Quyết liệt, đồng bộ trong chỉ đạo và thực hiện

Thực hiện chỉ đạo của Trung ương, UBND tỉnh Nghệ An đã sớm ban hành các kế hoạch, thành lập và kiện toàn Ban Chỉ đạo Chương trình mục tiêu quốc gia các cấp, đảm bảo hoạt động thống nhất, hiệu quả. Các văn bản hướng dẫn, phân công nhiệm vụ, cơ chế phối hợp được ban hành kịp thời, giúp công tác tổ chức được thực hiện đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở.

Công tác tuyên truyền được chú trọng, đổi mới phương pháp, cách thức truyền tải. Từ trung tâm các xã miền Tây đến các bản làng xa xôi, cán bộ, đảng viên và người dân đều hiểu rõ chủ trương, mục tiêu của chương trình, tạo nên sự đồng thuận và chung sức triển khai. Các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, khi được cụ thể hóa bằng hàng loạt dự án, đã thực sự đi vào cuộc sống, trở thành động lực giúp Nghệ An khơi dậy tiềm năng và sức sống mới ở vùng cao.

Các Sở, ngành chủ trì các nội dung, dự án, tiểu dự án; UBND các cấp theo chức năng, nhiệm vụ được giao thường xuyên kiểm tra, nắm bắt tình hình thực hiện Chương trình tại cơ sở. Qua đó, đã kịp thời tháo gỡ những tồn tại, hạn chế, tạo sự thống nhất chung trong chỉ đạo, thực hiện có hiệu quả Chương trình. Cùng đó, người dân được tham gia giám sát trong việc tổ chức triển khai các nội dung, dự án từ khâu lập kế hoạch, thực hiện kế hoạch, nghiệm thu kết quả thực hiện và sử dụng các công trình (đường giao thông nông thôn, kênh mương nội đồng, nhà văn hóa thôn bản,…).

Dấu ấn rõ nét từ các chính sách hỗ trợ

Tổng vốn ngân sách Trung ương thực hiện Chương trình giai đoạn 2021 - 2025 của tỉnh là hơn 5.185 tỷ đồng, trong đó vốn đầu tư phát triển 2.650 tỷ đồng, vốn sự nghiệp hơn 2.535 tỷ đồng. Đến tháng 4/2025, tỉnh đã giải ngân 1.821 tỷ đồng vốn đầu tư phát triển (đạt 71,8%) và 640 tỷ đồng vốn sự nghiệp (đạt 32,9%).

Nhờ nguồn lực đó, hàng trăm công trình thiết yếu phục vụ sản xuất và dân sinh đã được hoàn thành. Toàn tỉnh đã hoàn thiện 418/548 công trình hạ tầng (đạt 76,3%), gồm đường giao thông, trường học, trạm y tế, công trình nước sinh hoạt tập trung, chợ nông thôn, thiết chế văn hóa... Cùng với đó, các chính sách an sinh được triển khai đồng bộ: 632 hộ được hỗ trợ nhà ở, 17.721 hộ được cấp nước sinh hoạt, 8.981 lao động được đào tạo nghề, gần 10.000 hộ tham gia mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị.

Đáng chú ý, Chương trình quan tâm đầu tư vào lĩnh vực giáo dục - một trong những trọng tâm của chính sách dân tộc - tạo nên bước chuyển biến rõ nét. Toàn tỉnh đã hoàn thành 20/27 công trình trường học dân tộc nội trú và bán trú (đạt 74,1%), mở 6 lớp xóa mù chữ, tổ chức 23 lớp bồi dưỡng cho hơn 350 cán bộ, giáo viên. Nhiều địa phương đã đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, giúp con em vùng cao được học tập trong điều kiện tốt hơn. Cô Vi Thị Bạch - Giáo viên trường THPTDTBT THCS Chiêu Lưu, tỉnh Nghệ An cho biết: "Tôi thấy chính sách được nhà nước đầu tư cho miền núi, đặc biệt là chính sách về giáo dục cho con em người dân tộc, miền núi là hết sức hiệu quả, tạo điều kiện cho trẻ được tiếp cận bình đẳng về giáo dục, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đồng bào miền núi".

