Cắt giảm điều kiện kinh doanh, thủ tục hành chính
Sáng 13/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Kinh doanh bảo hiểm. Trình bày tờ trình của Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Tài chính Lê Tấn Cận cho biết dự án Luật được xây dựng với mục tiêu cắt giảm các điều kiện đầu tư, kinh doanh trong lĩnh vực bảo hiểm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, đồng thời tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc đang đặt ra trong thực tiễn.
So với Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành, dự thảo lần này sửa đổi 24 điều. Trong đó, có 7 điều được cắt giảm hoặc đơn giản hóa các điều kiện kinh doanh. Cụ thể, dự thảo Luật bãi bỏ yêu cầu doanh nghiệp phải có xác nhận của cơ quan quản lý nước ngoài về việc không vi phạm quy định nghiêm trọng, bãi bỏ các điều kiện bắt buộc trước khi chính thức đi vào hoạt động.
Đồng thời, một số điều kiện và tiêu chuẩn chung đối với người quản lý, người kiểm soát cũng được lược bỏ. Các điều kiện liên quan đến hoạt động của đại lý bảo hiểm, cấp phép thành lập và hoạt động của doanh nghiệp môi giới, cũng như việc cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm cũng được điều chỉnh theo hướng đơn giản hóa.
Về thủ tục hành chính, dự thảo Luật đã cắt giảm và đơn giản hóa tại 2 điều. Theo đó, quy định đăng ký tách nguồn vốn của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ và tái bảo hiểm được thay bằng việc thông báo nguyên tắc. Ngoài ra, việc chấp thuận phương pháp và cơ sở tính phí bảo hiểm đối với bảo hiểm xe cơ giới cũng được lược bỏ.
Dự thảo cũng sửa đổi 7 điều nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp. Trong đó, có việc bỏ quy định liên quan đến sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ và bảo hiểm sức khỏe có yếu tố rủi ro tử vong nhằm tránh nhầm lẫn với bảo hiểm nhân thọ. Thủ tục chấp thuận đối với các chức danh lãnh đạo cấp cao như Chủ tịch Hội đồng quản trị, Chủ tịch Hội đồng thành viên, Giám đốc, Tổng giám đốc và chuyên gia tính toán sẽ được bãi bỏ ngay sau khi doanh nghiệp được cấp phép hoạt động.
Một số quy định khác cũng được điều chỉnh như nới lỏng nguyên tắc kiêm nhiệm chức vụ, quy trình thông báo thông tin cho Bộ Tài chính sau khi công khai, mở rộng phạm vi hoạt động của đại lý bảo hiểm, kéo dài thời gian chuyển đổi chứng chỉ đại lý, và cho phép chuyển tiếp đối với công ty thành viên thuộc doanh nghiệp bảo hiểm.
Đồng thời, dự thảo Luật sửa đổi 5 điều để bảo đảm sự đồng bộ với quy định của Luật Thanh tra và Luật Doanh nghiệp. Một điều luật cũng được sửa đổi để hoàn thiện quy định về vốn trên cơ sở rủi ro, trong đó cho phép doanh nghiệp áp dụng song song mô hình vốn dựa trên rủi ro và biên khả năng thanh toán. Điều này nhằm tạo điều kiện để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị nguồn lực và nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin.
Bên cạnh đó, dự thảo Luật bổ sung một điều quy định về nguyên tắc đối với tổ chức, cá nhân tham gia góp vốn, thành lập, quản lý và kiểm soát doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bảo hiểm, đại lý và cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm. Ngoài ra, một điều khác cũng được bổ sung nhằm quy định nguyên tắc đầu tư của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm, hướng tới mục tiêu bảo đảm an toàn và hiệu quả trong hoạt động đầu tư.
Đảm bảo an toàn cho thị trường
Thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban tán thành về sự cần thiết ban hành Luật và đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật theo hướng chỉ sửa đổi, bổ sung những vấn đề thực sự cần thiết, cấp bách, những nội dung nếu không tháo gỡ sẽ tạo điểm nghẽn, kìm hãm, cản trở sự phát triển của thị trường bảo hiểm, ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế - xã hội.
Với nội dung cụ thể, Ủy ban cho rằng, việc nghiên cứu bãi bỏ các điều kiện là rào cản tiếp cận thị trường, bảo đảm môi trường kinh doanh thông thoáng là cần thiết. Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị cân nhắc việc bỏ điều kiện nêu trên do đây là một trong các quy định quan trọng để sàng lọc tư cách pháp lý, bảo đảm uy tín, năng lực, sự tuân thủ pháp luật của tổ chức nước ngoài khi tham gia góp vốn thành lập doanh nghiệp bảo hiểm. Trường hợp cần thiết phải bãi bỏ điều kiện này, Ủy ban đề nghị nghiên cứu giải pháp thay thế và cần có các biện pháp giám sát, kiểm soát mang tính chất “hậu kiểm” thay thế phù hợp nhằm bảo đảm an toàn cho thị trường.
Dự thảo Luật bãi bỏ các điều kiện mà doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp tái bảo hiểm, chi nhánh nước ngoài tại Việt Nam phải đáp ứng để chính thức hoạt động. Tuy nhiên, để bảo đảm mục tiêu chuyển từ hình thức tiền kiểm sang hậu kiểm, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị rà soát các quy định về kiểm soát, kiểm toán nội bộ, quản trị rủi ro, ký quỹ, thu hồi Giấy phép… bảo đảm chặt chẽ, không ảnh hưởng đến sự an toàn của thị trường bảo hiểm cũng như hiệu quả của công tác quản lý nhà nước. Đồng thời, rà soát để quy định đầy đủ các trường hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp.
Liên quan đến thanh, kiểm tra, Dự thảo Luật sửa đổi cụm từ “thanh tra” thành “kiểm tra” để phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan trong hệ thống chính trị sau khi sắp xếp tổ chức bộ máy và quy định của Luật Thanh tra số 84/2025/QH15 về hoạt động kiểm tra chuyên ngành. UỶ ban Kinh tế và Tài chính đề nghị làm rõ phạm vi “kiểm tra chuyên ngành” để phân biệt với phạm vi “thanh tra” trước đây, bảo đảm không phát sinh khoảng trống pháp lý trong công tác thanh tra hoạt động kinh doanh bảo hiểm.
Đồng thời, thực hiện yêu cầu được đề ra trong Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân: “Chấm dứt tình trạng thanh tra, kiểm tra chồng chéo, trùng lắp, kéo dài, không cần thiết; bảo đảm nguyên tắc chỉ thực hiện thanh tra, kiểm tra mỗi năm 1 lần đối với doanh nghiệp, trừ trường hợp có bằng chứng rõ ràng về việc doanh nghiệp vi phạm”.
