản khác nhau. Luật này cần tạo hành lang ưu tiên về vốn, đất đai, công nghệ và thị trường cho doanh nghiệp trong nước.

Cùng với đó, triển khai thực chất Quỹ công nghiệp hỗ trợ quốc gia với cơ chế “một cửa” để rút ngắn thủ tục, giúp doanh nghiệp sản xuất linh kiện, vật liệu, công nghệ chính xác dễ dàng tiếp cận vốn ưu đãi. Đồng thời, thu hút FDI có chọn lọc, gắn với cam kết nội địa hóa và chuyển giao công nghệ. Ông đề xuất có các chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp FDI đạt tỷ lệ nội địa hóa tối thiểu 30% để khuyến khích hợp tác thực chất với doanh nghiệp Việt Nam.

“Phát triển công nghiệp hỗ trợ không chỉ là bài toán kinh tế mà còn là trụ cột của năng lực tự chủ quốc gia, góp phần nâng cao sức cạnh tranh và bảo đảm an ninh kinh tế,” đại biểu Nguyễn Duy Minh nhấn mạnh. “Khi doanh nghiệp Việt đủ năng lực tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, đó mới là thành công thật sự của công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.”