Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ dự thảo Nghị quyết thí điểm mô hình Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất, dự kiến triển khai toàn quốc giai đoạn 2026–2027.

Mô hình này hướng tới việc liên thông toàn bộ thủ tục – từ cung cấp thông tin, thẩm tra pháp lý, xác lập hợp đồng điện tử đến cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất – trên nền tảng dữ liệu thống nhất.

Trung tâm cũng sẽ tích hợp dữ liệu về nhà ở, đất đai, thuế, giao dịch và tài sản bảo đảm nhằm hỗ trợ công tác quản lý và thúc đẩy số hóa thị trường bất động sản.

Hiện có một số luồng ý kiến khác nhau liên quan đến việc thành lập Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý, vận hành.

Ông Trương Anh Tuấn - Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, Chủ tịch Công ty CP Tư vấn - Thương mại - Dịch vụ địa ốc Hoàng Quân cho rằng, hiện nay, Bộ Xây dựng đang nghiên cứu thành lập Trung tâm giao dịch bất động sản quyền sử dụng đất, đây là hướng đi đúng đắn.

Tuy nhiên, ông Tuấn cho rằng, nhiệm vụ này nếu chỉ Bộ Xây dựng thực hiện là không đủ. Theo đó, đại diện Công ty CP Tư vấn - Thương mại - Dịch vụ địa ốc Hoàng Quân cho rằng, cần mở rộng giao thêm nhiệm vụ này cho 34 Sở Xây dựng ở các địa phương.

Liên quan đến giao dịch bất động sản, theo ông Tuấn, hiện tại, chi phí "hoa hồng" cho bán hàng đang rất cao, bình quân 7 - 8% đối với nhà ở thương mại và 6% đối với nhà ở xã hội, nhưng hiệu quả bán hàng vẫn chưa cao. Mặc dù đã áp dụng sàn giao dịch trực tuyến, hiệu quả vẫn chưa đạt mức tối ưu.

Cho biết các quốc gia khác đã áp dụng sàn thương mại điện tử với chi phí bán hàng chỉ còn 1 - 2%, ông Tuấn kiến nghị Hội Môi giới nghiên cứu cùng Bộ Xây dựng để xây dựng mô hình sàn giao dịch hiệu quả hơn. Chỉ khi giảm được chi phí giao dịch, giá thành sản phẩm mới giảm theo, cán cân cung - cầu mới được cải thiện thực chất.

Trước đó, tại Hội thảo "Thị trường Bất động sản Việt Nam: Nhận diện những vấn đề bất cập và giải pháp", TS Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) cho biết Bộ Xây dựng đang triển khai Đề án Trung tâm giao dịch bất động sản quốc gia trên nền tảng hạ tầng dữ liệu số đồng bộ.

Ông Đính nhấn mạnh, từ trước tới nay, các hoạt động giao dịch bất động sản tại Việt Nam bị "xé lẻ" và phân mảnh qua nhiều cơ quan: thuế, tài nguyên môi trường, quy hoạch, công chứng, tín dụng… Dữ liệu bị tách biệt, không đồng bộ và người dân phải đi lại nhiều nơi để hoàn tất một giao dịch.

Đề án Trung tâm giao dịch bất động sản quốc gia mới hướng đến việc xây dựng một trung tâm dữ liệu quốc gia về bất động sản sẽ là nơi tập hợp, xác thực và xử lý toàn bộ thông tin liên quan đến từng tài sản nhà đất.

Khi người dân có nhu cầu chuyển nhượng hay mua bán, chỉ cần truy cập vào hệ thống này. Trung tâm sẽ tự động liên hệ, xác minh thông tin với các cơ quan chức năng và trả kết quả trong thời gian ngắn.

Theo ông Đính, người dân chỉ cần đưa thông tin bất động sản vào hệ thống. Trung tâm dữ liệu quốc gia sẽ kiểm tra, xác minh và trả kết quả chính thức, khẳng định quyền được giao dịch hợp pháp. Khi đó, nhà nước chịu trách nhiệm pháp lý đối với dữ liệu đó, thay vì người dân phải chạy qua hàng loạt cơ quan khác.

Ở luồng ý kiến ngược lại, đóng góp ý kiến về việc thành lập Trung tâm giao dịch bất động sản, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) cho rằng, việc thành lập Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất theo quy định trong dự thảo sẽ làm phát sinh thêm một tổ chức mới, kéo theo tăng biên chế và tăng chi ngân sách nhà nước.

Đáng chú ý, mô hình này có nguy cơ trùng lặp về chức năng, nhiệm vụ với Bộ phận Một cửa tại Trung tâm phục vụ hành chính công cấp tỉnh, cấp xã; hoạt động công chứng; môi giới bất động sản; cũng như các đầu mối quản lý chuyên ngành hiện có.

Tổ chức bộ máy Trung tâm dự kiến gồm 5 bộ phận chuyên môn đảm nhiệm từ tiếp nhận hồ sơ thuế, cấp giấy chứng nhận đến tư vấn hỗ trợ. Điều này có thể dẫn đến tăng chi phí vận hành và phát sinh thêm thủ tục hành chính, tạo sự chồng chéo với Bộ phận Một cửa và Sở Xây dựng – đơn vị được giao quản lý nhà nước về kinh doanh bất động sản theo Luật Kinh doanh bất động sản 2023.

Theo HoREA, cơ chế minh bạch thông tin có thể được đảm bảo thông qua sàn giao dịch bất động sản, công bố thông tin của chủ đầu tư trên website doanh nghiệp, tại dự án, hoặc thông qua hoạt động công chứng – chứng thực hợp đồng.

Tại Hội nghị Ban Thường vụ Hiệp hội Bất động sản Việt Nam lần thứ 7 vừa được tổ chức, bà Hoàng Thu Hằng - Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản - Bộ Xây dựng cho biết, mô hình này được Thủ tướng đặc biệt quan tâm và chỉ đạo thường xuyên, quyết liệt. Trong văn bản mới nhất, Thủ tướng chỉ đạo Bộ Xây dựng nghiên cứu để trình và ban hành nghị quyết thí điểm cho mô hình này trong Kỳ họp thứ 10 của Quốc hội.

Mô hình Trung tâm giao dịch bất động sản khi được thành lập sẽ tạo ra một môi trường giao dịch lành mạnh, tiết kiệm nhiều thời gian, công sức, chi phí cho người dân khi tham gia vào thị trường bất động sản.

Theo bà Hằng, trước đây, để tạo ra được một giao dịch bất động sản, người dân có thể phải đến rất nhiều nơi để mua bán, giao dịch, làm thủ tục… Bên cạnh đó, người dân gặp khó khăn trong việc xác định một sản phẩm đã đủ điều kiện bán hàng hay chưa.

Nếu thành lập Trung tâm giao dịch bất động sản, Nhà nước sẽ quản lý và chịu trách nhiệm đưa những bất động sản đủ điều kiện được bán ra thị trường. Người dân chỉ cần vào nền tảng này để tìm kiếm, mua bất động sản mà không phải lo về dự án "ma".

Liên quan vấn đề này, tại Nghị quyết số 164/NQ-CP ngày 4/10/2023 phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 9/2023 và Hội nghị trực tuyến Chính phủ với địa phương, Chính phủ cũng yêu cầu Bộ Xây dựng cũng cần phối hợp với các Bộ này khẩn trương triển khai hệ thống sàn giao dịch bất động sản quốc gia tích hợp với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, hệ thống định danh và xác thực điện tử, cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia.