“Điểm tựa” vững chắc của NLĐ

Theo ông Lê Quang Trung - nguyên Phó Cục trưởng phụ trách Cục Việc làm (Bộ Nội vụ), sau hơn 16 năm triển khai, chính sách BH thất nghiệp đã trở thành một trong những trụ cột an sinh xã hội quan trọng. BH thất nghiệp không chỉ hỗ trợ trực tiếp NLĐ, mà còn góp phần ổn định thị trường lao động và tạo môi trường cạnh tranh bền vững cho doanh nghiệp.

Nếu năm 2009, cả nước có 5,9 triệu người tham gia BH thất nghiệp, thì đến cuối năm 2024 đã tăng lên hơn 16 triệu người, chiếm hơn 34% lực lượng lao động. Và mục tiêu năm 2025 bao phủ 35% lực lượng lao động tham gia BH thất nghiệp là hoàn toàn khả thi. Đặc biệt, BH thất nghiệp đóng vai trò như “bà đỡ”, giúp NLĐ đứng vững trong những giai đoạn khó khăn, từ việc trợ cấp tài chính khi mất việc, cho đến các dịch vụ tư vấn, giới thiệu việc làm, đào tạo nghề.

Không những vậy, khung pháp luật liên tục được hoàn thiện là yếu tố thúc đẩy BH thất nghiệp ngày càng đa dạng hóa chế độ, mở rộng đối tượng và tiếp cận ứng dụng công nghệ thông tin. Trong giai đoạn Covid-19, từ nguồn kết dư, quỹ BH thất nghiệp đã chi 30.000 tỷ đồng để hỗ trợ NLĐ và doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch, góp phần giảm bớt khó khăn và nhanh chóng ổn định đời sống và sản xuất kinh doanh. “Đáng chú ý, chính sách BH thất nghiệp của Việt Nam được cộng đồng quốc tế đánh giá cao, khi Việt Nam là quốc gia thứ 2 trong khối ASEAN triển khai BH thất nghiệp. Dù “tuổi đời” chưa dài, nhưng chính sách BH thất nghiệp của Việt Nam đã trở thành điểm sáng khu vực, được nhiều nước tham khảo kinh nghiệm”, ông Trung chia sẻ. 

Sau giai đoạn thị trường lao động rơi vào khủng hoảng vì biến động kinh tế - xã hội, chính sách BH thất nghiệp đã thể hiện rõ vai trò là điểm tựa vững chắc cho NLĐ bị mất việc. Theo chia sẻ của bà Nguyễn Văn Hạnh Thục - Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm TP HCM, BH thất nghiệp không chỉ là khoản trợ cấp tài chính mà còn là công cụ hỗ trợ toàn diện để NLĐ ổn định lại cuộc sống. Bởi, BH thất nghiệp góp phần đảm bảo một phần an sinh xã hội khi giúp NLĐ vượt qua khó khăn tài chính, đồng thời hỗ trợ học nghề, duy trì và tìm kiếm việc làm mới.

Theo đánh giá của Trung tâm Dịch vụ việc làm TP.HCM, việc sắp xếp lại bộ máy khiến một lượng lớn NLĐ khu vực nhà nước mất việc. Ngay khi có thông tin NLĐ tinh giản biên chế theo Nghị định số 178/2024/NĐ-CP, Trung tâm Dịch vụ việc làm sẵn sàng vào cuộc với những phương án cụ thể. Khi có danh sách, số lượng cán bộ sau khi sắp xếp, nghỉ việc có nhu cầu tìm việc ở khu vực ngoài nhà nước, Trung tâm hỗ trợ NLĐ tiếp cận các chính sách về BH thất nghiệp như giải quyết trợ cấp thất nghiệp, đào tạo nghề (nếu NLĐ thuộc đối tượng hưởng), tư vấn giới thiệu việc làm.

 “Tấm đệm” cần thiết cho lao động

Thất nghiệp là tình trạng không ai mong muốn, nhưng khi xảy ra, chính sách BH thất nghiệp giống như một chiếc cầu nối, giúp NLĐ không bị đẩy vào khủng hoảng. Không chỉ có tiền trợ cấp, NLĐ còn có người đồng hành, có cơ hội định hình lại năng lực và quay lại thị trường lao động với một tâm thế mới. Đơn cử trường hợp của anh Đinh Thanh Dân (35 tuổi), họa sĩ 3D từng là trưởng nhóm thiết kế với thu nhập trên 30 triệu đồng/tháng đã quyết định nghỉ việc để ở nhà chăm con nhỏ, nhường cơ hội nghề nghiệp cho vợ.

 “Tôi suy nghĩ điều này suốt 2 năm trước khi nghỉ việc. Vì vợ đang làm việc cho 2 công ty, công việc rất bận nên tôi quyết định nghỉ việc trong thời điểm này. Nhất là khi biết đến chính sách BH thất nghiệp thì tôi mạnh dạn ra quyết định này. Qua tìm hiểu trên hệ thống VssID, tôi nhận được 8 tháng hỗ trợ BH thất nghiệp. Tôi thấy chính sách này rất nhân văn, hỗ trợ kịp thời giúp NLĐ không quá lo lắng về tài chính trong giai đoạn tạm nghỉ việc”, anh Dân chia sẻ.

Trong khi đó, chị Nguyễn Ngọc Thiên (38 tuổi, phường Cầu Giấy, Hà Nội), công nhân sản xuất tại Công ty Dược Trung ương, sau hơn 10 năm làm việc, do cắt giảm lao động nên chị phải nghỉ việc và được nhận mức trợ cấp gần 4 triệu đồng mỗi tháng. “Số tiền này rất có ý nghĩa khi tôi đang tìm kiếm công việc mới. Tôi cũng được Trung tâm hỗ trợ tư vấn nghề nghiệp và giới thiệu việc làm rất nhiệt tình”, chị Thiên chia sẻ.

Không thể phủ nhận, BH thất nghiệp đã trở thành “phao cứu sinh” với nhiều NLĐ trong giai đoạn khó khăn. Nhưng quan trọng hơn, đây là cơ chế hỗ trợ tái hòa nhập thị trường lao động một cách có định hướng, giúp NLĐ không chỉ hưởng được trợ cấp mà còn tìm được hướng đi mới, bền vững hơn.

Nhận định về những lợi ích của chính sách BH thất nghiệp, ông Trần Tuấn Tú - Trưởng phòng BH thất nghiệp (Cục Việc làm, Bộ Nội vụ) khẳng định, khi NLĐ mất việc, BH thất nghiệp cung cấp nhiều hình thức hỗ trợ chủ động, tạo thành một mạng lưới an sinh vững chắc. Trước hết là tư vấn, giới thiệu việc làm, đây là giải pháp chủ động giúp NLĐ nhanh chóng tìm được việc mới. Các trung tâm dịch vụ việc làm đóng vai trò cầu nối giữa NLĐ và nhà tuyển dụng, giúp giảm thời gian thất nghiệp.

Cùng với đó, BH thất nghiệp cũng có một khoản hỗ trợ tài chính tạm thời, giúp NLĐ ổn định cuộc sống trong thời gian tìm việc hoặc học nghề. Dù không lớn, nhưng khoản trợ cấp này giúp giảm áp lực tài chính và tâm lý, tạo điều kiện để NLĐ nhanh chóng trở lại thị trường. Có thể hình dung BH thất nghiệp như bảo hiểm y tế, không ai mong muốn phải dùng đến, nhưng khi cần, đó là một cứu cánh.