Sáu nhóm hiến kế lớn

Ngày 23/9, tại Hội thảo Tổng kết Diễn đàn Phát triển Công thương TP. Hồ Chí Minh với chủ đề “Hiến kế - Hành động - Hội nhập quốc tế” do Sở Công thương TP. Hồ Chí Minh phối hợp cùng báo Tuổi Trẻ và Trường Tài năng UEH.ISB tổ chức đã ghi nhận nhiều hiến kế thiết thực để đưa Thành phố trở thành trung tâm công nghiệp - thương mại - logistics hàng đầu của khu vực.

Theo Ban tổ chức, Diễn đàn Hiến kế phát triển Công thương TP. Hồ Chí Minh được khởi động từ tháng 7/2025 đến nay đã nhận được hơn 150 tham luận tập trung xoay quanh những định hướng và giải pháp trọng tâm để đưa TP. Hồ Chí Minh trở thành trung tâm công nghiệp - thương mại - logistics hàng đầu của khu vực.

Theo ông Bùi Tá Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh, với 150 bài nghiên cứu, hiến kế tâm huyết từ các nhà khoa học, chuyên gia, lãnh đạo doanh nghiệp và hàng ngàn ý kiến, bình luận của người dân, qua đó, Ban tổ chức nhận diện 6 nhóm hiến kế lớn:

Một là, cần nhanh chóng chuyển đổi công nghiệp từ gia công sang sáng tạo giá trị. Các chuyên gia đều đồng thuận rằng TP. Hồ Chí Minh không thể tiếp tục duy trì mô hình công nghiệp thâm dụng lao động, gia công giá rẻ. Điều này gợi mở một chân lý rằng TP. Hồ Chí Minh không thể bước vào tương lai bằng chiếc áo công nghiệp cũ.

Nếu chỉ dựa vào lợi thế chi phí thấp, Thành phố sẽ bị mắc kẹt trong bẫy thu nhập trung bình. Con đường duy nhất là tái cấu trúc ngành công nghiệp, tập trung vào các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao như công nghệ sinh học, vi mạch bán dẫn, chế tạo thông minh, năng lượng tái tạo.

Hai là, nhanh chóng chuyển đổi số và chuyển đổi xanh công nghiệp, bảo đảm phát triển bền vững. Chuyển đổi số và xanh hóa công nghiệp không chỉ là khẩu hiệu, mà là mệnh lệnh từ xu thế thời đại. Các chuyên gia đều nhận định rằng, nếu không nhanh chóng ứng dụng số hóa trong quản trị, sản xuất và thương mại, TP. Hồ Chí Minh sẽ tụt lại trong cuộc đua toàn cầu.

Đồng thời, việc phát triển công nghiệp xanh cũng là nghĩa vụ quốc tế khi Việt Nam cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Đó là con đường để công nghiệp TP. Hồ Chí Minh vừa gia tăng năng suất, vừa bảo đảm trách nhiệm với môi trường.

Ba là, kiến tạo nền thương mại thành nền tảng lưu thông của công nghiệp. Các chuyên gia khẳng định công nghiệp không thể phát triển nếu thiếu một nền thương mại hiện đại. Nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng thương mại không chỉ là bán buôn – bán lẻ, mà cần trở thành hệ thống hạ tầng lưu thông, bảo đảm hàng hóa công nghiệp của thành phố được phân phối nhanh chóng, hiệu quả.

Thương mại không chỉ là kênh tiêu thụ sản phẩm, mà còn là "mạch máu" của nền kinh tế. Việc phát triển thương mại điện tử, cải cách thể chế tài chính, và mở rộng thị trường xuất khẩu sẽ giúp doanh nghiệp TP. Hồ Chí Minh có “dưỡng khí” để vươn ra toàn cầu.

Bốn là, gỡ điểm nghẽn Logistics để cất cánh. Các hiến kế đều đồng thuận TP. Hồ Chí Minh là cửa ngõ của vùng Đông Nam Bộ nên thành phố phải trở thành trung tâm logistics và thương mại của khu vực.

Đầu tư vào hệ thống logistics đa phương thức (bao gồm cảng biển, đường sắt, đường bộ và trung tâm phân phối) là chìa khóa giảm chi phí, tăng tốc độ lưu thông và nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm. Điều này đặt ra yêu cầu gấp rút về quy hoạch trung tâm logistics liên vùng, kết nối cảng biển – đường bộ – đường sắt – hàng không, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số trong thương mại.

Năm là, hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh. Doanh nghiệp nhỏ và vừa là “xương sống” của kinh tế TP. Hồ Chí Minh nhưng cũng dễ bị tổn thương. Có chuyên gia khẳng định đột phá không thể chờ 10 năm.

