Nhiều chính sách đặc thù gỡ vướng cho các dự án giao thông đường bộ

Chính phủ đề xuất 5 nhóm chính sách đặc thù

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 6, chiều 27/10, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra Dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ.

Trình bày Tờ trình Dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, Chính phủ đề xuất 05 nhóm chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ nhằm khơi thông nguồn lực, đẩy nhanh tiến độ thi công và giải ngân vốn đầu tư công vào lĩnh vực giao thông đường bộ - một trong những lĩnh vực hạ tầng quan trọng quốc gia.

Theo đó, chính sách đầu tiên được Chính phủ đề xuất là về tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án PPP: Đối với các dự án giao thông đường bộ, tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư không quá 70% tổng mức đầu tư của dự án.

Chính sách này nhằm tạo động lực hơn nữa trong việc thu hút, huy động vốn đầu tư tư nhân, bảo đảm hiệu quả tài chính dự án, hấp dẫn các nhà đầu tư và các tổ chức tín dụng. Chính phủ đề xuất quy định cho phép tỷ lệ vốn tham gia của nhà nước không quá 70%, tương tự như Quốc hội đã cho phép áp dụng cơ chế tại khoản 5 Điều 4 Nghị quyết số 98/2023/QH15 đối với Thành phố Hồ Chí Minh. Chính sách này áp dụng cho 01 dự án thuộc địa phận tỉnh Thái Bình.

Nhóm chính sách thứ hai là về thẩm quyền thực hiện đầu tư dự án đường quốc lộ, đường cao tốc đi qua các địa phương. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định giao UBND cấp tỉnh có khả năng bố trí nguồn vốn đầu tư từ ngân sách địa phương (bao gồm cả vốn hỗ trợ từ ngân sách trung ương nếu có) làm cơ quan chủ quản thực hiện đầu tư dự án đường quốc lộ, đường cao tốc đi qua địa phương mình.

"Chính sách đề xuất nhằm phát huy được tối đa các tiềm năng, lợi thế của địa phương, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ngân sách nhà nước của trung ương, địa phương và trách nhiệm của người đứng đầu địa phương; thuận lợi trong quy hoạch, đấu nối hạ tầng, xác định vị trí các nút giao cần thiết để tạo không gian cho phát triển kinh tế... Chính sách này áp dụng cho 07 dự án thuộc địa bàn các tỉnh Sơn La, Ninh Bình, Hậu Giang, Cần Thơ, Khánh Hòa, Bình Phước" - Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết.

Chính phủ cũng đề xuất chính sách về các dự án giao thông đường bộ qua nhiều địa phương. Đó là, Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định giao một UBND cấp tỉnh làm cơ quan chủ quản thực hiện đầu tư dự án giao thông đường bộ qua nhiều địa phương và sử dụng ngân sách địa phương này hỗ trợ vốn đầu tư cho địa phương khác để đầu tư thực hiện dự án.

"Chính sách này áp dụng cho 10 dự án thuộc địa bàn các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Bắc Ninh, Hải Dương, Đà Nẵng, Quảng Nam, Vĩnh Long, Bến Tre, Tiền Giang, Long An, Sóc Trăng, Hậu Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn, Ninh Thuận, Lâm Đồng, Đồng Tháp" - Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng thông tin.

Ngoài ra, Chính phủ cũng đề xuất chính sách về cơ chế đặc thù trong khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường; cơ chế đặc thù áp dụng đối với các dự án sử dụng nguồn tăng thu ngân sách trung ương năm 2022.

Quy định rõ tiêu chí lựa chọn dự án thí điểm

Thảo luận tại Tổ ngay sau đó, nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ nhất trí về sự cần thiết ban hành Nghị quyết. Theo đại biểu Nguyễn Thành Trung (Đoàn Yên Bái), việc ban hành Nghị quyết là phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng nhằm hoàn thiện cơ chế chính sách thí điểm, tạo đột phá cho phát triển kết cấu hạ tầng, nhất là đường bộ; huy động mọi nguồn lực của xã hội thực hiện phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Nghị quyết thí điểm đến hết năm 2025, thời gian thí điểm không dài nên cần thiết xác định ngay các dự án đang vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, tạo động lực phát triển. Sau thời gian thí điểm sẽ tổng kết để kiến nghị, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật có liên quan nhằm đảm bảo thống nhất trong tổ chức thực hiện”

Bên cạnh đó, đại biểu Văn Thị Bạch Tuyết (Đoàn TP. Hồ Chí Minh), đại biểu Trần Hồng Nguyên (Đoàn Bình Thuận) cho rằng, tiêu chí lựa chọn dự án thí điểm là các dự án phải thực sự cần thiết, cấp bách, đáp ứng điều kiện, tiêu chí theo quy định, đã có đầy đủ thủ tục đầu tư, phù hợp với kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025. Tuy nhiên, Dự thảo Nghị quyết chỉ quy định dự án có đề xuất bằng văn bản của Bộ Giao thông vận tải và/hoặc UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; đã xác định hoặc dự kiến được nguồn vốn đầu tư để có thể triển khai thực hiện dự án… là rất rộng và chưa rõ ràng, chưa bảo đảm trọng tâm, trọng điểm. Vì vậy, cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu, quy định rõ ràng nội dung này để có cơ sở thực hiện.

Đại biểu Hoàng Đức Thắng (Đoàn Quảng Trị) cho rằng, Quốc hội khóa XIV đã ban hành Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư với điều khoản rất tích cực và tiến bộ. Tuy nhiên, từ năm 2017 đến nay đã gần 5 năm triển khai tổ chức thực hiện, dù chưa có đánh giá cụ thể song qua theo dõi cho thấy mong muốn, kỳ vọng rất lớn, nhưng thực hiện rất khó khăn, riêng về lĩnh vực giao thông thì càng khó.

“Khi triển khai dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam thì chia ra rất nhiều dự án thành phần, với mong muốn có được nhiều nhà đầu tư tham gia theo hình thức PPP nhưng quả thật là khó. Có những dự án trước đây được xác định theo hình thức PPP nhưng cuối cùng quay lại là vốn ngân sách nhà nước” - đại biểu dẫn chứng.

Vì vậy, đại biểu ủng hộ đề xuất tăng tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư không quá 70% tổng mức đầu tư của dự án đề xuất thí điểm như Chính phủ trình, nhằm thu hút nhà đầu tư.

Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (Đoàn Ninh Thuận) cũng tán thành đề xuất tăng tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án đầu tư PPP đầu tư không quá 70% nhằm phù hợp với tình hình thực tế hiện nay.

Tuy nhiên, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế có nêu “thực tế triển khai thời gian qua cho thấy các dự án giao thông PPP gặp khó khăn nguyên nhân chủ yếu là do cơ chế, chính sách của Nhà nước thiếu ổn định nhưng chưa có cơ chế bảo vệ nhà đầu tư một cách thỏa đáng...”. Vì vậy, đại biểu đề nghị Ủy ban Kinh tế tăng cường giám sát về những bất cập, hạn chế liên quan đến cơ chế, chính sách cho hình thức đầu tư PPP, làm rõ những khó khăn để kiến nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến, từ đó có những điều chỉnh, tăng hiệu quả của các dự án PPP giao thông.