Chế độ thai sản: Chỗ dựa vững chắc cho lao động tự do ở hiện tại

Niềm vui nhân đôi

Chị Trần Huyền Trang (tổ Minh Khai, phường Phù Liễn, TP. Hải Phòng) vừa có niềm vui “kép” khi chào đón đứa con của mình ra đời, vừa nhận 2 triệu đồng tiền trợ cấp thai sản từ việc tham gia BHXH tự nguyện. Với khoản tiền không quá lớn nhưng lại vô cùng ý nghĩa, khoản tiền này góp phần giúp gia đình chị giảm bớt gánh nặng chi phí trong giai đoạn chăm sóc con nhỏ. Đồng thời khẳng định tính nhân văn sâu sắc của chính sách BHXH tự nguyện. “Tôi tham gia BHXH tự nguyện với mong muốn sau này có lương hưu, không ngờ nay còn được hưởng thêm chế độ thai sản. Tôi thực sự rất vui mừng vì khoản hỗ trợ này giúp trang trải thêm chi phí khi sinh con”, chị Trang chia sẻ.

Trường hợp chị Đào Thị Mỹ (tổ dân phố Hồng Hà, phường Trần Phú, tỉnh Hà Tĩnh) đã có thời gian tham gia BHXH tự nguyện được 5 năm. Với chị, khi mới tham gia, mục đích duy nhất chỉ nhằm có lương hưu khi về già, chứ chưa bao giờ nghĩ tới việc một ngày nào đó mình sẽ được hưởng chế độ thai sản từ chính sách này.

Ngày 14/7/2025, chị Mỹ sinh con, đó là ngày chị gọi là “may mắn kép” vì từ ngày 1/7/2025, trợ cấp thai sản cho người tham gia BHXH tự nguyện mới chính thức có hiệu lực. “Nếu tôi sinh sớm hơn thì có lẽ sẽ không được hưởng chế độ này. Số tiền không lớn, nhưng đó là sự quan tâm kịp thời, là nguồn động viên rất lớn, để tôi thêm tin tưởng và tiếp tục đồng hành lâu dài với BHXH tự nguyện”- chị Mỹ chia sẻ. Cũng chính từ suy nghĩ ban đầu chỉ “đóng để có lương hưu”, giờ đây chị Mỹ đã nhận ra BHXH tự nguyện chính là người bạn đồng hành cùng mình trong suốt cuộc đời.

Theo chia sẻ của BHXH cơ sở Kiến An (TP. Hải Phòng), ngay sau khi tiếp nhận thông tin, viên chức BHXH cơ sở trực tiếp hướng dẫn, hỗ trợ chị Trang hoàn tất các thủ tục cần thiết. Chỉ trong vòng 3 ngày làm việc, chị Trang nhận đủ 2 triệu đồng tiền trợ cấp thai sản. Đây cũng là trường hợp đầu tiên trên địa bàn TP Hải Phòng được hưởng chế độ thai sản từ việc tham gia BHXH tự nguyện.

“Câu chuyện của chị Trần Huyền Trang là minh chứng cụ thể, đồng thời cũng là động lực để chúng tôi tiếp tục tăng cường tuyên truyền, đưa chính sách BHXH tự nguyện đến gần hơn với đông đảo người lao động tự do. Việc chi trả kịp thời cho những trường hợp đầu tiên hưởng trợ cấp thai sản từ BHXH tự nguyện không chỉ thể hiện sự đồng hành, quan tâm của ngành BHXH đối với người lao động mà còn góp phần khẳng định tính ưu việt, nhân văn của chính sách”, bà Phạm Thị Bích Thảo - Phó Giám đốc BHXH cơ sở Kiến An khẳng định.

Chính sách nhân văn, ý nghĩa thiết thực

Theo Luật BHXH năm 2024, người lao động tham gia BHXH tự nguyện (bao gồm cả lao động nữ và lao động nam) khi sinh con hoặc có vợ sinh con, nếu đáp ứng đủ điều kiện (đóng BHXH từ đủ 6 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con) thì được hưởng trợ cấp bằng 2 triệu đồng cho mỗi con được sinh ra và mỗi thai từ 22 tuần tuổi trở lên lưu trong tử cung, thai mất trong khi chuyển dạ. Trường hợp cả cha và mẹ cùng đóng BHXH tự nguyện thì chỉ được hưởng 1 người.

Theo đánh giá, việc bổ sung chế độ thai sản vào chính sách BHXH tự nguyện là một trong những điểm đột phá của Luật BHXH năm 2024. Đồng thời, từng bước hiện thực hóa tinh thần của Nghị quyết số 28/NQ-TW về cải cách chính sách BHXH, trong đó có việc việc mở rộng chính sách BHXH tự nguyện sang các chế độ khác ngoài hưu trí, tử tuất. Luật BHXH năm 2024 được kỳ vọng là giải pháp hữu hiệu giải quyết một trong những nguyên nhân khiến số người tham gia BHXH tự nguyện còn thấp do thiếu các chế độ ngắn hạn hấp dẫn.

Thời gian qua, việc thực hiện chính sách BHXH tự nguyện trên địa bàn Hải Phòng, Hà Tĩnh cũng như cả nước đạt nhiều kết quả tích cực. Tính đến 30/9/2025, cả nước có 1,917 triệu người tham gia BHXH tự nguyện. Để đạt được kết quả này, ngay trong tháng 9, BHXH Việt Nam đã đề ra các giải pháp hiệu quả trong công tác phát triển người tham gia BHXH nói chung, BHXH tự nguyện nói riêng. Đồng thời, yêu cầu BHXH tỉnh, thành phố đảm bảo thực hiện đúng quy định, quy trình, đảm bảo quyền lợi của người tham gia và hoàn thành các chỉ tiêu trong công mở rộng độ bao phủ BHXH…

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, tỷ lệ người tham gia BHXH tự nguyện chưa tương xứng với tiềm năng do mức đóng còn khá cao so với mức thu nhập bình quân của người dân sống tại các vùng nông thôn, hải đảo. Vì vậy, để mở rộng “lưới an sinh” đến người lao động khu vực phi chính thức, BHXH Việt Nam đã ban hành Công văn số 2440/BHXH-TCCB về việc phát động phong trào thi đua nước rút trong công tác thu và phát triển người tham gia BHXH, BHYT năm 2025.

Thời gian thi đua từ ngày 30/9 đến 31/12/2025 và được chia thành ba giai đoạn theo từng tháng với các mục tiêu cụ thể. Theo đó, đến ngày 31/10/2025, phấn đấu số người tham gia đạt từ 81% số người phải phát triển trong năm trở lên, trong đó số người tham gia BHXH tự nguyện đạt 2.826.524 người; đến ngày 30/11/2025, phấn đấu số người tham gia đạt từ 91% số người phải phát triển trong năm trở lên, trong đó số người tham gia BHXH tự nguyện đạt 2.890.152 người; đến hết ngày 31/12/2025, phấn đấu hoàn thành và hoàn thành vượt mức các chỉ tiêu về công tác phát triển người tham gia BHXH, trong đó số người tham gia BHXH tự nguyện đạt 2.947.418 người.