Doanh nghiệp cần cú hích thể chế hạ tầng dòng vốn ngay lúc này để cùng TP. Hồ Chí Minh bước vào không gian phát triển công nghiệp mới. Hỗ trợ doanh nghiệp không chỉ là hỗ trợ tài chính, mà còn là kết nối mạng lưới, xây dựng cụm ngành, hỗ trợ đổi mới sáng tạo.

Sáu là, xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao. Hầu hết chuyên gia cũng đồng thuận nguồn nhân lực là yếu tố quyết định. Đặc biệt, có chuyên gia gợi ý phát triển mạnh mô hình đào tạo nghề kép. Người lao động vừa học tại trường, vừa thực tập tại doanh nghiệp. Chỉ có như vậy mới đáp ứng nhu cầu tay nghề trong các ngành công nghệ mới. Đây là mô hình nhiều nước công nghiệp thành công đã áp dụng và hoàn toàn khả thi nếu Thành phố có chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia đào tạo.

Tháo gỡ nhiều điểm nghẽn

Chia sẻ về lợi thế logistics của TP. Hồ Chí Minh sau mở rộng, ông Nguyễn Hồng Kỳ - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP. Hồ Chí Minh, cho rằng cảng nước sâu, sân bay mới, trung tâm tài chính quốc tế… rất tiềm năng để tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cụ thể, cụm cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải có lợi thế tàu mẹ đi thẳng Mỹ–EU; khi vành đai và cao tốc thông suốt, các ICD tại Đồng Nai, Bình Dương thành các “trạm bơm container” ra nước sâu, giảm phụ thuộc trung chuyển ngoài lãnh thổ.

Song song đó, sân bay quốc tế Long Thành giai đoạn 1 hình thành chuỗi dịch vụ gắn trực tiếp Vành đai 3/4, giúp các ngành hàng điện tử–dược–nông sản chế biến rút ngắn thời gian–chi phí.

Theo Nguyễn Hồng ông Kỳ, TP. Hồ Chí Minh mở rộng có đủ mảnh ghép để trở thành “nhạc trưởng” chuỗi cung ứng ASEAN: cảng nước sâu – sân bay quốc tế – vành đai/đường sắt – và trung tâm tài chính. Khi ba trụ cột: logistics siêu kết nối – công nghiệp công nghệ cao và đổi mới – tài chính chuỗi cung ứng được vận hành trong kiến trúc 4 khu thương mại tự do bổ trợ lẫn nhau. “Chúng ta không chỉ giảm chi phí và rủi ro, mà còn nâng cấp vị thế của doanh nghiệp Việt trên bản đồ chuỗi cung ứng quốc tế”, ông Kỳ nhấn mạnh.

Ghi nhận những hiến kế đóng góp của các chuyên gia, ông Nguyễn Mạnh Cường - Phó chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh chia sẻ: “Những hiến kế trao cho Thành phố là những phân tích, đánh giá, hiến kế rất quan trọng, vừa góp phần cùng Thành phố giải quyết những điểm nghẽn, vừa phát huy hiệu quả những cơ hội, không gian phát triển mới cho TP. Hồ Chí Minh. Đây là những hiến kế mang tính thực tiễn và có giá trị gợi mở cao cho Thành phố trong quá trình hoạch định chính sách và chiến lược cho phát triển kinh tế trong giai đoạn tới”.

Từ các hiến kế trên có thể thấy, công nghiệp – thương mại TP. Hồ Chí Minh chỉ có thể bứt phá khi được dẫn dắt bởi một chiến lược tổng thể, đồng bộ, và hành động quyết liệt ngay.

Để hiện thực hóa, cần tháo gỡ những điểm nghẽn đã được các chuyên gia hiến kế, đồng thời kiến nghị TP. Hồ Chí Minh xây dựng Chiến lược công nghiệp TP. Hồ Chí Minh mới đến 2045, xác định rõ ngành mũi nhọn, mục tiêu giá trị gia tăng, lộ trình chuyển đổi số và xanh.

Đồng thời, cải cách thể chế và cải thiện dòng vốn thương mại, triển khai nhanh cơ chế từ Nghị quyết 98, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn lực; đầu tư logistics đa phương thức, giảm chi phí logistics xuống bằng mức trung bình của thế giới, tức dưới 12% GDP vào năm 2030; đẩy mạnh liên kết vùng Đông Nam Bộ, đưa TP. Hồ Chí Minh thành hạt nhân của một cực tăng trưởng công nghiệp – thương mại mang tầm quốc tế…