Nhờ những chính sách hỗ trợ về nguồn lực đầu tư, tỷ lệ hộ nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tỉnh Nghệ An giảm từ 27,7% năm 2021 xuống còn 17,3% cuối năm 2024; thu nhập bình quân đầu người đạt 38,4 triệu đồng/năm, tăng gần ba lần so với đầu giai đoạn.

Diện mạo vùng cao nhiều đổi thay, lan tỏa niềm tin vào chính sách

Tại các xã miền Tây Nghệ An như Tương Dương, Quế Phong, Quỳ Châu, Con Cuông, có thể dễ dàng nhận thấy dấu ấn của chương trình qua từng tuyến đường, từng công trình dân sinh. Nhiều con đường bê tông uốn quanh bản làng, nhiều cây cầu mới bắc qua suối, các trạm y tế khang trang, trường học sạch đẹp… không chỉ giúp bà con đi lại thuận tiện mà còn mở ra cơ hội giao thương hàng hóa, kết nối vùng sâu với trung tâm. Những kết quả đạt được thể hiện rõ hiệu quả của chính sách dân tộc trong thực tiễn.

Một số địa phương như Tân Kỳ và Quỳnh Lưu nằm trong nhóm có tỷ lệ giải ngân cao nhất toàn tỉnh, đạt lần lượt 97,3% và 98,5%, nhờ tập trung đầu tư hạ tầng thiết yếu, gắn với phát triển sản xuất và an sinh xã hội. Các mô hình nông nghiệp mới, liên kết chuỗi giá trị được triển khai, tạo việc làm ổn định, nâng cao thu nhập cho người dân.

Bên cạnh phát triển hạ tầng, chương trình còn dành nguồn lực đáng kể cho bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Toàn tỉnh đã hoàn thành 45 công trình văn hóa, hỗ trợ 20 nghệ nhân dân tộc, duy trì 22 đội văn nghệ truyền thống, xây dựng 20 tủ sách cộng đồng. Nhiều lễ hội dân gian được khôi phục, vừa giữ gìn bản sắc, vừa tạo nền tảng cho phát triển du lịch cộng đồng. Đây là hướng đi bền vững đang được nhiều địa phương miền núi khai thác hiệu quả.

Hướng đi cho giai đoạn mới

Từ kết quả đạt được trong giai đoạn 2021-2025, Nghệ An rút ra nhiều bài học kinh nghiệm quý. Trước hết, việc thực hiện chính sách dân tộc phải được xác định là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, lâu dài, cần sự chỉ đạo thống nhất, xuyên suốt từ tỉnh đến cơ sở. Đồng thời, cần có cơ chế đặc thù, linh hoạt để địa phương chủ động điều chỉnh nguồn vốn, rút ngắn thủ tục đầu tư, thúc đẩy tiến độ giải ngân.

Bên cạnh đó, cần là việc phát huy vai trò chủ thể của người dân, để đồng bào không chỉ là đối tượng thụ hưởng mà còn là người tham gia, giám sát, quyết định sự thành công của chương trình. Ngoài ra, cần tập trung nguồn lực vào những nội dung thiết thực: hạ tầng giao thông, điện, nước, trường học, y tế; phát triển sinh kế theo chuỗi giá trị, bảo tồn văn hóa gắn với du lịch, đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác quản lý, giám sát chương trình; nâng cao năng lực quản lý và trình độ của cán bộ vùng dân tộc thiểu số.

Bước sang giai đoạn 2026 - 2030, UBND tỉnh Nghệ An kiến nghị tăng tỷ lệ vốn đầu tư phát triển lên ít nhất 70% tổng vốn và nâng mức đầu tư tối thiểu 1,5 lần so với giai đoạn I, nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn của địa phương; tập trung đầu tư trọng điểm, tránh dàn trải, đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý, giám sát và tăng cường phân cấp, phân quyền cho các địa phương, hướng tới hiệu quả bền vững.