Chiều 8/9, Bộ Công Thương đã tổ chức cuộc họp về giá điện 2 thành phần do Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì.

Hướng tới xây dựng thị trường điện lành mạnh

Phát biểu tại cuộc họp, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh một trong những nội dung quan trọng được nhấn mạnh tại Hội nghị Triển khai Nghị quyết 70-NQ/TW của Bộ Chính trị về Bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 là tiếp tục đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện chủ trương áp dụng giá điện 2 thành phần đã được quy định trong Điều 50 Luật Điện lực (sửa đổi) năm 2024 và Nghị định số 146/2025/NĐ-CP của Chính phủ.

Việc đưa vào áp dụng giá điện 2 thành phần là nhằm thực hiện Luật Điện lực, cũng như các Nghị quyết của Trung ương về chiến lược đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, góp phần hoàn thiện khung khổ pháp lý cho thị trường điện theo hướng công khai minh bạch, xây dựng thị trường điện lành mạnh, công bằng và bình đẳng.

Hiện nay, tại Bộ Công Thương, Vụ Dầu khí và Than đang được giao nhiệm vụ chủ trì, phối hợp với Cục Điện lực triển khai lấy ý kiến các đơn vị liên quan và dự kiến trình Chính phủ Dự thảo Đề án trước ngày 18/10.

Theo Cục Điện lực, giá điện 2 thành phần là cơ cấu giá phải trả cho công suất đăng ký sử dụng và điện năng thực tế sử dụng - đây là điểm khác biệt so với cơ chế giá hiện nay là giá bán theo một thành phần điện năng tiêu dùng, tức là tính theo lượng điện năng thực tế sử dụng.

Việc áp dụng cách tính giá điện theo bậc thang như hiện nay mới chỉ phản ánh lượng điện năng tiêu thụ là chính và chưa đúng bản chất của giá bán điện cho từng đối tượng.  

Đại diện Tập đoàn Điện lực Việt Nam, ông Nguyễn Anh Tuấn - Tổng Giám đốc EVN nêu đề xuất trước mắt chỉ xem xét đối tượng áp dụng là khách hàng sản xuất lớn, có sản lượng tiêu thụ điện từ 200.000 kWh/tháng trở lên đấu nối cấp điện áp từ 22 kV trở lên (là tệp khách hàng được áp dụng cơ chế mua bán điện trực tiếp - DPPA theo quy định), chưa áp dụng đối với khách hàng sinh hoạt do phải đầu tư thay thế toàn bộ hệ thống công tơ đo đếm.

Việc nghiên cứu, chuyển đổi cơ chế giá bán lẻ điện từ giá bán lẻ điện 1 thành phần (theo điện năng sử dụng) sang giá bán lẻ điện 2 thành phần (theo giá công suất và giá điện năng) ở giai đoạn hiện nay là cần thiết, phù hợp để thu đúng, thu đủ chi phí của ngành điện bỏ ra để cung cấp điện cho khách hàng sử dụng điện (bao gồm chi phí sử dụng hạ tầng ngành điện - nguồn, lưới điện và chi phí điện năng).  

Điều này tạo ra sự minh bạch, công bằng giữa các khách hàng sử dụng điện, phản ánh đúng bản chất việc sử dụng điện của khách hàng trong hệ thống điện. Tuy nhiên, đây là phương pháp chưa từng được áp dụng ở Việt Nam, sẽ làm thay đổi căn bản ngành điện và giá bán điện, nên cần thời gian nghiên cứu, xây dựng và đánh giá tác động cụ thể, kỹ lưỡng.

Tại cuộc họp, các đơn vị tư vấn và các Tổng Công ty Điện lực đã báo cáo, góp ý về các nội dung liên quan đến cơ sở pháp lý; đối tượng triển khai; công tác phối hợp đẩy mạnh truyền thông về giá điện 2 thành phần tới các khách hàng sử dụng điện để họ có nhận thức và thông tin đầy đủ về cơ chế, để khách hàng hiểu và quản lý, điều chỉnh được hành vi sử dụng điện phù hợp khi áp dụng giá bán lẻ điện 2 thành phần trong thực tế.

Tập trung 5 nhiệm vụ trọng tâm

Để triển khai áp dụng sớm cơ chế giá điện 2 thành phần một cách hiệu quả, đáp ứng yêu cầu mới, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên yêu cầu Cục Điện lực, EVN và các Tổng công ty Điện lực tập trung triển khai 5 nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới, cụ thể như sau:

Thứ nhất, Cục Điện lực chủ trì phối hợp với EVN và các đơn vị liên quan rà soát, hoàn thiện Đề án giá điện 2 thành phần một cách khoa học, khả thi, có học hỏi kinh nghiệm của thế giới trình lãnh đạo Bộ và cơ quan có thẩm quyền trước 15/10/2025; đi kèm đó phải có đánh giá báo cáo tác động của đề án, cung cấp thông tin đầy đủ, báo cáo Chính phủ.

Thứ hai, Cục Điện lực chủ trì với các đơn vị liên quan và EVN rà soát, tính toán, đề xuất sửa đổi Quyết định số 14/2025/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện dựa trên các căn cứ pháp lý hiện hành và quá trình triển khai trong thực tiễn.

Đồng thời, phải khẩn trương xây dựng Thông tư sửa đổi Thông tư 16 để quy định cách thức xây dựng khung giá. Việc này phải làm song song với lộ trình xây dựng khung giá cho cơ chế giá điện hai thành phần. Trong đó, EVN phải giữ vai trò chủ công, đề xuất phương pháp xây dựng khung giá, bảo đảm nguyên tắc tính đúng, tính đủ, tính hết chi phí trong quá trình sản xuất, kinh doanh điện, bao gồm cả chi phí truyền tải.

Thứ ba, tiếp tục tham mưu cho Chính phủ (hoặc Bộ trưởng) quyết định nhóm đối tượng áp dụng cơ chế giá điện 2 thành phần. EVN cần thuê tư vấn, xây dựng phần mềm vận hành minh bạch thông suốt, hoàn thành trước 20/10/2025 nhưng phải bám sát Luật Điện lực, Nghị quyết 70, Nghị định sắp tới của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị. 

Trước mắt, cơ chế này áp dụng cho khách hàng sử dụng điện lớn, không loại trừ trường hợp nào. Từ nay đến thời điểm ngày 31/12/2025, sẽ chạy song song hai hóa đơn, một theo cơ chế hiện nay để thanh toán thực tế, một theo cơ chế hai thành phần để khách hàng tham khảo và tự điều chỉnh.

Thứ tư, EVN phải chủ động thuê tư vấn, xây dựng phần mềm quản lý để việc vận hành minh bạch, thông suốt. Tất cả các việc này phải hoàn thành trước ngày 20/10.

Thứ năm, song song với việc hoàn thiện Đề án giá điện 2 thành phần; từ 15/9, cần xây dựng kế hoạch truyền thông đầy đủ, trong đó cung cấp thông tin cốt lõi như: Luật Điện lực, Nghị quyết 70, dự thảo Nghị quyết của Chính phủ, so sánh giá điện trong khu vực và quốc tế.

Giai đoạn đầu tập trung áp dụng cho khách hàng lớn, chưa áp dụng đối với khách hàng thuộc diện chính sách. Sau này, khi triển khai rộng, việc áp dụng giá điện 2 thành phần sẽ giúp đảm bảo công bằng hơn đối với giá điện theo giờ cao điểm, thấp điểm.