Hướng đến phát triển toàn diện

Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (giai đoạn 2021 - 2025) tại tỉnh Điện Biên được kết nối chặt chẽ với các mục tiêu, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội chung của Tỉnh, tập trung đầu tư trọng tâm vào hạ tầng giao thông, thủy lợi, điện sinh hoạt nông thôn, giáo dục - y tế - văn hóa - nông nghiệp.

Sau 5 năm triển khai Chương trình, tốc độ tăng trưởng kinh tế của Tỉnh duy trì ở mức từ 7 % trở lên mỗi năm, trong đó có 2 năm đạt và vượt 10%. Thu nhập bình quân đầu người toàn tỉnh đạt 47,87 triệu đồng/người/năm. Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ mức cao đầu giai đoạn xuống còn 21,29% vào cuối năm 2024 (giảm 13,61 điểm phần trăm so với năm 2021); riêng vùng đồng bào dân tộc thiểu số giảm còn 27,39 % (giảm 17,56 điểm phần trăm).

Song hành với phát triển kinh tế là việc cải thiện và nâng cao môi trường sống: giai đoạn 2021 - 2025, tỷ lệ người dân nông thôn sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh tăng từ 87,12% lên 91,32%; tỷ lệ che phủ rừng từ 42,96% lên 44,5%. 

Đáng chú ý, chương trình đã chuyển hướng từ hỗ trợ vật chất sang trao quyền cho cộng đồng. Người dân được tham gia từ khâu lập kế hoạch, giám sát thực hiện các dự án, qua đó nâng cao vai trò chủ thể. Đồng thời, các chính sách hỗ trợ không chỉ tạo thu nhập mà còn hướng tới nâng cao chất lượng sống, văn hóa và môi trường. Chính cách làm “có kế hoạch - có tổ chức - có tham gia - có giám sát” đã tạo nên hiệu quả của Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi tại tỉnh Điện Biên.

Trên cơ sở kết quả đạt được thời gian qua, tỉnh Điện Biên đã chủ động đề xuất nhiều định hướng phát triển mới cho giai đoạn 2026 - 2030: Tiếp tục dành nguồn lực ưu tiên dành cho xã, thôn vùng dân tộc thiểu số và miền núi; hộ gia đình cá nhân dân tộc thiểu số; hộ dân tộc Kinh nghèo, cận nghèo tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn.

Nội dung dự án cũng sẽ được điều chỉnh nhằm tránh chồng chéo, hỗ trợ nhà ở, đất sản xuất, chuyển đổi nghề nghiệp, bảo vệ rừng, học nghề; đầu tư hạ tầng xã/thôn đặc biệt khó khăn, đường vào trung tâm xã, trạm y tế được ưu tiên.

Điện Biên dự kiến nhu cầu vốn giai đoạn mới khoảng 15.731 tỷ đồng, trong đó: ngân sách trung ương hơn 14.727 tỷ, ngân sách địa phương 736 tỷ, huy động hợp pháp khác hơn 80 tỷ, vốn tín dụng chính sách 187 tỷ. Đồng thời Tỉnh kiến nghị ban hành nghị quyết phân vùng dân tộc thiểu số và miền núi theo trình độ phát triển, để xác định rõ địa bàn ưu tiên đầu tư. Những định hướng này cho thấy tầm nhìn dài hạn, không chỉ tiếp tục đầu tư lớn mà còn có trọng tâm, tăng cường liên kết, hướng tới tính bền vững.

Đặt người dân làm trung tâm

Từ thực tiễn 5 năm qua có thể thấy, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (giai đoạn 2021 - 2025) không chỉ mang lại thay đổi về kinh tế mà còn tạo chuyển biến trong tư duy phát triển, khẳng định vai trò trung tâm của người dân. Với tầm nhìn dài hạn và sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị, Điện Biên có cơ sở để trở thành hình mẫu phát triển bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số trong giai đoạn mới.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Tỉnh vẫn đối diện với thách thức lớn như: Tính liên kết giữa các dự án và giữa các cấp chính quyền từ trung ương tới cơ sở chưa thật liền mạch; huy động đóng góp của cộng đồng có nơi vẫn yếu, quyền làm chủ của đồng bào dân tộc thiểu số chưa cao như kỳ vọng; nguồn vốn lớn nhưng nếu phân bổ thiếu trọng tâm hoặc thiếu giám sát dẫn đến hiệu quả bị hạn chế; đặc biệt là tại các vùng rất khó khăn, hộ dân tộc thiểu số ít người, các địa bàn vùng biên giới.

Chương trình mục tiêu quốc gia vùng dân tộc thiểu số và miền núi sẽ tiếp tục là trụ cột chiến lược phát triển đối với địa phương nằm ở vùng núi, biên giới như Điện Biên. Tỉnh đã đề xuất hướng đi rõ ràng cho giai đoạn mới là tín hiệu tích cực, nhưng việc thực hiện sẽ đòi hỏi quyết tâm mạnh mẽ hơn và sự phối hợp đồng bộ của toàn hệ thống chính trị. Quan trọng hơn, người dân phải được đặt làm trung tâm trong xây dựng và triển khai các chính sách phát triển kinh tế - xã hội.