Khai thông nguồn lực, củng cố nền tảng cho tăng trưởng cao

Trao đổi với Tạp chí Kinh tế - Tài chính, ông Nguyễn Hải Nam – Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội – nhấn mạnh: muốn hiện thực hóa các mục tiêu này, Bộ Tài chính phải thực sự là trụ cột, đồng thời cần kiên định cải cách thể chế, bảo đảm minh bạch và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.

Phóng viên: Thưa ông, trong năm 2025, kinh tế Việt Nam tiếp tục duy trì mức tăng trưởng khả quan, thu ngân sách cải thiện tích cực, FDI giữ vững đà tăng và đầu tư công được đẩy mạnh. Theo ông, Bộ Tài chính đóng vai trò như thế nào trong việc củng cố nền tảng ổn định vĩ mô và tạo dư địa cho tăng trưởng cao trong giai đoạn tới?

Ông Nguyễn Hải Nam: Trước tiên, tôi rất đồng ý với đánh giá của Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc tại Lễ chuyển giao quyền, trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước từ Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp về Bộ Tài chính (ngày 28/2/2025) rằng: Bộ Tài chính bây giờ cũng như "xương sống" của nền kinh tế. Nền kinh tế của chúng ta có bứt phá, vươn lên được hay không có vai trò hết sức quan trọng của Bộ Tài chính - "nòng cốt của nòng cốt" để thúc đẩy sự phát triển. Tôi cho rằng, Bộ Tài chính là một trong những trụ cột quyết định để duy trì ổn định vĩ mô và tạo dư địa phát triển.

Tăng trưởng kinh tế chỉ bền vững khi được xây dựng trên cơ sở tài khóa lành mạnh, cơ cấu thu chi hợp lý và điều hành chủ động, linh hoạt. Thời gian qua, thu ngân sách tăng trưởng tốt, trong đó thu nội địa chiếm tỷ trọng lớn, cho thấy sức chống chịu và khả năng tự nuôi dưỡng nguồn lực của nền kinh tế. Cùng với đó, đầu tư công ngày càng phát huy vai trò “vốn mồi”, hỗ trợ cho các dự án hạ tầng then chốt, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

FDI tiếp tục ổn định, với xu hướng dịch chuyển vào các ngành công nghệ cao, xanh, sạch. Vấn đề không chỉ là quy mô vốn, mà quan trọng hơn là quản lý, sử dụng hiệu quả để vốn thực sự đi vào sản xuất – kinh doanh và đóng góp lâu dài. Nhìn chung, Bộ Tài chính vừa giữ vai trò bảo đảm ổn định, vừa mở dư địa cho các chính sách phát triển, tạo nền tảng để tiệm cận mục tiêu tăng trưởng cao trong giai đoạn mới.

Phóng viên: Để kinh tế Việt Nam tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững trong giai đoạn mới, theo ông, đâu là những định hướng chính sách tài khóa, tiền tệ cần được chú trọng?

Ông Nguyễn Hải Nam: Điều quan trọng nhất là tăng trưởng phải đặt trên nền tảng vững chắc. Chính sách tài khóa cần duy trì kỷ luật, đồng thời ưu tiên cho đầu tư phát triển ở những lĩnh vực tạo động lực dài hạn: hạ tầng chiến lược, giáo dục – đào tạo, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và số.

Về tiền tệ, cần điều hành linh hoạt, phối hợp đồng bộ với tài khóa để vừa hỗ trợ tăng trưởng, vừa kiểm soát lạm phát. Trọng tâm là khơi thông dòng vốn tín dụng cho sản xuất – kinh doanh, hạn chế dòng vốn chảy vào những lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro.

Đối với thị trường vốn – bao gồm chứng khoán và trái phiếu – phải được phát triển lành mạnh, minh bạch, trở thành kênh huy động trung – dài hạn song hành với hệ thống ngân hàng. Đây là điều kiện để chúng ta giảm phụ thuộc, đồng thời thu hút dòng vốn quốc tế bền vững.

