Phụ nữ nông thôn mới - chủ lực thực hiện các tiêu chí xã hội và kinh tế

Trong quá trình xây dựng nông thôn mới (NTM), phụ nữ nông thôn vừa là chủ thể, vừa là lực lượng nòng cốt trong thực hiện nhiều tiêu chí như: giữ gìn vệ sinh môi trường, quản lý sản xuất nhỏ, phát triển nghề gia đình, tham gia hợp tác xã và khởi nghiệp. Khẳng định vai trò quan trọng của phụ nữ trong xây dựng NTM, Thủ tướng Chính phủ đã giao nhiệm vụ cho Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam chủ trì, hướng dẫn triển khai thực hiện một số nội dung thành phần của Chương trình Mục tiêu quốc gia (MTQG) xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025.

Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã phối hợp với các bộ, ngành triển khai chương trình hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp đến năm 2025, thúc đẩy nhiều mô hình kinh tế hộ, tổ hợp tác và hợp tác xã do phụ nữ làm chủ. Các mô hình “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”, “Gia đình 5 có, 3 sạch”, “Vun đắp giá trị gia đình Việt Nam” được nhân rộng, góp phần thực chất vào các tiêu chí về môi trường, nhà ở, thu nhập. Bên cạnh đó, phụ nữ còn tham gia xây dựng đời sống văn hóa tinh thần, vận động phụ nữ tham gia bảo vệ môi trường, thực hiện chuyển đổi số.

Tại một số địa phương, nhiều chị em phụ nữ đã hiến đất, đóng góp ngày công để làm đường giao thông nội đồng; tham gia mô hình sản xuất sạch, tạo chuỗi hàng OCOP do phụ nữ quản lý, giúp nâng cao giá trị sản phẩm địa phương. Bên cạnh đó, việc hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp, tiếp cận vốn và thị trường cũng góp phần trực tiếp nâng cao thu nhập gia đình, từ đó đóng góp vào tiêu chí thu nhập, công trình phúc lợi và môi trường địa phương. Hội phụ nữ ở nhiều địa phương đã coi việc lồng ghép chỉ tiêu phụ nữ vào tiêu chí NTM là nhiệm vụ trọng tâm, cùng các chương trình đào tạo kỹ năng, quản trị hợp tác xã và xúc tiến thị trường. Nhờ có những tấm gương phụ nữ điển hình, nhiệt tình, trách nhiệm, việc xây dựng NTM tại các địa phương được triển khai hiệu quả, tạo được sự đồng thuận cao.

Thanh niên và người cao tuổi - năng lực đổi mới và trải nghiệm bền vững

Thanh niên nông thôn là lực lượng dễ tiếp thu công nghệ, kỹ thuật mới, ứng dụng công nghệ số vào sản xuất, khởi nghiệp sáng tạo, quản trị trang trại và kết nối thị trường tiêu thụ sản phẩm. Đây cũng là lực lượng khởi xướng các mô hình kinh tế tập thể kiểu mới như: doanh nghiệp thanh niên, hợp tác xã trẻ, tổ hợp tác chuyên nghiệp… đồng thời tham gia vào lực lượng tình nguyện triển khai công việc hạ tầng, truyền đạt kỹ thuật, hướng dẫn chuyển đổi số cho người dân.

Tại địa phương, Đoàn Thanh niên đã tổ chức nhiều chương trình, cuộc thi, các lớp đào tạo quản trị trang trại thông minh và kết nối nguồn vốn cho các dự án thanh niên, góp phần xây dựng NTM. Các cấp đoàn đẩy mạnh chương trình “trí thức trẻ tình nguyện”, tổ chức tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ kết nối thị trường và tạo lập thiết chế hỗ trợ khởi nghiệp tại cơ sở; đồng thời phối hợp các bộ, ngành để thanh niên nông thôn tiếp cận vốn, chuyển đổi số và tham gia xây dựng kết cấu hạ tầng NTM.

Nhờ có lực lượng trẻ năng động và sáng tạo này, các công nghệ và quy trình hiện đại được nhanh chóng ứng dụng vào sản xuất, giúp cải thiện và nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Không những thế, các chương trình khởi nghiệp của thanh niên vùng nông thôn còn tạo ra việc làm tại chỗ, giữ chân lao động trẻ ở lại phát triển kinh tế - xã hội nông thôn, thúc đẩy kinh tế đa dạng, góp phần tăng khả năng tham gia chuỗi giá trị, kết nối thương mại, mở rộng thị trường cho hàng hóa nông thôn.

Ngược lại, người cao tuổi như “bộ nhớ” cộng đồng, đóng vai trò quan trọng, là nguồn lực kinh nghiệm thực tiễn, truyền nghề, giữ gìn nếp sống văn hóa, vận động cộng đồng tham gia thực hiện các tiêu chí NTM. Nhiều tấm gương “Tuổi cao - gương sáng” điển hình đã đóng góp lao động, hiến đất, tham gia công tác xã hội, vận động các gia đình thực hiện các chuẩn mực văn hóa và bảo vệ môi trường, góp công sức cho công trình phúc lợi quê hương. Qua đó phát huy vai trò của lớp người “cây cao bóng cả” trong sự phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững an ninh trật tự tại địa phương, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Mô hình “đôi thế hệ” (thanh niên - người cao tuổi) trong nhiều địa phương đã cho thấy hiệu quả: thanh niên mang kỹ thuật, người cao tuổi cung cấp kinh nghiệm và uy tín trong cộng đồng, giúp thúc đẩy nhận thức và nâng cao hiệu quả xây dựng NTM.

Giải pháp căn cơ nhằm đẩy mạnh vai trò của phụ nữ, thanh niên và người cao tuổi trong xây dựng Nông thôn mới

Để khai thác trọn vẹn tiềm năng phụ nữ, thanh niên và người cao tuổi trong xây dựng NTM trong giai đoạn tới, cần một số giải pháp căn cơ. Theo đó, cần củng cố chính sách, nguồn lực tài chính và đào tạo; song song với mở rộng chương trình hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp, lớp tập huấn kỹ thuật cho thanh niên và chương trình chăm sóc/tạo điều kiện tham gia hoạt động xã hội cho người cao tuổi. Phát triển cơ chế liên kết liên thế hệ, khuyến khích mô hình “đôi thế hệ” trong chuyển giao kiến thức và quản trị HTX. Đẩy mạnh tiếp cận thị trường số và tiêu thụ, hỗ trợ phụ nữ và thanh niên đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện từ, tham gia chuỗi giá trị OCOP. Tôn vinh, nhân rộng mô hình thành công, khen thưởng địa phương, nhân rộng mô hình “5 có, 3 sạch”, đội hình trí thức trẻ và những tấm gương “Tuổi cao gương sáng”. Những bước này cần được triển khai đồng bộ từ Trung ương đến xã, có đánh giá định kỳ để đảm bảo hiệu quả và tính bền vững nhằm phát huy năng lượng sáng tạo của thanh niên, năng lực tổ chức và kinh tế của phụ nữ, cùng kinh nghiệm và sức lan tỏa xã hội của người cao tuổi trong xây dựng NTM.