Trong vấn đề về đấu thầu, thời gian qua, một số ý kiến từ cán bộ cấp xã đề nghị giải thích rõ hơn về quy trình và thủ tục đấu thầu, hồ sơ chứng từ, cũng như làm rõ về thẩm quyền phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu, hồ sơ mời thầu và kết quả lựa chọn nhà thầu ở cấp xã.
Ngoài ra, có ý kiến cho rằng còn khó khăn trong việc nghiên cứu lập kế hoạch tổng thể lựa chọn nhà thầu, nên đề nghị hướng dẫn cụ thể cho địa phương.
Hay có ý kiến phản ánh, do hạn chế về nhân sự, một phòng chuyên môn về kinh tế - hạ tầng thường phải đảm nhận toàn bộ quy trình từ lập, thẩm định, phê duyệt dự toán cho đến thanh quyết toán kinh phí, điều này dẫn đến lo ngại không đảm bảo tính khách quan, minh bạch trong công tác đấu thầu.
Nhằm tháo gỡ các vướng mắc này, Bộ Tài chính đã chủ động phối hợp với các địa phương, tổ chức hàng loạt lớp bồi dưỡng, tập huấn nghiệp vụ tài chính - đầu tư, trong đó có các vấn đề liên quan đến đấu thầu dành cho cán bộ cấp xã, phường.
Tại lớp bồi dưỡng, tập huấn mới đây, ông Văn Trọng Duẩn – Phó Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu (Bộ Tài chính) cho biết, pháp luật đấu thầu không cấm một cơ quan đảm nhiệm đồng thời nhiều vai trò trong cùng quy trình, nhưng để đảm bảo tính minh bạch, các đơn vị cần phân công nhân sự độc lập ở từng giai đoạn.
Theo đó, người tham gia tổ chuyên gia lập và đánh giá hồ sơ không được đồng thời là người trong tổ thẩm định. Nếu nguồn lực quá mỏng, Ủy ban nhân dân xã có thể thuê tư vấn hoặc lập hội đồng thẩm định để hỗ trợ, bảo đảm tính khách quan trong quá trình ra quyết định.
Vấn đề được nhiều địa phương quan tâm là phân chia gói thầu và trách nhiệm chủ đầu tư. Nói về nội dung này, ông Văn Trọng Duẩn khẳng định, không thể coi là chia nhỏ gói thầu nếu Ủy ban nhân dân xã giao nhiệm vụ và ngân sách cho các phòng chuyên môn khác nhau, mà mỗi phòng là một chủ đầu tư độc lập. Việc chia nhỏ chỉ xảy ra khi cùng một chủ đầu tư cố tình tách các gói thầu có tính chất tương tự nhằm tránh quy trình đấu thầu rộng rãi.
Điểm mấu chốt, theo đại diện Bộ Tài chính, là phải xác định rõ đơn vị nào sử dụng kinh phí. Nếu xã giao ngân sách cho từng phòng thực hiện theo chức năng, mỗi phòng đó được xem là chủ đầu tư độc lập, có quyền lập kế hoạch và thực hiện các gói thầu riêng, nhưng phải tuân thủ nguyên tắc minh bạch và đúng quy định.
Về kế hoạch tổng thể lựa chọn nhà thầu, theo Phó Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu, quy định hiện hành không bắt buộc lập kế hoạch tổng thể cho tất cả dự án đầu tư công ở cấp xã, chỉ áp dụng với các dự án đầu tư. Việc có lập hay không là do người có thẩm quyền phê duyệt dự án quyết định, căn cứ vào tính chất và quy mô dự án.
Liên quan đến thẩm quyền phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu, đại diện Bộ Tài chính khẳng định, chủ đầu tư là người có thẩm quyền phê duyệt.
Đối với các gói thầu nhỏ thuộc dự án đầu tư công, pháp luật cho phép chỉ định thầu theo quy trình rút gọn nếu giá trị gói thầu nằm trong hạn mức quy định, chẳng hạn dưới 800 triệu đồng đối với gói tư vấn.
Theo các chuyên gia, điểm hạn chế của bộ phận nhân sự cấp xã không nằm ở quy định pháp lý mà ở năng lực thực thi. Vì vậy, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục mở rộng chương trình tập huấn đến các xã, phường giúp tăng hiệu quả trong các hoạt động về tài chính, đầu tư, đấu thầu..., bảo đảm công khai, minh bạch trong mọi khâu quản lý ngân sách nhà nước.
