Thành quả của nỗ lực cải cách toàn diện

Việc FTSE Russell công bố nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp, có hiệu lực dự kiến từ ngày 21/9/2026, được xem là cột mốc quan trọng đánh dấu vị thế mới của Việt Nam trên bản đồ tài chính quốc tế. Đây là kết quả của quá trình cải cách mạnh mẽ, đồng bộ và bền bỉ trong nhiều năm qua, đặc biệt là giai đoạn hai năm gần đây.

Theo chuyên gia phân tích của VinaCapital, quyết định nâng hạng lần này thể hiện sự ghi nhận từ cộng đồng đầu tư quốc tế đối với những bước tiến của Việt Nam trong việc hoàn thiện hạ tầng giao dịch, khung pháp lý, minh bạch thông tin và khả năng tiếp cận của nhà đầu tư nước ngoài.

Cơ quan quản lý thị trường đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, từ nâng cấp hệ thống giao dịch, cải thiện quy trình thanh toán, đến thử nghiệm cơ chế giao dịch không yêu cầu ký quỹ (Non-Prefunding) cho nhà đầu tư tổ chức nước ngoài. Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản trị doanh nghiệp, tăng cường chuẩn hóa báo cáo tài chính và mở rộng sản phẩm đầu tư như chứng quyền, quỹ ETF hay trái phiếu doanh nghiệp cũng góp phần củng cố năng lực vận hành của thị trường.

VinaCapital nhận định, việc nâng hạng không chỉ mang tính biểu tượng, mà còn là cú hích quan trọng giúp đảo chiều dòng vốn đầu tư quốc tế. Trong ba năm qua, thị trường chứng khoán Việt Nam đã chứng kiến lượng vốn ngoại rút ròng khoảng 8,5 tỷ USD.

Tuy nhiên, sau thông báo nâng hạng, Việt Nam có thể thu hút 5-6 tỷ USD dòng vốn mới, bao gồm 1 tỷ USD vốn thụ động từ các quỹ theo dõi chỉ số và 4-5 tỷ USD vốn chủ động từ các quỹ đầu tư tích cực.

Ước tính, Việt Nam sẽ được đưa vào chỉ số FTSE Emerging Markets All Cap, với quy mô tài sản theo dõi khoảng 100 tỷ USD, chiếm tỷ trọng 0,3%, tương đương khoảng 30 cổ phiếu được lựa chọn, bao gồm những doanh nghiệp đầu ngành như VIC, HPG, VHM, VCB, MSN, VNM… Việc bổ sung các cổ phiếu Việt Nam vào rổ chỉ số này được kỳ vọng sẽ giúp tăng thanh khoản, củng cố niềm tin nhà đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh của thị trường.

VinaCapital đánh giá, thành công này không phải là đích đến cuối cùng, mà là khởi đầu cho một giai đoạn phát triển mới, đòi hỏi Việt Nam tiếp tục kiên định với chiến lược nâng cao tính minh bạch, mở rộng quy mô và hiện đại hóa hạ tầng thị trường. Mục tiêu đặt ra là đưa tổng vốn hóa thị trường chứng khoán đạt 120% GDP vào năm 2030, so với mức khoảng 75% hiện nay.

Duy trì vị thế mới nổi - thách thức và định hướng dài hạn

Theo VinaCapital, việc được nâng hạng là bước khẳng định năng lực thị trường, song thách thức lớn hơn nằm ở việc duy trì và củng cố vị thế thị trường mới nổi trong dài hạn. Để hiện thực hóa điều đó, Việt Nam cần tập trung vào ba trụ cột cải cách then chốt.

Thứ nhất, hoàn thiện cơ sở hạ tầng bù trừ và thanh toán. Trong khi cơ chế Non-Prefunding giúp Việt Nam đáp ứng yêu cầu kỹ thuật của FTSE Russell, VinaCapital cho rằng xây dựng hệ thống đối tác bù trừ trung tâm (CCP) là giải pháp căn cơ và bền vững hơn. Theo kế hoạch, công ty con phụ trách CCP sẽ được thành lập trực thuộc Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC), với khung pháp lý hoàn thiện vào cuối năm 2026 và hệ thống vận hành trong quý I/2027. Đây sẽ là bước tiến quan trọng giúp Việt Nam đáp ứng tiêu chuẩn của MSCI, tạo tiền đề hướng tới mục tiêu tiếp theo: được đưa vào Chỉ số Thị trường mới nổi MSCI trong vài năm tới.

Thứ hai, mở rộng khả năng tiếp cận của nhà đầu tư nước ngoài. Một trong những yếu tố FTSE vẫn còn quan ngại là khả năng giao dịch của các công ty môi giới quốc tế tại Việt Nam. VinaCapital nhấn mạnh, cần tiếp tục nới giới hạn sở hữu nước ngoài, đồng thời phát triển các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá để hỗ trợ nhà đầu tư tổ chức dài hạn. Song song đó, việc chuẩn hóa dữ liệu thị trường, cung cấp báo cáo bằng tiếng Anh, và nâng cao chất lượng công bố thông tin sẽ giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn hơn trong mắt giới đầu tư toàn cầu.

Thứ ba, đa dạng hóa cơ cấu ngành và thúc đẩy các đợt IPO chất lượng cao. Hiện nay, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn chịu ảnh hưởng lớn từ hai nhóm ngành Tài chính (37%) và Bất động sản (19%).

VinaCapital cho rằng việc khuyến khích các doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất, tiêu dùng, năng lượng, công nghệ và logistics niêm yết, cùng với làn sóng IPO mới sẽ không chỉ mở rộng quy mô mà còn tăng chiều sâu và sức bền cho thị trường. Cơ cấu ngành đa dạng hơn cũng giúp giảm thiểu rủi ro tập trung, đồng thời phản ánh đúng hơn cấu trúc của nền kinh tế thực.

Tính đến đầu tháng 10/2025, VN-Index đã tăng hơn 34% tính theo đồng VND, với thanh khoản bình quân đạt khoảng 1 tỷ USD/phiên, đứng đầu khu vực ASEAN. Dù vậy, với tổng vốn hóa hơn 300 tỷ USD, quy mô thị trường vẫn còn khiêm tốn so với tiềm năng. Theo Chiến lược Phát triển Thị trường Chứng khoán Việt Nam đến năm 2030 (Quyết định 1726/QĐ-TTg), bên cạnh việc nâng vốn hóa lên 120% GDP, thị trường trái phiếu cũng được định hướng đạt 58% GDP, trong đó trái phiếu doanh nghiệp chiếm 25%, gần gấp ba lần so với hiện nay.

VinaCapital nhận định, những mục tiêu này không chỉ giúp mở rộng quy mô thị trường vốn, mà quan trọng hơn là tăng cường tính tự chủ tài chính quốc gia, tạo nền tảng cho doanh nghiệp Việt Nam vươn ra khu vực và hội nhập sâu hơn vào hệ thống tài chính toàn cầu.

Về triển vọng đầu tư, VinaCapital cho rằng thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn đang ở vùng định giá hấp dẫn với P/E dự phóng khoảng 13 lần, thấp hơn đáng kể so với nhiều nước trong khu vực. Với tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp dự kiến đạt 15% trong 1-2 năm tới, cùng hiệu ứng định giá lại khi được nâng hạng, VN-Index có thể tăng thêm 15-20% trong 12-18 tháng tới.