Hà Nội là địa phương có tốc độ đô thị hóa khá mạnh mẽ, song song với đó là sự gia tăng lao động di cư từ khu vực nông thôn ra khu vực thành thị để sinh sống và làm việc.

Đối với thị trường lao động TP. Hà Nội, lao động nhập cư đóng một vai trò quan trọng, giúp bổ sung lực lượng lao động cho các ngành nghề thiếu nhân lực, đặc biệt là những công việc mang tính chất lao động giản đơn hoặc lao động nặng nhọc nhưng rất cần thiết cho sự phát triển kinh tế - xã hội. 

Tuy nhiên, thông tin tại hội thảo chia sẻ về một số chính sách an sinh xã hội và tiếp cận dịch vụ an sinh xã hội đối với lao động nhập cư tại Hà Nội do Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp và Hỗ trợ phát triển phụ nữ Hà Nội tổ chức ngày 17/10 cho thấy, lao động nhập cư thường làm việc tại khu vực phi chính thức và gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận các chính sách an sinh xã hội.

Hiện Hà Nội đang có khoảng 1 triệu lao động di cư ở khu vực phi chính chức, phần lớn không có bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, trong khi họ lại thường xuyên phải đối mặt với những rủi ro về sức khỏe, an toàn lao động và thiếu các quyền lợi cơ bản mà người lao động chính thức được hưởng.

Cụ thể, người lao động di cư phải chịu chi phí thuê nhà trọ chiếm tới 20 - 30% thu nhập trong khi thu nhập của họ rất thấp, chỉ từ khoảng 4,5 - 6 triệu đồng/tháng. Giá điện trung bình từ 4.200 đồng/kWh - cao hơn cả bậc cao nhất của quy định hiện hành về giá bán lẻ điện sinh hoạt; giá nước từ 50.000 - 100.000 đồng/người/tháng - cao hơn số tiền trung bình 1 người phải trả cho việc sử dụng nước sạch tại Hà Nội là 39.100 đồng/tháng. Tổng chi phí cho nơi ở và sinh hoạt tại thành phố có thể chiếm tới 1/3 thu nhập của người lao động di cư.

Bên cạnh đó, diện tích và chất lượng nhà ở của lao động nhập cư rất thấp, người lao động di cư chủ yếu nấu ăn bằng nước máy; còn tắm, giặt và mọi hoạt động sinh hoạt khác sử dụng nước giếng khoan có màu và mùi khó chịu. Các đối tượng lao động này thường sinh sống trong các khu vực dùng chung một nhà tắm và nhà vệ sinh, phải xếp hàng chờ đợi trong mệt mỏi.

Hơn nữa, phụ nữ di cư gặp nhiều khó khăn trong tiếp cận việc làm bởi thông tin tuyển dụng thiếu rõ ràng, thiếu kỹ năng lao động, không có nơi gửi con nhỏ phù hợp với thời gian làm việc và điều kiện kinh tế. Điều này đã ảnh hưởng đáng kể đến điều kiện kinh tế và tinh thần của phụ nữ di cư.

Tại hội thảo, các đại biểu đã đề xuất một số giải pháp để đảm bảo an sinh cho nhóm lao động di cư. Cụ thể, yêu cầu chủ nhà ký hợp đồng thuê nhà bằng văn bản để đảm bảo quyền lợi cho người thuê phòng trọ; cơ quan quản lý cần đưa ra khung giá nhà, quy định rõ ràng về giá điện, giá nước, diện tích nhà thuê cùng các yêu cầu về an toàn, an ninh và vệ sinh môi trường. Tại các khu tập trung nhiều lao động di cư cần có các trung tâm thông tin về nhà ở để hỗ trợ tìm nhà thuê trọ. Người lao động cũng cần được tư vấn pháp lý miễn phí về hợp đồng thuê nhà, quyền lợi và trách nhiệm của người thuê nhà.

Về việc làm và chuyển đổi số, nhà tuyển dụng và chính quyền địa phương cần kết hợp thiết lập “Trạm hỗ trợ thông tin” cung cấp thông tin việc làm, hỗ trợ phụ nữ tìm việc tại các khu dân cư có đông lao động di cư; tạo việc làm tại chỗ như may gia công, đóng gói, bán hàng online, giúp việc theo giờ... Người di cư đồng thời cần được hỗ trợ, hướng dẫn ứng dụng công nghệ thông tin để tìm việc trên các trang thông tin điện tử của tổ chức, doanh nghiệp, nộp hồ sơ online, hướng dẫn làm hồ sơ xin việc bằng video... qua các khóa, lớp đào tạo kỹ năng ngắn hạn được tổ chức miễn phí hoặc có chi phí thấp.