Tích cực cải thiện khả năng tiếp cận tài chính

Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đặt mục tiêu, mọi người dân và doanh nghiệp cần được tiếp cận các dịch vụ tài chính như chuyển tiền, thanh toán, tín dụng, tiết kiệm, bảo hiểm một cách an toàn, thuận tiện, với chi phí hợp lý. Trọng tâm hướng tới là người có thu nhập thấp và thuộc nhóm yếu thế, cũng như các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa.

Theo thông tin từ Ngân hàng Nhà nước, trong 8 tháng năm 2025 so với cùng kỳ năm 2024, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tăng 43,53% về số lượng và 24,24% về giá trị; qua kênh Internet tăng 50,52% về số lượng và 36,00% về giá trị; qua kênh điện thoại di động tăng 37,46% về số lượng và 21,14% về giá trị; giao dịch qua QR Code tăng 63,65% về số lượng và 152,97% về giá trị.

Nhiều nghiệp vụ cơ bản đã được số hóa hoàn toàn 100%. Nhiều tổ chức tín dụng tại Việt Nam có tỷ lệ trên 95% giao dịch thực hiện trên kênh số.

Đặc biệt, với việc mở rộng Mobile Money cho phép khách hàng dùng tài khoản viễn thông để thanh toán các dịch vụ có giá trị nhỏ, thì tính đến cuối năm 2024, số người dùng đã đạt hơn 10,2 triệu, trong đó 72% thuê bao sống ở nông thôn, miền núi, vùng sâu vùng xa, với tổng giao dịch vượt 193 triệu lượt giá trị hơn 6.435 tỷ đồng.

Theo NHNN, việc tiếp tục duy trì dịch vụ Mobile Money là cần thiết để đảm bảo hoạt động thanh toán thông suốt, đặc biệt tại những khu vực khó tiếp cận với hệ thống ngân hàng truyền thống. Do đó, NHNN đang đề xuất nâng hạn mức rút dịch vụ tiền di động lên gấp 10 lần, tức là 100 triệu đồng, so với giai đoạn thí điểm hiện tại.

Đặc biệt, tại Thông báo số 552/TB-VPCP ngày 13/10/2025 kết luận Phiên họp lần thứ tư của Ban Chỉ đạo của Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06, Chính phủ đã giao Thống đốc NHNN chỉ đạo NHNN và các ngân hàng thương mại cổ phần tổ chức triển khai Chương trình tín dụng 500.000 tỷ đồng nhằm hỗ trợ, thúc đẩy phát triển hạ tầng chiến lược và công nghệ số.

Đồng thời yêu cầu các ngân hàng triển khai giải pháp để người dân tạo lập tài khoản an sinh xã hội, phấn đấu 100% người dân Việt Nam có một tài khoản an sinh xã hội; thực hiện rà soát tài khoản ngân hàng của người dân trên VNeID để làm sạch phục vụ chi trả an sinh xã hội, đảm bảo tính minh bạch, tránh lừa đảo, hoàn thành tháng 11/2025.

Nhận xét về những bước tiến như trên, TS. Phạm Nguyễn Anh Huy - giảng viên cấp cao ngành Tài chính tại Đại học RMIT cho rằng, các thành tựu trong lĩnh vực công nghệ tài chính đã góp phần đáng kể vào việc cải thiện khả năng tiếp cận tài chính ở Việt Nam.

Lấp đầy "vùng trống" tiếp cận

Nhưng theo các chuyên gia, nếu chỉ dừng lại ở những lĩnh vực nêu trên thì rất dễ có "vùng trống" trong tiếp cận.

Vì thế, TS. Phạm Nguyễn Anh Huy và TS. Nguyễn Thanh Phong - đồng Trưởng nhóm nghiên cứu Fintech-Crypto tại RMIT cho rằng, công nghệ mới như chuỗi khối (blockchain) và trí tuệ nhân tạo (AI) là những đòn bẩy cần được tận dụng trong tương lai.

Với việc Chính phủ ban hành chiến lược quốc gia về blockchain đồng thời phát triển khuôn khổ pháp lý cho tiền mã hóa và tài sản số, các chuyên gia của RMIT tin rằng, vai trò của tài chính phi tập trung (DeFi) sẽ ngày càng tăng, giúp mở rộng các dịch vụ tài chính, cung cấp những mô hình mới như staking (khóa tài sản mã hóa để nhận thưởng), cho vay và cung cấp thanh khoản.

Đồng thời dự đoán rằng AI sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố các sáng kiến tài chính như ứng dụng di động, nền tảng thanh toán trực tuyến và mô hình DeFi.

Theo TS. Nguyễn Thanh Phong, AI sẽ cho phép các công ty fintech nâng cao trải nghiệm khách hàng bằng cách cung cấp các tính năng được tùy chỉnh cho nhiều người dùng với nhiều nền tảng và mức độ thành thạo công nghệ khác nhau.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh bảo về những rủi ro về an ninh mạng. Do đó khuyến nghị tăng cường nâng cao nhận thức cộng đồng về rủi ro an ninh mạng liên quan đến các dịch vụ và sản phẩm tài chính số để đảm bảo phát triển bền vững.

Hơn nữa, việc cải thiện các quy định và ban hành các khuôn khổ thử nghiệm có kiểm soát cho một số lĩnh vực fintech cũng rất quan trọng. Chẳng hạn như cơ chế thử nghiệm (sandbox) trong 2 năm kể từ ngày 1/7/2025, theo Nghị định 94/2025/NĐ-CP của Chính phủ, đối với một số dịch vụ fintech, bao gồm cho vay ngang hàng (P2P), chấm điểm tín dụng và chia sẻ dữ liệu qua giao diện lập trình ứng dụng mở.

Nhưng trước lo ngại quy định có thể hạn chế số lượng công ty tham gia, TS. Phạm Nguyễn Anh Huy cho rằng cần đẩy nhanh quá trình lựa chọn công ty và mở rộng danh mục sản phẩm được cấp phép, đặc biệt là trong bối cảnh Luật Công nghiệp công nghệ số sắp có hiệu lực và các nghị quyết liên quan đến trung tâm tài chính quốc tế và tài sản mã hóa được ban hành.

Hiện nhiều ngân hàng, doanh nghiệp fintech cũng đã mạnh tay mở rộng hệ sinh thái liên quan đến tài sản mã hoá, dịch vụ tài chính vi mô... cho thấy sự nhanh nhạy trước những biến động thị trường của doanh nghiệp Việt Nam, để vừa nâng cao khả năng tiếp cận tài chính, vừa là động lực cho chuyển đổi số trong các lĩnh vực liên quan đến tài chính.