Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), người tiêu dùng Philippines đang ngày càng lựa chọn gạo cao cấp của Việt Nam, đặc biệt là các giống như ST25, DT8 và OM5451, hiện chiếm 74% lượng gạo nhập khẩu của nước này.

Theo số liệu của VFA, từ ngày 01/8 – 31/8/2025 có 68 tàu vào các cảng TP. Hồ Chí Minh và cảng Mỹ Thới xếp hàng với số lượng dự kiến 555.790 tấn gạo các loại. Trong đó, phần lớn gạo xuất khẩu sang thị trường Philippines; một số ít xuất khẩu sang châu Phi, Malaysia.

Tuy nhiên, Philippines đã ban hành sắc lệnh tạm ngừng nhập khẩu gạo trong 60 ngày, kể từ ngày 1/9/2025, với lý do bảo vệ nông dân trong nước khi giá thóc gạo nội địa giảm sâu.

Thông tin trên đã tác động mạnh đến thị trường lúa gạo Việt Nam đặc biệt là các doanh nghiệp xuất khẩu gạo. Các doanh nghiệp Việt Nam lo ngại hợp đồng đã ký sẽ bị đình trệ.

Trước tình trạng trên, nhiều tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long đã đưa ra những khuyến nghị cho doanh nghiệp, hạn chế thấp nhất thiệt hại.

Theo đó, Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long có công văn đề nghị các doanh nghiệp, thương nhân xuất khẩu gạo trên địa bàn thận trọng trong mọi tình huống; tránh tâm lý nóng vội, chủ quan hoặc thờ ơ trước những biến động chính sách thương mại quốc tế.

Bên cạnh việc duy trì các thị trường truyền thống, các thương nhân chủ động tìm kiếm, khai thác các thị trường tiềm năng mới nhằm phân tán rủi ro và tăng khả năng thích ứng.

Sở Công Thương Vĩnh Long cũng khuyến khích thương nhân thu mua, tạm trữ lúa nhằm hỗ trợ nông dân; thực hiện nghiêm túc các quy định của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo. Nếu phát sinh khó khăn, vướng mắc, phản ánh về Phòng Quản lý Thương mại Sở Công thương để được hỗ trợ.

Tại TP Cần Thơ, Đoàn Đại biểu Quốc hội cũng vừa có chuyến khảo sát tình hình sản xuất - kinh doanh lúa, gạo tại xã Trung Hưng, TP Cần Thơ. Đây là xã có 18 doanh nghiệp thu mua lúa của nông dân để chế biến thành gạo nguyên liệu xuất khẩu.

Theo các doanh nghiệp, giá lúa có chiều hướng giảm nên đề nghị ngân hàng tăng cường giải ngân cho vay để có nguồn vốn thu mua lúa cho nông dân. Đây được xem là giải pháp thiết thực để doanh nghiệp tăng cường thu mua, giữ giá lúa ổn định có lợi cho nông dân.

Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, mặc dù hoạt động xuất khẩu gạo sang Philippines đang tạm thời gián đoạn, song giá lúa gạo trong nước trong tuần đầu của tháng 9/2025 vẫn duy trì ổn định.

Cụ thể ngày 8/9, giá lúa IR 50404 (tươi) đang ở quanh mức 5.700 - 5.800 đồng/kg; giá lúa OM 5451 (tươi) giao dịch tại mức 5.900 - 6.000 đồng/kg. Giá nếp IR 4625 (tươi) đang có ngưỡng 7.300 - 7.500 đồng/kg. Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam tiếp tục không có biến động mới.

Theo ông Phùng Đức Tiến- Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, để ứng phó với tình hình hiện tại, các doanh nghiệp cần tích cực mua tạm trữ lúa gạo để hỗ trợ nông dân, đồng thời tuân thủ nghiêm các quy định của Nghị định số 107/2018/NĐ-CP của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo.

Việc mở rộng sang các thị trường mới sẽ giúp phân tán rủi ro, nâng cao khả năng thích ứng và củng cố vị thế gạo Việt Nam trên bản đồ lúa gạo thế giới.

Trước đó, Bộ Công Thương cũng đã có văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố, VFA và các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, khuyến nghị khẩn trương điều chỉnh kế hoạch sản xuất, kinh doanh và đa dạng hóa thị trường tiêu thụ.

Theo Bộ Công Thương, việc tạm ngưng nhập khẩu của Philippines đòi hỏi các doanh nghiệp và địa phương phải nhanh chóng nắm bắt, cập nhật thông tin chính sách để tránh rủi ro gián đoạn.

Các cơ quan quản lý địa phương cần tổng hợp phản ánh từ cộng đồng doanh nghiệp về khó khăn vướng mắc, kịp thời báo cáo để xây dựng giải pháp ứng phó kịp thời.

Bộ Công Thương cũng yêu cầu VFA có trách nhiệm thông tin sớm đến hội viên nhằm hỗ trợ doanh nghiệp điều chỉnh hoạt động xuất khẩu phù hợp.

Đồng thời, yêu cầu tăng cường theo dõi sát diễn biến thị trường lúa gạo trong nước và quốc tế, phối hợp chặt chẽ với hiệp hội nhập khẩu gạo Philippines để kịp thời cập nhật chính sách, từ đó đề xuất giải pháp thúc đẩy tiêu thụ lúa gạo trong nước và duy trì ổn định xuất khẩu.