Đảm bảo công bằng, kịp thời

Thảo luận về dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) tại phiên họp chiều 19/11, một số đại biểu đề nghị giữ quy định Chính phủ tham mưu trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét quyết định điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.

Ở góc nhìn khác, đại biểu Lê Thị Ngọc Linh - Cà Mau cho biết, dự thảo đang đề xuất giao Chính phủ quy định mức giảm trừ gia cảnh dựa trên biến động giá cả, thu nhập; đồng thời giao Bộ Tài chính xác định mức thu nhập để nhận diện đối tượng là người phụ thuộc được hưởng giảm trừ. Đại biểu đánh giá đây là quy định cần thiết và phù hợp với bối cảnh hiện nay, giúp chính sách thuế linh hoạt hơn, kịp thời phản ánh biến động kinh tế - xã hội.

Theo đại biểu, mức giảm trừ gia cảnh là vấn đề được người dân đặc biệt quan tâm vì ảnh hưởng trực tiếp đến nghĩa vụ thuế và thu nhập thực nhận của hàng triệu người lao động. Để bảo đảm công bằng, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát và quy định cụ thể hơn, có thể tính đến sự khác biệt về mức sống và chi phí sinh hoạt giữa các vùng đô thị, nông thôn hay miền núi. Một số phương án được đề xuất gồm áp dụng hệ số vùng hoặc biểu giảm trừ linh hoạt, tương tự cơ chế lương tối thiểu vùng hiện nay.

Cũng liên quan đến nội dung này, đại biểu Trần Kim Yến - TP. Hồ Chí Minh đề xuất xem xét việc điều chỉnh giảm trừ gia cảnh theo khu vực hoặc theo vùng. Theo đại biểu, chi phí sinh hoạt giữa đô thị, thành thị với nông thôn, vùng sâu vùng xa có sự khác biệt, do đó dù đề xuất này có thể làm công tác quản lý thuế phức tạp hơn nhưng đại biểu vẫn mạnh dạn nêu kiến nghị.

Giảm trừ gia cảnh theo vùng khó khả thi

Giải trình làm rõ ý kiến các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, tiếp thu ý kiến thẩm tra và ý kiến các đại biểu, cơ quan soạn thảo sẽ điều chỉnh dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi theo hướng Chính phủ sẽ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét điều chỉnh giảm trừ gia cảnh.

Đối với đề xuất áp dụng mức giảm trừ gia cảnh theo vùng miền, Bộ trưởng cho hay, đây là vấn đề đã được cơ quan soạn thảo nghiên cứu kỹ. Theo Bộ trưởng, mức giảm trừ gia cảnh dành cho người nộp thuế và người phụ thuộc hiện được xác định dựa trên mặt bằng chung của xã hội, không phân biệt giữa người có thu nhập cao hay thấp.

Theo đó, nếu quy định mức giảm trừ thấp hơn ở nông thôn và cao hơn ở đô thị thì sẽ vô hình trung đánh thuế vào nhóm thu nhập thấp, những người vốn đang có điều kiện sống và làm việc khó khăn hơn.

Thêm vào đó, việc xác định một người nộp thuế ở khu vực nào cũng rất phức tạp do sự di chuyển thường xuyên của một bộ phận lao động trong nền kinh tế. Thực tế còn phát sinh nhiều trường hợp như: người nộp thuế sinh sống ở một nơi, làm việc ở nơi khác hoặc có người phụ thuộc ở địa phương khác, thu nhập phát sinh tại nhiều nơi... khiến việc áp dụng giảm trừ theo vùng trở nên khó khả thi.

Theo Bộ trưởng, khi thảo luận tại Chính phủ, phương án giảm trừ theo vùng, theo khu vực cũng được đặt ra và trên lý thuyết nghe có vẻ hợp lý, nhưng khi đánh giá cụ thể thì không đảm bảo được tính công bằng và minh bạch, đồng thời rất khó triển khai trong thực tế quản lý thuế.

Liên quan đến biểu thuế lũy tiến từng phần, đại biểu Hoàng Văn Cường - Đoàn Hà Nội cho rằng, việc giảm từ 7 bậc xuống 5 bậc sẽ thuận tiện, dễ quản lý, dễ tính toán. Tuy nhiên đại biểu băn khoăn mức chênh lệch giữa các bậc lớn, do đó đại biểu đề nghị giữ như quy định hiện hành là 7 bậc và mỗi bậc là cách nhau thuế suất 5%. Trước ý kiến này, Bộ trưởng cho biết, cơ quan soạn thảo phối hợp với các cơ quan của Quốc hội để nghiên cứu về biểu thuế luỹ tiến trên cơ sở ý kiến của các đại biểu.

Về hiệu lực thi hành, tiếp thu ý kiến thẩm tra, ý kiến đại biểu, Bộ trưởng thông tin, cơ quan soạn thảo dự kiến chỉnh lý dự thảo luật theo hướng: Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2026, riêng quy định đối với cá nhân kinh doanh, Biểu thuế lũy tiến và các nội dung liên quan đến tiền lương, tiền công, các khoản giảm trừ có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2026 để đồng bộ với thời gian áp dụng của mức giảm trừ gia cảnh mới vừa được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thông qua.