Thống kê Bayes: Hướng tiếp cận hiện đại cho phân tích kinh tế và tài chính
Khác với thống kê tần suất truyền thống chỉ dựa trên dữ liệu quan sát, thống kê Bayes kết hợp tri thức tiên nghiệm với bằng chứng mới để liên tục cập nhật xác suất qua Định lý Bayes. Phương pháp này trở thành công cụ quan trọng trong kỷ nguyên số, đặc biệt khi dữ liệu biến động liên tục và quyết định tài chính cần được tối ưu hóa theo thời gian, mở ra hướng tiếp cận hiện đại cho phân tích kinh tế và tài chính.
Ngày nay, thống kê Bayes được ứng dụng rộng rãi trong học máy, AI, phân tích ngôn ngữ, đo lường thông minh, mô hình rủi ro tài chính, dự báo thị trường, phân tích dịch tễ và đánh giá rủi ro môi trường. Với cách tiếp cận “xác suất là mức độ tin tưởng có thể cập nhật”, Bayes cho phép các nhà nghiên cứu và chuyên gia tài chính đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu và tri thức chuyên môn, nâng cao hiệu quả dự báo và quản lý rủi ro.
tại Học viện Tài chính.
Trong giáo dục, thống kê Bayes đã trở thành trụ cột tại nhiều trường Đại học danh tiếng toàn cầu. Tại Mỹ, Georgia Tech và Johns Hopkins đào tạo chuyên sâu Bayesian Statistics; tại Úc, ANU, Sydney, Queensland và New South Wales giảng dạy ở bậc thạc sĩ và tiến sĩ; tại Anh, Đại học Kent và Sussex tích hợp Bayes trong khoa học xã hội, tài chính và AI. Việt Nam cũng không đứng ngoài xu hướng này.
Tại Việt Nam, Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh đưa Bayesian Statistics vào chương trình tiến sĩ, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh giảng dạy Bayes cho sinh viên Toán - Thống kê, Kỹ thuật tài chính và Toán học ứng dụng. Các hoạt động học thuật của VIASM đã lan tỏa mạnh mẽ phương pháp Bayes, mở đường cho ứng dụng sâu hơn trong tài chính định lượng, khoa học dữ liệu và kinh tế lượng, góp phần nâng cao chất lượng nghiên cứu và đào tạo trong nước.
Trong lĩnh vực Bayes, Giáo sư Kerrie Mengersen là học giả quốc tế có tầm ảnh hưởng lớn. Bà hiện là Giáo sư Xuất sắc tại Đại học Công nghệ Queensland, Giám đốc Trung tâm Khoa học Dữ liệu QUT và từng giữ nhiều vị trí quan trọng trên trường quốc tế. Với hơn 300 công bố quốc tế, Giáo sư Kerrie chuyên về mô hình phân cấp, MCMC, tài chính, y sinh và môi trường, trở thành biểu tượng học thuật toàn cầu trong cộng đồng Bayes.
Chuỗi bài giảng của Giáo sư Kerrie tại Việt Nam, từ 18-21/11, diễn ra tại Học viện Tài chính, Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh và Đại học Vinh, bao gồm cơ sở Bayes, thuật toán, phần mềm ứng dụng, mô hình tuyến tính phân cấp, mô hình không gian, mô hình hỗn hợp, mạng Bayes và học máy Bayes. Chương trình kết hợp nghiên cứu tình huống và thực hành trên phần mềm, thu hút giảng viên, nghiên cứu viên và học viên quốc tế từ nhiều nước.
Đối với Học viện Tài chính, sự hiện diện của Giáo sư Kerrie mang lại cơ hội quý giá để giảng viên và sinh viên tiếp cận trực tiếp tinh hoa các phương pháp thống kê hiện đại, ứng dụng trong tài chính định lượng, kinh tế hành vi, chính sách công và khoa học dữ liệu. Bayes trở thành nội dung cốt lõi trong chương trình Toán tài chính, đặc biệt trong mô hình rủi ro, phân tích dữ liệu và dự báo kinh tế.
Chuỗi bài giảng còn góp phần thúc đẩy giao lưu khoa học quốc tế, mở rộng mạng lưới hợp tác nghiên cứu và cập nhật chương trình đào tạo theo chuẩn mực toàn cầu. Trong bối cảnh chuyển đổi số và nhu cầu phân tích dữ liệu tăng mạnh, những kết nối học thuật này giúp Học viện Tài chính xây dựng đội ngũ Toán kinh tế - Toán tài chính đủ năng lực cạnh tranh, sáng tạo và hội nhập quốc tế, nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu.