Nếu ba trụ cột này được củng cố, Việt Nam hoàn toàn có thể duy trì tăng trưởng cao mà vẫn bảo đảm được chất lượng và tính bền vững.

Phóng viên: Từ góc nhìn giám sát, ông cho rằng cần ưu tiên quan tâm, xử lý những vấn đề nào để nâng cao hiệu quả chính sách tài khóa?

Ông Nguyễn Hải Nam: Có thể nói, chúng ta có kết quả tích cực, nhưng đồng thời tồn tại những điểm nghẽn.

Thứ nhất, tiến độ và chất lượng giải ngân đầu tư công chưa đồng đều. Nếu không cải cách thủ tục, nâng cao trách nhiệm và giám sát chặt chẽ, nguồn lực quý giá này khó phát huy hết hiệu quả.

Thứ hai, cơ cấu thu ngân sách còn dựa nhiều vào những nguồn dễ biến động, trong khi khu vực tư nhân – vốn là động lực lâu dài – chưa đóng góp tương xứng. Điều cần thiết là nuôi dưỡng nguồn thu bền vững, giảm dần phụ thuộc vào các khoản thu ngắn hạn.

Thứ ba, khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế chưa tương xứng với lượng vốn huy động. Đây là câu chuyện không chỉ của vốn, mà còn của thể chế, môi trường đầu tư, chất lượng nhân lực.

Phóng viên: Trong thời gian tới, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội sẽ tập trung giám sát, kiến nghị những trọng tâm nào để bảo đảm các nguồn lực tài chính được khai thác và sử dụng hiệu quả, qua đó hỗ trợ mục tiêu phát triển bền vững, hướng đến mục tiêu tăng trưởng hai con số?

Ông Nguyễn Hải Nam: Ủy ban Kinh tế của Quốc hội sẽ tiếp tục phát huy vai trò thẩm tra, giám sát, đồng hành cùng Chính phủ. Trọng tâm là quản lý và sử dụng hiệu quả ngân sách, kiểm soát nợ công, nâng cao chất lượng đầu tư công, đồng thời hoàn thiện thể chế cho thị trường vốn, tạo môi trường minh bạch, ổn định.

Ủy ban Kinh tế cũng sẽ chú trọng giám sát việc triển khai chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là khu vực tư nhân – để các chủ trương, nghị quyết của Quốc hội khi đi vào thực tiễn thực sự tạo động lực cho sản xuất – kinh doanh và phát triển kinh tế.

Phóng viên: Ông có thông điệp nào gửi đến cộng đồng doanh nghiệp trong việc đồng hành cùng Nhà nước để hướng tới tăng trưởng dài hạn và bền vững?

Ông Nguyễn Hải Nam: Tăng trưởng kinh tế là kết quả tổng hòa. Nhà nước giữ vai trò kiến tạo thể chế, ban hành chính sách và giám sát. Trong thời gian qua, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, đặc biệt là Bộ Tài chính đã chủ động, kịp thời nghiên cứu, ban hành hoặc tham mưu cho cấp có thẩm quyền ban hành các cơ chế, chính sách để cộng đồng doanh nghiệp huy vai trò tiên phong, tạo đột phá cho sự phát triển đất nước.

Đối với cộng động doanh nghiệp, với vai trò là lực lượng trực tiếp tạo ra giá trị, việc làm và đổi mới sáng tạo, để đồng hành cùng Nhà nước, doanh nghiệp cần nâng cao quản trị, đề cao minh bạch, tuân thủ pháp luật, đồng thời đầu tư mạnh mẽ hơn vào công nghệ, nhân lực chất lượng cao, sản xuất xanh. Khi doanh nghiệp vững mạnh, nền kinh tế mới có thể tăng trưởng nhanh và lâu dài.

Thông điệp tôi muốn nhấn mạnh là: tăng trưởng cao chỉ có ý nghĩa khi đi liền với chất lượng, sự bền vững và gắn với bảo đảm an sinh xã hội. Đây chính là nền tảng để Việt Nam phát triển lâu dài và nâng cao vị thế trong khu vực cũng như quốc tế.

Phóng viên: Xin cảm ơn ông!